نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جلیل فرزادمهر ¹
• پیام ابراهیمی ²
• مهدی اصلاح ³

¹ استادیار دانشگاه تربت‌حیدریه، گروه مرتع و آبخیزداری، ایران.

² دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، ایران.

³ کارشناسی ارشد سنجش‌ازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، ایران.

چکیده

پیش­بینی رفتار هیدرولیک رودخانه و تعیین پهنه­های سیلابی جهت کاهش خسارات احتمالی، ازجمله اقداماتی است که در سال­های اخیر موردتوجه بسیاری از پژوهشگران قرارگرفته است. استان مازندران به­ویژه شهرستان نکا هرساله تحت تأثیر سیل با دوره بازگشت‌های مختلف قرار می­گیرد؛ ازاین‌رو تغییرات کاربری اراضی و نقش این تغییرات در پهنه­های سیلابی بررسی ­گردید. در این پژوهش با تلفیق سیستم تحلیل رودخانه، سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور، تصاویر سال­های 2000 و 2011 پردازش شد و پاسخ هیدرولوژیک رودخانه نکا با دوره بازگشت‌های مشخص تعیین گردید. نتایج نشان داد توزیع آماری پیرسون تیپ3، تعیین ضریب زبری به روش کاون و تصویر IRS نسبت به ETM+ از دقت خوبی برخوردارند. با تعیین کاربری اراضی سال 2000 و سال 2011  مساحت هر یک از طبقات کاربری اراضی در محیط GIS مشخص گردید و سپس به محیط HEC-GeoRAS الحاق گردید. با تعیین دو نقشه سیل گیر با دوره بازگشت­های 2 تا 200 سال تفاضل هر یک از لایه­ها مشخص گردید.  در بسیاری از پژوهش­های صورت گرفته تنها کاربری اراضی مشخص می­گردد اما با توجه به نتایج این تحقیق و تأثیر 60/14 درصدی افزایش سطح دشت سیلابی، نقش تغییرات قابل‌توجه است. این پژوهش پیشنهاد می­نماید در تعیین پهنه­های سیلابی علاوه بر تعیین کاربری اراضی، به تغییرات آن توجه ویژه­ای شود و پاسخ هیدرولوژیک کل حوضه موردنظر نسبت به این تغییرات و نقش آن در پهنه­های میل‌گیری مدنظر قرار گیرد. شبیه­سازی بستر رودخانه و دشت سیلابی در مناطق جنگلی وابسته به کاربری اراضی هست، به‌گونه‌ای که جنگل تراشی در محدوده رودخانه نکا از مهم‌ترین عوامل سیلاب به شمار می­آید. 

کلیدواژه‌ها

• سیلاب
• کاربری اراضی
• نکارود
• سنجش‌ازدور
• ETM+
• IRS

عنوان مقاله [English]

The Impact of Landuse Changes on overflowing Zones Using Remote Sensing & GIS

نویسندگان [English]

• jalil farzadmehr ¹
• payam Ebrahimi ²
• mehdi Eslah ³

¹ Assistant Professor Torbat Heidarieh University, Department of Range & Watershed Management

² Ph.D. Student of Watershed Management, Tehran University, Natural Resources College

³ MA. of Geographic Information System & Remote Sensing

چکیده [English]

Predicting the hydraulic behavior of the river and flood zone determination to reduce probable damages, are among measures which in recent years has been the attention of many researchers. Mazandaran province, especially the city of Neka, each year is affected by the floods with different return periods; therefore, land use changes and the role of these changes were evaluated in flood zones. In this study, with integration of river system analysis, GIS and Remote Sensing, images of the years 2000 and 2011 were processed and Neka river hydrological response was determined in specified return periods. The results showed Pearson type 3 distribution, roughness coefficient determined by Cowan’s method and IRS image in comparison with ETM+ image, have good accuracy. With determining land use changes in the years 2000 and 2011, the area of each land use class was specified in GIS, and then attached to the HEC-GeoRAS. By determining two flood maps with return periods of 2 to 200 years, the difference of each layer was determined. Many studies determined land use only; but according to the results of this study and impact of the 14.60-percent increase in flood area, the role of changes is noticeable. This study suggests that in the flood zone determination, addition to land use designation, we should pay special attention to its changes and hydrological response of the total area to these changes, and its role in the flood zones. The simulation of river bed and flood zone in forest areas depends on land use, and deforestation in this river is one of the most important factors.

کلیدواژه‌ها [English]

• Flood
• Land Use
• Nekarood
• Remote Sensing
• ETM+
• IRS