مطالعۀ بوم شناسی فردی گیاه ریش پهن .Platychaete aucheri Boiss در خشک بوم های جنوب فارس

قنبریان, غلام عباس; یزدان پناه, زهرا

doi:10.22059/jrwm.2015.56968

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ عضو هیئت‌علمی، بخش منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شیراز

² کارشناس‌‌ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شیراز

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.56968

چکیده

در این پژوهش، بوم‌شناسی فردی گیاه بوته‏ای و انحصاری ایران با نام ریش‌پهن Platychaete aucheri Boiss. در بخش‏های جنوبی استان فارس، که متعلق به ناحیة رویشی خلیج- عمانی است، مطالعه شد. اطلاعات اقلیمی، پستی و بلندی، خاک‌شناسی و ویژگی‏های تیپ گیاهی (تراکم به روش نزدیک‌ترین همسایه، تاج پوشش به روش ترانسکت نقطه‌ای) و فنولوژی گونه بررسی شد. همچنین، کیفیت علوفه در سه مرحلة مهم رشد گیاه‌ـ شامل رویشی، گل‌دهی و بذردهی‌ـ در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج نشان داد گیاه P.auchri قادر به رویش در شرایط بارندگی اندک (بیشینة 285 میلی‏متر) و دمای زیاد (بیشینة 6_/49 درجة سانتی‌گراد) است؛ البته، اندکی در مقابل سرما و یخبندان تحمل دارد. این گیاه محدودة ارتفاعی از 543 تا 1120 متر از سطح دریا، جهات دامنه رو به جنوب و جنوب شرقی و شیب‏های 7 تا 80 درصد را ترجیح می‏دهد. متوسط تاج پوشش این گونه از 8_/15 تا 29 درصد متغیر است. خاک رویشگاه‏های مورد بررسی دارای بافت شنی- لومی و غیر شور و از نظر مواد آلی و عناصر غذایی فقیر است. با افزایش سن گیاه، میزان پروتئین موجود در اندام هوایی روندِ کاهشی را نشان می‏دهد و در بهترین حالت (53_/4 درصد پروتئین در مرحلة گل‏دهی) نیز پروتئین موردِ نیازِ دام را برآورده نمی‏سازد. این گیاه، به دلیل دارابودن اسانس، سیستم ریشه‏ای عمیق، اندام‏های هوایی چوبی و کرک در سطح برگ و ساقه، به‌خوبی فشار چرای دام را تحمل می‌کند. به طور کلی، گیاه ریش‏پهن، به دلیل سازگاری با محیط گرم و خشک جنوب فارس (در محدودة مراتع شهرستان‏های لار، لامرد، جهرم و داراب)، شکل رویشی بوته‏ای مقاوم به چرای دام، جذابیت در پرورش زنبور عسل، کاربردهای دارویی در طب سنتی و دارابودنِ نقشی باارزش در کنترل فرسایش آبی و بادی، گونه‏ای چندمنظوره است و در طرح‏های مقابله با بیابان‏زایی و احیای مراتع قشلاقی نواحی جنوب کشور می‌توان از آن استفاده کرد. آگاهی از روش‏های بهینة تکثیر و استقرار این گونة انحصاریِ ایران نیازمند پژوهش‏های تکمیلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Autecology study of Platychaete aucheri Boiss. in arid ecosystems, south of Fars province

نویسندگان [English]

Gholam Abbas Ghanbarian ¹
Zahra Yazdanpanah ²

¹ Assistant Professor, Department of Natural Resources and Environment, Faculty of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran

² MSc in Desert Management, Faculty of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

َAutecology of Platychaete aucheri Boiss. was studies in south parts of Fars. Climatic data, topography and soil characteristics , vegetation attributes and phenology of desire species were studies. The nutritive value in three major stages was determined. The results showed the plant is able to grow under conditions of low rainfall and high temperature , but has little tolerance to cold and frost . The habitat altitude ranges from 543 to 1120 meters above sea level, slope aspect of south and southeast and 7 to 80 percent slope. Average canopy cover of species is between 8.15 to 29 percent. The soils of habitats were neutral to alkaline, non-saline, poor in organic matter and nutrients and the texture is sandy loam. The protein content (%) decreases during phonological stages (at high level 4.53% in flowering stage), also this protein content alone do not satisfy the livestock requirements. Due to the essential oils, the deep root system, woody aerial parts and as well as hairy leaf and stem, grazing pressure can be tolerated. Generally, P.aucheri has several benefits such as adaptation to hot and dry habitats of southern Fars, grazing resistant of life form, attractiveness of beekeeping, uses in traditional medicine and valuable role in controlling water and wind erosion may be introducing and considering as a multiple use species in combat desertification projects and reclamation of winter south rangelands of the country. Knowing of best methods to propagation and successful establishment of this endemic species requires further research.

کلیدواژه‌ها [English]

Autecology
Platychaete aucheri Boiss
endemic species
Khalij-Omani region
Fars province

مراجع

[1] Abarsaji, Gh., Shahmoradi, A. and Zare Kia, S. (2007). Auteological study of Hedysarum kopetdaghi Boriss. In Golestan rangelands, Journal of Range and Desert Research, 14(3), 421-431.

[2] Ahmadi, A. and Shahmoradi, A. (2005). Autecological study of Agropyron cristatum (L.) Gaertn in west Azarbayjan, Iran Natural Resources, 58(3), 691-700.

[3] Arzani, H., Zohdi, M., Fish, E., Zahedi Amiri, G., Nikkhah, A. and Wester, D. (2004). Phenological effects on forage quality of five grass species, Rangeland Ecology & Management, 57, 624-629.

[4] Association of official analytical chemist (A.O.A.C) (1990). Official methods of analysis, 15^th Edition, Washington DC., USA.

[5] Azarnivand, H., Tavili, A., Sadeghi, S., Jafari, M. and Zare Chahooki, M. (2011). Study of ecological characteristics of Astragalus squarrosus in Kashan habitats, Journal of Range and Desert Research, 18(3), 372-383.

[6] Azarnivand, H. and Zare Chahooki, M. (2010). Rangeland Ecology, 1^st Edition, University of Tehran press.

[7] Barbour, M., Burk, J.H. and Pitts, W.D. (1999). Terrestrial plant ecology, 3^rdEdition, Benjamin/Cummings. publishing company.

[8] Batooli, H. and Shahmoradi, A. (2012). Autecology of Asthenatherum forsskalii (Aahl) Nevski) in sandune of Isfahan provinve, Rangeland, 19(3), 490-497.

[9] Bonham, C.D. (2013). Measurements for Terrestrial Vegetation. 2^nd Edition, John Wily and Sons, New York, 260pp.

[10] Chen, C.S., Wang, S.M. and Chang, Y.K. (2001). Climatic factors, acid detergent fiber, natural detergent fiber and crude protein contents in digitgrass, Proceeding of the XIX International Grassland Congress, Brazil, pp: 632-634.

[11] Donald, L. (1996). Method of soil Analysis (part 3), Chemical Methods, Agronomy Monograph, No. 9, American Society of Agronomy and Soil Science Society of American, Madison, Wisconsin, pp: 475-489.

[12] Ghanbarian, G. and Tayebi Khorrami, M. (2005). Ecological regions of Iran: Vegetation types of Jahrom area, Technical publication, Research Institute of Forest and Rangelands, 121p.

[13] Ghorbanli, M. (2002). Phytogeography, 1^st Edition, Samt press.

[14] Goldansaz, M., Azarnivand, H., Jafari, M. and Zare Chahooki, M. (2010). Autecology study of Eurotia ceratoides in steppe rangelands of Nodooshan, Rangeland, 3(4), 571-578.

[15] Haeussler, S., Coates, D. and Mather, J. (1990). Autecology of common plants in British Columbia: A literature review, Victoria, BC, BC Economic & Regional Development.

[16] Hazelton, P. and Murphy, B. (2007). Interpreting Soil Test Results, CSIRO publishing.

[17] Heshmati, Gh., Naseri, K. and Ghanbarian, G. (2010). A critique on Atriplex canescens planting in rangelands of Iran from ecological view, Journal of Agricultural Science and Natural Resources, 13(6), 186-198.

[18] Holechek, J.L., Pieper, R.D. and Herbel, C.H. (2011). Range Management, Principles and Practices, 6^th Edition, Prentice Hall Publishing. USA.

[19] Hosseini, S.A., Shahmoradi, A. and Abarsaji, A. (2007). Study of the Halocnemum strobilaceum M.B. in saline-alkaline lands of Golestan, Journal of Range and Desert Research, 14(2), 110-123.

[20] Howaize, H. and Shahmoradi, A. (1388). Autecology of Cenchrus ciliaris in Khozistan province, Research Journal of Range and Desert, 16(2), 200-208.

[21] Jafari, M. and Tavili, A. (2010). Aridlands Reclamation, 3^rd Edition, University of Tehran press.

[22] Jangjoo, M., Bozorgmehr, A. and Noodost, F. (2010). Autecology of red sagebrush (Artemisia turanica) in winter rangelands of North Khorasan, Rangeland, 16(4), 540-551.

[23] Jangjoo, M., Mellati, F., Atashgahi, Z. and Vatanpoor, M. (2013). Introducing of three species Prangos latiloba Korov.,Convolvulus commutatus Boiss. and Stachys trinervis Aitch. & Hemsl. in North Khorasan rangelands, Journal of Range and Desert Research, 20(1), 145-160.

[24] Jangjoo, M., Mellati, F., Nodoost, F. and Bozorgmehr, A. (2010). Autecology of Astragalus arpilobus Kar. & Kir. A desire species for reclamation of northeast rangelands, Journal of Agroecology, 2(4), 648-657.

[25] Javidnia, K., Miri, R., Nasiri, A., Zand, F. and Soltanipoor, M. (2008). Essential oil composition of Platychaete aucheri from Iran, Chemistry of Natural Compounds, 44(1), 114-115.

[26] Karimi, A., Nazarian, H. and Jafari, E. (2007). Identification of honey bee plant resources from three families in Fars province (Asteraceae, Papilionaceae and Lamiaceae), Pajohesh and Sazandegi, 75, 102-111.

[27] Khani, M., Ghanbarian, G. and Kamali Maskooni, E. (2011). Comparison between plant species richness and diversity indices along different grazing gradients in southern warm-arid rangelands of Fars, Rangeland, 5(2), 129-136.

[28] Krebs, C.J. (2008). Ecology: The Experimental Analysis of Distribution and Abundance, 6^th Edition, Benjamin/Cummings, Menlo Park, California.

[29] Laity, J.J. (2008). Deserts and Desert Environments, Wiley-Blackwell 1^st Edition.

[30] Mesdaghi, M. (2005). Plant Ecology, Jihad Daneshgahi Mashad press.

[31] Mesdaghi, M. (2008). Range Management in Iran, 5^th Edition, Astane Ghodse Razavi press.

[32] Mozaffarian, V. (1999). Flora of Khozistan, Research Center of Agriculture and Natural Resources press.

[33] Oddy, V.H., Robards, G.E. and Low, S.G. (1983). Prediction of in-vivo dry matter digestibility from the fiber and nitrogen content of a feed. Glenfield, New South Wales, Australia, Department of Agriculture, Nutrition and Feeds Evaluation Unit, Veterinary Research Station, pp. 395-398.

[34] Piankala, E.R. (2008). Autecology, In: Encyclopedia of ecology, Jorgensen, S.E. and Fath, B. (eds.), pp. 285-287, Elsevier, Netherland.

[35] Rahimi, H., Shahmoradi, A. and Bagheri, A. (2009). Study of individual ecology of Salsola tomentosa (MOQ.) Spach at Khorasan Razavi, Journal of Agroecology, 1(2), 89-100.

[36] Saidfar, M., Feizi, M. and Shahmoradi, A. (2006). Autecology study of Salsola orientalis in Steppe rangelands of Isfahan (Moote area), Journal of Range and Desert Research, 13(2), 116-126.

[37] Saravani, G., Bagheri, R. and Mohseni, M. (2012). Autecology study of Capparis spinosa L. at Sistan region, Plant and Ecosystem, 31(2), 100-114.

[38] SCA. (1990). Feeding Standards for Australian Livestock – Ruminants, J.L. Corbett. (ed.) (CSIRO Publications: East Melbourne).

[39] Sharifi, J. and Shahmoradi, A. (2008). Some ecological aspects of Poa araratica: A case study in Gharesoo watershed, Ardabil province, Pajoohesh and Sazandeghi, 78(2), 2-10.

[40] Soltani, M. (2008). Autecology study of Salsola abarghuensis, MSc thesis, University of Tehran, 75p.

[41] Tavili, A., Shafie, A., Poozesh, H., Farajallahi, A., Saberi, M. and Shahmoradi, A. (2010). Autecology study of Vicia villosa in Kohkilooye and Boyrahmad province, Rangeland, 4(3), 422-433.

[42] Van der Marel, E. (2005). Vegetation Ecology, Blackwell Publication Company, USA, 395 P.

[43] Van Soest, P.G. (1963). Use of detergents in the analysis of fibrous feeds, Preparation of fiber residues of low nitrogen content, Journal of Dairy Science, 46(5), 829-835.

[44] Zarrin, P., Ghahremaninejad, P. and Masoumi, A. (2010). Systematic of genera Pulicaria Gaertn. and Platycheteae Boiss. from tribe Inuleae s.str (Asteraceae) in Iran, Taxonomy and Biosystematics, 2(1), 27-44.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

مطالعۀ بوم شناسی فردی گیاه ریش پهن .Platychaete aucheri Boiss در خشک بوم های جنوب فارس

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4
دی 1394
صفحه 869-884

مطالعۀ بوم شناسی فردی گیاه ریش پهن .Platychaete aucheri Boiss در خشک بوم های جنوب فارس

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4دی 1394صفحه 869-884

دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4
دی 1394
صفحه 869-884