نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مسعود عشقی زاده ¹
• محمد تقی دستورانی ²
• علی طالبی ³

¹ دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد

² دانشیار دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد

³ دانشیار گروه آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد

چکیده

چکیده
در این تحقیق تأثیر عملیات بیولوژیکی و قرق بر بار رسوبی سطح دامنه‌ها در دو زیرحوضة نمونه و شاهد حوضة زوجی کاخک بررسی شد. این دو زیرحوضه از نظر شرایط فیزیکی یکسان‌اند. زیرحوضة نمونه از سال 1376 تحت قرق و اجرای عملیات مختلف بیولوژیکی، بیومکانیکی و مکانیکی است؛ در حالی که زیرحوضة شاهد به صورت دست‌نخورده و تحت بهره‌برداری طبیعی است. برای تعیین میزان تأثیر عملیات بیولوژیکی و مدیریتی بر تولید رسوب، بار معلق حاصل از سطح دامنه‌‌ها از طریق 18 پلات فرسایشی مستقر در دو زیرحوضه طی رگبارهای وقوع‌یافته در سال‌های 1390 و 1391 با استفاده از آزمون t مستقل و تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر در نرم‏افزار Spss تجزیه و تحلیل شد. بر اساس نتایج مقایسه‏های صورت‌گرفته، مقادیر بار معلق دو زیرحوضه در سطح 1 درصد و مقادیر ارتفاع رواناب در سطح 5 درصد تفاوتِ معنی‏داری دارند. همچنین، نتایج به‌دست‌آمده همبستگی بین ارتفاع رواناب و رسوب را در زیرحوضة شاهد 94 درصد و در زیرحوضة نمونه 62 درصد نشان داد. شیب خط تغییرات بین ارتفاع رواناب و رسوب در زیرحوضة شاهد 3_/5 برابر زیرحوضة نمونه است. این نتایج به‌خوبی نقش مستقیم اجرای طرح‏های بیولوژیک و قرق را در کاهش بار حوضه‌ای نشان داد.
 

کلیدواژه‌ها

• بار معلق
• پلات فرسایشی
• حوضة زوجی کاخک
• عملیات بیولوژیک
• قرق

عنوان مقاله [English]

Comparison of suspended load in two sub-catchments grazed and ungrazed in the Kakhk area of Gonabad

نویسندگان [English]

• Masoud Eshghizadeh ¹
• Mohammad-Taghi Dastorani ²
• Ali Talebi ³

¹ PhD student of Watershed Science and Engineering, Yazd University, Iran.

² Associate Prof Department of Watershed management, Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdosi University of Mashhad, Iran

³ Associate Prof department of watershed management, Yazd University, Iran

چکیده [English]

The management of sedimentation problems in rivers and reservoirs depend greatly on the sediment yield from the catchment land surface. In this research the effects of biological measures and ranges enclose on suspended load in two sub-catchments of Kakhk experimentalWatershed in Gonabad has been studied. This catchment contains both control and experimental sub-catchments. These sub-catchments are similar in all aspects and differ only based on watershed management operations. Experimental sub-catchment has been under rangeland enclosures and operation of biological, biomechanical and mechanical measurements since 1998 whereas control sub-catchment is under normal operation. To determine the biological impact of management and biological measurements on sediment production, the yield suspended load on hillslopes in 18 experimental erosion plots during 4 rainfall events occurred in 2011-2012 has been analyzed in both control and experimental sub-catchments. Analysis was performed in SPSS software using independent-sample T test and ANOVAwith repeated measure test. Based on these comparisons, difference between the amount of suspended load in two sub-catchments was significant at 1 percent level, while runoff depth was significant at 5 percent level. Also results showed that correlation between the runoff depth and suspended load has been 94 percent in Control sub-catchment and 62 percent in Sample sub-catchment. Slope of the line changes between the runoff depth and suspended load in Control sub-catchment has been 5.3 times of the Sample sub-catchment. The research clearly showed the effect of the biological measures and ranges enclose on reduction of suspended load and runoff depth in experimental sub-catchment.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Biological measures
• experimental erosion plot
• Kakhk ExperimentalWatershed
• Rangeland enclosures
• Suspended Load