نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد رضا فاضل پور عقدائی ¹
• حسین ملکی نژاد ²
• محمدرضا اختصاصی ³
• جلال برخورداری ⁴
• اصغر زارع چاهوکی ⁵

¹ دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران.

² دانشیار دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران.

³ استاد دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران.

⁴ عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، ایران.

⁵ فارغ التحصیل دکترای آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، ایران

چکیده

با توجه به پراکنش و گستردگی مناطق مناسب احداث سامانه‌های بهره‌برداری از سیلاب و گوناگونی پارامترهای اصلی مؤثر در طراحی و اجرای آنها، ارزیابی عملکرد اجزای سامانه‌های احداث شده در مناطق مختلف کشور را جهت دستیابی به الگوهای بهینه ضروری می­نماید. این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر پروژه­های پخش سیلاب بر ویژگی­های خاک در استان یزد (عرصه­های پخش سیلاب بافق، هرات و مهریز) انجام گردید. بدین منظور در بندهای اول تا سوم هر سیستم پخش سیلاب و در سه نقطه مجاور عرصه­ها به عنوان شاهد اقدام به حفر پروفیل خاک گردید. 99 نمونه خاک در پنج عمق از پروفیل­ها جمع­آوری شد و در آزمایشگاه از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بررسی گردید. تجزیه و تحلیل نتایج با آزمون تی مستقل انجام شد. نتایج نشان داد که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در عرصۀ پخش سیلاب بافق با شاهد تفاوت معنی­داری نداشته است. در هرات در برخی پارامترها  نظیر هدایت الکتریکی، واکنش اشباع خاک، کلسیم و پتاسیم در عمق­های محدودی تفاوت معنی­داری داشته، ولی در مهریز در بیشتر پارامترهای شیمیایی مورد بررسی تفاوت معنی‌دار و روند کاهشی داشته است. نتایج بیانگر نفوذ بیشتر آب در منطقه مهریز و شستشوی عناصر خاک بوده، این در حالی است که در هرات نفوذ کمتر و در بافق از روند کاهشی بیشتری برخوردار بوده است.

کلیدواژه‌ها

• ارزیابی
• پخش سیلاب
• خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک
• بافق
• مهریز
• هرات

عنوان مقاله [English]

Assessment of Flood Water Spreading Projects on Soil Characteristics in Yazd Province

نویسندگان [English]

• mohamadreza fazelpour aghdaei ¹
• hosein maleki nezhad ²
• mohammad reza ekhtesasi ³
• jalal barkhordari ⁴
• Asghar Zarea Chahooki ⁵

¹ Ph.D. Student of Watershed Management, Faculty of Natural Resources of Yazd University

² Associate Professor, Department of Natural Resources and Desert, Yazd University,

³ Professor, Faculty of Natural Resources and Desert, Yazd University

⁴ Faculty Member of Agriculture and Natural Resources Research Center of Yazd

⁵ Faculty of Natural Resources of Yazd University

چکیده [English]

Given the widespread distribution of flood water spreading areas and variety of main effective parameters in their design and implementation, assessment of the performance of system components located in different areas of the country is necessary so that optimal patterns can be achieved. This research was done to assess the impact of the flood water spreading projects on soil characteristics in Yazd (Bafg, Herat and Mehriz flood spreading projects). To this end, in the first to the third spreading basin of projects and three a control sites were selected. Then,  99 soil samples  in profiles were collected at five depths and physical and chemical properties were studied in the laboratory. Statistical analysis was performed by independent t-test. The results showed physical and chemical properties of soil is not significantly different from controls in Bafgh flood water spreading projects. In Herat, some parameters such as Electrical Conductivity, pH, Calcium and Potassium in the limited depths was significantly different but in Mehriz, most chemical parameters showed significant difference and decreasing trend. The results showed water infiltration and leaching of soil in the Mehriz area was more than others, while less in Herat and the least in Bafg.

کلیدواژه‌ها [English]

• Assessment
• Flood water spreading
• soil physical and chemical properties
• Herat
• Bafgh
• Mehriz