نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکترای علوم مرتع، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران، و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان
2 استاد گروه علوم مرتع، دانشکدة مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
3 استاد گروه علوم گیاهی، دانشکده کشاورزی و علوم حیاتی، دانشگاه آریزونا، توسان، آریزونا 85721، آمریکا.
4 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، ارسنجان، ایران.
5 دانشیار گروه زراعت، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
چکیده
این مطالعه صحرایی به منظور بررسی آثار چرای دام در یک سیستم چرایی کوتاهمدت بر غلظت ذخایر کربوهیدراتهای محلول (WSC) و نیتروژن (N) بخشهای پایای گونههای چندساله Bromus tomentellus(علف پشمکی)، Cephalaria kotschyi(سردار البرزی) و Ferula haussknekhtii (کمای ساورزی) در مراتع زردوان سارال کردستان انجام شد. یک منطقه کلیدی با یک منطقه قرق دائمی (با عمر پنج سال) و دو منطقه قرق موقت (برای هر فصل رویشی) برای هر کدام از سالهای 1389 و 1390 انتخاب شدند. برداشت ریشه گیاهان، در مراحل رشد رویشی، رشد زایشی، تشکیل بذر، ریزش بذر و خواب انجام شد. پنج نمونه از پایههای هر گونه در هر مرحله در هر منطقه در هر سال به طور تصادفی برای مطالعه انتخاب شد. قبل از برداشت پایه گیاهی، ارتفاع، قطر تاج و قطر یقه آن اندازهگیری شد. ذخایر WSC و N گیاه به صورت درصد ماده خشک نمونه ریشه و به ترتیب با روشهای فنل-اسید سولفوریک و کجلدال تعیین شدند. چرای دام و شرایط جوی سالانه اثر معنیداری بر غلظت WSC در ریشه گونه B. tomentellus نداشتند. گونه علف پشمکی نسبت به دو گونه دیگر مورد مطالعه، دارای غلظت ذخایر کمتری بود. میزان ذخایر WSC در گونه Cephalaria kotschyi نیز تحت تأثیر شرایط چرایی مطالعه شده یا شرایط جوی سالهای مورد مطالعه قرار نگرفت. چرای دام باعث افزایش غلظت WSC در اندام ذخیرهکننده در گونه Ferula haussknekhtiiو همچنین باعث افزایش غلظت N در همه گونهها شد. این مطالعه نشان داد که واکنش گونههای مورد مطالعه در برابر چرای دام باعث افزایش اختصاص منابع (به صورت WSC در گونه کما و N در همه گونهها) به اندامهای ذخیرهکننده به منظور جبران ذخایر تحلیل رفته در این سیستم چرایی شده است به طوری که زمان استراحت گیاه به خوبی باعث تقویت بنیه آن شده است. همچنین چرای دام در این سیستم چرایی اثر معنیداری بر اندازه دو گونه علف پشمکی و سردار البرزی نداشت اما اندازه گونه کما را کاهش داد.
i
عنوان مقاله [English]
Effects of grazing and phenology on water-soluble carbohydrates and nitrogen reserves of three key range species (Bromus tomentellus, Cephalaria kotschyi and Ferula haussknekhtii) in Saral rangelands of Kurdistan Province, Iran
نویسندگان [English]
- Kazem Saedi 1
- Adel Sepehry 2
- Mohammad Pesarakli 3
- hosein gharehdaghy 4
- Adel siosehmardeh 5
1 Ph.D. Graduate Student of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran, and Research Instructor of Agriculture and Natural Resources Research Center of Kurdistan,
2 Professor of Department of Rangeland Science, Faculty of Rangeland and Watershed Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
3 Professor of School of Plant Sciences, College of Agriculture and Life Sciences, The University of Arizona, Tucson, AZ 85721, USA
4 Assistant Professor of Department of Rangeland and Watershed Management, Islamic Azad University – Arsanjan Branch, Arsanjan, Iran
5 Associate Professor of Department of Agronomy, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]
This study conducted to investigate the effects of grazing in a short-term stocking system on the water-soluble carbohydrates (WSC) and nitrogen (N) reserves of permanent parts of Bromus tomentellus, Cephalaria kotschyi and Ferula haussknekhtii in Saral rangelands. A key area was selected with a permanent exclosure area and two temporary exclosure areas. Root excavation was conducted at six to nine phenological stages. Five samples of typical plants were randomly selected for each species at each stage at each of these two sites for studying. Before excavation of the plants, their heights, canopy cover and basal area were measured. WSC and N concentrations were determined as a percentage of sample dry matter with phenol-sulphuric acid and Kjeldahl methods, respectively. The WSC concentration of B. tomentellus was not affected neither by studied grazing conditions nor by differences of weather conditions of the studied years. This species had lower carbohydrate concentrations than the forbs. In C. kotschyiWSC level was not affected by grazing or the weather condition each year. The low point of WSC reserves in F. haussknekhtii occurred during the rapid spring growth, and the highest levels were attained at the end of its growing seasons. Grazing increased the WSC concentrations in the storage organs of the plants of F. haussknekhtii and N concentrations of all the studied species. This study suggested that the plant response to grazing increased the resource allocation to storage organs to compensate the deprived reserves in the studied grazing system, so that the rest periods works well to improve the plants’ vigor. It seems that livestock grazing in this grazing system does not significantly harm two of the three studied species in their sizes.
)