نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جواد معتمدی (ترکان) ¹
• حسن سلالی ²

¹ استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ایران

² دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ایران.

چکیده

بررسی رفتار چرایی دام­های چراکننده در مرتع یکی از ملزومات اساسی مدیریت دام در مناطق مختلف آب و هوایی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رفتار چرایی گوسفند نژاد ماکویی در مراتع کوهستانی کلیدداغی جلفا به‌عنوان مراتع معرف مناطق پراکنش گوسفند نژاد ماکویی در استان آذربایجان‌شرقی انجام شد. برای این منظور از یک گلۀ 300 رأسی، سه رأس میش بالغ (سه‌ساله) انتخاب و علامت‌گذاری شدند. در مرحلۀ بعد با نصب GPS به هر یک از آن‌ها، مسافت طی شده، سرعت حرکت دام در مرتع در حین چرا، مدت‌زمان چرا از گونه­های گیاهی، مدت‌زمان استراحت و نشخوار دام در ماه‌های فصل چرا استخراج شد. نتایج نشان داد، در اواخر فصل چرا، مدت‌زمان صرف شده برای چرا، بیشتر از مراحل ابتدایی فصل بود. با نزدیک شدن به مراحل پایانی فصل چرا، مسافت پیموده شده در طول روز بیشتر شد. سرعت متوسط حرکت دام در مراحل ابتدایی فصل، کمتر و در مراحل پایانی فصل چرا، بیشتر بود. تغییر طول روز و به‌تبع آن تغییر درجه حرارت روزانه، تغییر در ترکیب گیاهی مرتع و به‌تبع آن تغییر در کمیت و کیفیت علوفه می­تواند از علل این امر باشد. بر اساس نتایج حاصل، مسیر حرکت دام و پروفیل ارتفاعی مسیر حرکت دام در ماه­های فصل چرا، روند یکسانی داشت و تغییرات قابل‌ملاحظه‌ای در آن مشاهده نشد. مساحت کم محدوده مورد بررسی و همچنین هدایت دام­ها توسط چوپان در مسیر مشخص در طول فصل چرا، از موارد مؤثر در این خصوص می­باشند. اطلاع از موارد مذکور، مدیریت مرتع را در تعیین مناطق مناسب برای حرکت دام در مرتع، پراکنش صحیح دام در مرتع و اینکه در حال حاضر آیا پراکنش دام در مرتع توسط چوپان به‌درستی انجام می­شود، یاری می­کند و سبب افزایش عملکرد دام خواهد شد. 

کلیدواژه‌ها

• گوسفند نژاد ماکویی
• رفتار چرایی دام
• فصل چرا
• مراتع کلیداغی جلفا

عنوان مقاله [English]

Grazing Behavior of Makuyi Sheep Breed(Case study: Mountainous Rangelands of Kelid Daghi, Jolfa)

نویسندگان [English]

• javad Motamedi(torkan) ¹
• Hassan Solali ²

¹ Assistant Professor, Department of Range and Watershed Management, Faculty of Natural Resources, University of Urmia, Urmia, I.R. Iran.

² Graduate M.Sc. Student of Range Management, Faculty of Natural Resources, University of Urmia, Urmia, Iran, Urmia, I.R. Iran

چکیده [English]

Investigation of the grazing behavior of grazing animals on the rangeland is one of the basic necessities of grazing management in different climatic regions. The current study with the aim of exploring the grazing behavior of Makuyi sheep breed was conducted in the mountainous rangelands of Kelid Daghi of Jolfa as representative rangelands for Makuyi sheep breed dispersion in East Azerbayjan Province. For this purpose, a herd with 300 sheep including three mature ewes (3 years old) was chosen and tagged. In the next stage, by attaching GPS to each of them, their travelled distance, the movement speed of the sheep while grazing, grazing duration of particular plant species, period of rest and rumination during grazing months were derived. The results indicated that the time spent for grazing, at the final stages of the grazing season is longer than at the earlier stages of the grazing season. Nearing the final stages of the grazing season, distance travelled by the sheep during the day increased. The average speed of the sheep movement at the earlier stages of the grazing season was less than their speed at the final stages of the grazing season, due to the day length change and, consequently, the daily temperature change, and the change in the vegetation composition of the rangeland and, consequently, the change in forage quality and quantity. Based on the obtained results, the movement path of the sheep, the elevation profile of the path for the livestock movement during the grazing season months had the same trend and considerable changes were not observed in it. The small area of the study site, and also livestock lead by shepherd along a specified path during the grazing season are effective factors in this regard. Awareness of the mentioned cases is helpful for determining appropriate areas of livestock movement and proper dispersion of livestock in the rangeland, and that if the current dispersion of livestock by shepherd in the rangeland is properly carried out, and leads to livestock efficiency improvement.

کلیدواژه‌ها [English]

• Makuyi sheep breed
• grazing behavior of livestock
• grazing season
• Kelid Daghi pastures of Jolfa