ارزیابی و پهنه‌بندی ریسک بیابان‌زایی منطقۀ روداب خراسان رضوی

آذریان, فاطمه; ولی زاده, سارا; دهقان, پویان; خسروی, حسن

doi:10.22059/jrwm.2017.61085

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشگاه زابل، ایران.

² دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

³ دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، پردیس کشاورزی و منابع‌طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

⁴ هیأت علمی گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61085

چکیده

مناطق خشک و نیمه‌خشک سطح وسیعی از کشور را به خود اختصاص دادهاند. منطقۀ روداب سبزوار به‌عنوان نمونه‌ای بارز از مناطق بیابانی کشور می‌باشد که تحت تأثیر خطر بیابانزایی قرار گرفته است. هدف این مطالعه ارزیابی خطر بیابانزایی با استفاده از مدل ESAs و تهیه نقشۀ ریسک بیابانزایی می‌باشد. بر پایه این روش در ابتدا نقشۀ واحدهای کاری در منطقه به عنوان نقشۀ پایه برای ارزش‌دهی شاخص‌های مورد نظر تهیه شد. سپس شاخص‌های مورد بررسی بر اساس مدل ESAs و با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی تهیه شد و در نهایت شاخص ESAI برای هر واحدکاری محاسبه و پهنه‌بندی شد. نتایج نشان داد که منطقۀ روداب از نظر خطر بیابانزایی، در سه کلاس I، II و III قرار گرفته است که بیشترین سطح منطقه را زیرکلاس III1 با پوشش 48/44 درصد از سطح منطقه به خود اختصاص داده است. نقشۀ خسارت بیابانزایی منطقه روداب در پنج کلاس قرار گرفت به طوری که کلاس III با 20/35 درصد بیشترین سطح منطقه را پوشش داد. رخساره پهنه‌های ماسه‌ای فعال علاوه بر دارا بودن بالاترین خطر بیابانزایی، به دلیل برخورداری از عناصر در معرض خطر قابل توجه، بیشترین ریسک بیابانزایی را نیز به خود اختصاص داد که با توجه به خسارت شدید، انتظار می‌رود در اولویت برنامه‌های بیابانزدایی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment and Mapping Desertification Risk in Roudab Region

نویسندگان [English]

Fatemeh Azariyan ¹
Sara Valizadeh ²
Pouyan Dehghan ³
Hassan Khosravi ⁴

⁴

چکیده [English]

Iran is mostly consisted of arid and semi-arid areas. Rudab region, Sabzevar, is indicative of an area
exposed to and affected by the risk of desertification. This study accordingly is aimed at assessing
the risk of desertification using ESAs model, through mapping the risk of desertification. Initially,
work units’ map was prepared based on which relevant indicators were valued. Then, relevant
indices were prepared based on ESAs model using GIS. Finally, ESAI index was calculated for
each work unit. After mapping the risk of desertification, desertification damages were evaluated. It
was found out that the risk of desertification in Rudab can be classified at three classes i.e. class I,
II, and III; and subclass III1 covered the biggest surface of the study area i.e. 44.48%. Based on
desertification damage map, Rudab region is divided into five classes so that class III covering
35.20 percent of the area is the biggest area. Active sandy dune faces are prone to the highest risk of
desertification since they entail significant risk factors and need to be paid due attention for desert
greening programs.

کلیدواژه‌ها [English]

Desertification Risk
ESAs Model
Desertification Damage
Roudab region

مراجع

[1] Abdi, J. (2008). Assessment and mapping of desertification with IMDPA model based on two criteria in water & soil in Zeidabad area. M.Sc. Dissertation, Faculty of Natural resources, University of Tehran 114 pp.

[2] Abrisham, E. (2004). Assessment and mapping of desertification and analysis methods FAO-UNEP, ICD and MICD in Fakhrabadof Mehriz, M.Sc. Faculty of Natural Resources, University of Tehran, 130 p.

[3] Ahmadi, H. (1995). Investigation of effective factors in desertification. Journal of Forest and Range, 62, 66-70.

[4] Ahmadi, H. (2004). The final report describes the formulation of a comprehensive service plan and methodology specifying the evaluation criteria and indicators of desertification in Iran, Faculty of Natural Resources, University of Tehran.

[5] Ahmadi, H., Abrisham, E., Zehtabian, Gh. R. and Amirarsalani, F. (2006). The comparison of ICD and MICD models for assessment of desertification in a decertified pilot region. Iran, 14th International soil conservation organization conference. Water management and soil conservation in semi- arid environments. Marrakech, Morocco, March 14-19.

[6] Anagnostopoulos Stavros, A. (2006). A Brief Report on Research Needs for Natural Hazards, Based on the recent workshop Climate Change-Research Challenges Brussels in memory of Anver Ghazi. 2-3 February.

[7] Arami, A. (2012). Risk assessment (model IMDPA), losses and program management in semi-arid desert Agh Band, Golestan, M.Sc. The Ministry of Science, Research and Technology - Gorgan University - Faculty of Range and Watershed and Fisheries and the Environment. 180 p.

[8] Farajzadeh, M. and Egbal, M.N. (2007). Evaluation of MEDALUS model for desertification hazard zonation using GIS; case study: Iyzad Khast plain, Iran. Pakistan Journal Biological Science, 10(16), 2622-2630.

[9] Hashemi. Z., Phlvanrvy. A., Moghadam Nia, M. R., Javadi, M. R. and Miri, A. (2011). Evaluation of the current status of desertification Zahak Sistan criteria with emphasis on water erosion, Research Watershed (Research and Construction), 24(2), 68-79.

[10] Hosseini, S. M., Ekhtesasi, M. R., Shahriari, A. R. and Shafie, H. (2010). Survey of actual and potential wind erosion, desertification, with an emphasis on the standard method MICD1 (Case study: Nyatk region of Sistan), Range and Watershed Management (Natural Resources), 63(2), 165-181.

[11] Khosravi, H., Zehtabian, G., Ahmadi, H., and Azarnivand, H. (2014). Hazard assessment of desertification as a result of soil and water recourse degradation in Kashan Region, Iran. Desert, 19(1), 45-55.

[12] Nazari Nezhad, M. 2010, Zoning and Planning Models ICD efficacy of ESAs to desertification risk management (Case Study: Khartouran Rezaabad, Kerman region of Semnan Province), Master degree of Management of deserts, University Of Gorgan.

[13] Parvari, S.H., Pahlavanravi, A., Moghaddam Nia, A.R., Dehvari, A. and Parvari, D. (2011). Application of Methodology for Mapping Environmentally Sensitive Areas (ESAs) to Desertification in Dry Bed of Hamoun Wetland (Iran), International Journal of Natural Resources and Marine Sciences, 1 (1),65-80.

[14] Rasmy, M., Gad, A., Abdelsalam, H. and Siwailam, M. (2010). A dynamic simulation model of desertification in Egypt, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences 13, 101–111.

[15] Saniei, A. (2011). Risk assessment, soil liquefaction damage in the Caspian coastal plain, Golestan, M.Sc. University of Gorgan, 105 p.

[16] Sepehr, A., Hassanli, A.M., Ekhtesasi, M.R. and Jamali, J.B. (2007). Quantitative assessment of desertification in south of Iran using MEDALUS method. Environ Monitoring Assessment, 134(1-3), 243-254.

[17] Shahriari, A. R., Parvari, H. and Vabhi, M. J. (2009). Mapping desertification process by ESAs, Journal forest and grassland, 81, 20-13.

[18] Silakhori,E., Ownegh, M. and Sadoddin, A.( 2014). Assessing desertification hazard and risk in Sabzevar region using MICD Model, Emergency Management Journal, 5, 99-89.

[19] Tabatabaee, A. (2010). Comparing the potential severity of desertification in two ways, with emphasis on standard MICD IMDPA and wind erosion (Case study: Plain Fakhrabadof Mehriz), M.Sc. Faculty of Natural Resources, University of Tehran, page 92

[20] Zehtabian, G.H., Ahmadi, H., Khosravi, H. and Rafiei Emam, A. (2004). An approach to desertification mapping using Medalus methodology in Iran. Desert, 10(1), 205-223.

[21] Zehtabian. G.R. and Rafiee Emam. (2003). ESAs new method for evaluating and mapping of areas susceptible to desertification, Desert, 8(10), 120-125.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

ارزیابی و پهنه‌بندی ریسک بیابان‌زایی منطقۀ روداب خراسان رضوی

مراجع

مراجع

دوره 69، شماره 4
اسفند 1395
صفحه 789-804

ارزیابی و پهنه‌بندی ریسک بیابان‌زایی منطقۀ روداب خراسان رضوی

مراجع

مراجع

دوره 69، شماره 4اسفند 1395صفحه 789-804

دوره 69، شماره 4
اسفند 1395
صفحه 789-804