نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران.
2 استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران.
3 هیأت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه گنت بلژیک، ایران.
4 دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران.
چکیده
مطالعۀ حاضر با هدف سنجش آسیبپذیری اجتماعی-اقتصادی بهرهبرداران مراتع قشلاقی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحبنظران، مهمترین شاخصهای اجتماعی-اقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهرهبرداران مراتع قشلاقی، مراتع قشلاقی و کارشناسان مراتع بودند که حجم نمونه در هر کدام از این جوامع با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. با استفاده از پرسشنامه، نظرات کارشناسان و بهرهبرداران مرتعی در رابطه با شاخصهای اجتماعی-اقتصادی اخذ شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات طیفی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. در مرحله آخر، با استفاده از فرمول پیشنهادی میبار و والدز (2005) سنجش آسیبپذیری صورت گرفت. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که پارامترهای حضور کارشناسان در مراتع، مشکلات محلی و فروپاشی نظامهای بهرهبرداری گذشته و تعداد بهرهبردار بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری اجتماعی مراتع دارند. همچنین پارامترهای هزینههای زندگی، تعداد دام، وضع اقتصادی بهرهبرداران مرتعی، نوع دام و افزایش قیمتها به ترتیب بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری اقتصادی مراتع دارند. از طرف دیگر، تلفیق شاخصهای اجتماعی-اقتصادی در سطح سامان عرفی، آسیبپذیری مراتع را بهتر میتواند نمایان سازد. بنابراین در برنامهریزیهای مدیریتی مراتع باید به شرایط اجتماعی- اقتصادی بهرهبرداران در سطحی پایینتر از ملی یا منطقهایی (در سطح سامان عرفی) توجه کافی داشت. نتایج چنین مطالعاتی میتواند در بردارنده دستاوردهای مثبت و مناسبی برای مسئولان مدیریت مراتع باشد، تا آنان را از این منظر، در مدیریت، حفظ و احیاء مراتع یاری رساند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Vulnerability Assessment; a Strategy for Sustainable Rangeland Management(Case Study: Lowland Rangelands of Aran-v-Bidgol County, Isfahan)
نویسندگان [English]
- valiollah Raufirad 1
- Qodratollah Heidari 2
- Hossein Azadi 3
- Jamshid Ghorbani 4
1 PhD. Student of Range Management, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources
3 Faculty Member, Faculty of Geography, Ghent University of Belgium
4 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources
چکیده [English]
The purpose of this study was to assess socio-economic vulnerability in lowland rangelands of Aran-v-Bidgol County. Accordingly, the most important socio-economic indices were identified using literature review. The sample size was calculated based on Cochran’s formula. Data was collected using a researcher-made questionnaire. A panel of experts and Cronbach’s alpha coefficient approved respectively the content validity and reliability of the questionnaire. Me-Bar and Valdez's vulnerability formula was applied to assess the socio-economic vulnerability. Results showed that “presence of experts in rangelands”, “local problems and the collapse of past utilization systems” and “number of rangeland users” were the most important indices of social vulnerability. Findings further indicated that “life expenses of rangeland users”, “number of livestock of rangeland users”, “economic status of rangeland users”, “livestock type” and “increasing prices” are the most important indices of economic vulnerability. The results also identified that more accuracy can be obtained to assess rangelands vulnerability by integrating social and economic factors at local scale. Therefore, policy-makers and rangeland managers and practitioners should pay more attention to socioeconomic factors at local scales to sustainable rangeland management.
کلیدواژه‌ها [English]
- Socio-economic vulnerability
- Local problems
- Livestock
- Rangeland Users
- Sustainable rangeland management
)