نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کاظم نصرتی ¹
• سعیده جلالی ²

¹ دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، ایران.

² دانش آموخته ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، ایران.

چکیده

شناسایی منابع رسوب یکی از پارامترهای مهم در انتخاب روش مناسب حفاظت خاک و کنترل فرسایش است. هدف اصلی این پژوهش، برآورد عدم قطعیت و سهم تولید رسوب جاده‌های جنگلی با استفاده از ردیاب‌های ژئوشیمیایی در حوضه زیارت شهرستان گرگان است. به این منظور 47 نمونه خاک از منابع مختلف کاربری اراضی و 14 نمونه از رسوب معلق رواناب خروجی حوضه، جمع‌آوری شد. به‌منظور منشأیابی رسوب تولیدی حوضه و تعیین سهم هر یک از منابع 11 ردیاب شامل کربن آلی (C)،
استرانسیم (Sr)، نیکل (Ni)، سدیم (Na)، پتاسیم (K)، مس (Cu)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، کلسیم (Ca) و منیزیم (Mg)، سرب (Pb)، در نمونه‌های منابع رسوب و رسوب معلق اندازه‌گیری شد. با مقایسه ردیاب­ها در منابع رسوب و تحلیل تابع تشخیص^[1]، ردیاب‏های، کربن آلی (C)، مس (Cu)، آهن (Fe)، به‌عنوان ترکیب بهینه ردیاب­ها در تفکیک منابع رسوب انتخاب شدند؛ و درنهایت با استفاده از مدل بیزین^[2] کاربری کشاورزی، جاده و جنگل به ترتیب با1/67 (8/71-6/61) ، 4/31(9/35-1/27) و 2/1(1/5-1/0) درصد  به‌عنوان سهم هرکدام از منابع در تولید رسوب تعیین شدند و بیش‌ترین میزان عدم قطعیت متعلق به کاربری کشاورزی است. نتایج این تحقیق می‌تواند در انتخاب مناسب‌ترین روش کنترل فرسایش در منطقه مطالعاتی و تعمیم به مناطق مشابه مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• ردیاب های ژئوشیمیایی
• عدم قطعیت
• مدل بیزین
• منشأیابی رسوب
• حوضه زیارت

عنوان مقاله [English]

Estimating uncertainty and sediment yield contribution of forest roads in Ziarat Drainage Basin, Gorgan Province using geochemical tracers Estimating uncertainty and sediment yield contribution of forest roads using geochemical tracers (case study: Ziarat drainage basin, Gorgan Province) Estimating uncertainty and sediment yield contribution of forest roads using geochemical tracers (case study: Ziarat drainage basin, Gorgan Province)

نویسندگان [English]

• kazem Nosrati ¹
• Saeedeh Jalali ²

¹ Associate Professor, Department of Physical Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Iran.

² MSc Graduate Student, Department of Physical Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Iran.

چکیده [English]

Identifying sediment sources is one of important factors in selecting of appropriate method of erosion control and soil conservation. The main objective of this study is to estimateuncertainty and contribution of forest roads to sediment yield in Ziarat Drainage Basin, Gorgan city using geochemical tracers. For this purpose, 47 soil samples were collected from different sources with different land uses and 14 suspended sediment samples collected from basin outlet. In order to identify sources of basin sediment yield and determine individual contribution of each source, 11 geochemical tracers including OC (Organic Carbon), Sr, Ni, Na, K, Cu, Fe, Mn, Ca, Mg, and Pb were measured in sediment and suspended-sediment samples. By comparing the tracers in the sediment sources and using statistical analyses of Kruskall-Wallis test and discriminant function analysis (DFA), three tracers of OC, Cu, and Fe were selected as optimum set of tracers in separating sediment sources. Eventually, using Bayesian model, land uses of agriculture, road construction and forest with 67.1(61.6-71.8), 31.4(27.1-35.9), and 1.2(0.1-5.1) percent, respectively were determined as the relative contribution from each source in sediment yield, and the highest uncertainty is related to the agricultural land use. The results of this study can be used to select the best appropriate method of erosion control in the study area and similar areas.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ziarat basin
• Geochemical tracers
• Bayesian Model
• uncertainty
• sediment tracing