نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد رسوب‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
2 استاد، گروه احیاء مناطق خشک کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
3 دانشیار، عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور، ایران
چکیده
با شناسایی دقیق‌تر سازندها و واحدهای سنگی حساس به فرسایش می‌توان راهکارهای مناسب و به موقع ارائه داد و از فرسایش بی‌رویه آنها جلوگیری کرد. در این مطالعه، با نمونه‌برداری از پیش تعریف شده از رودخانه‌های اصلی و فرعی و انجام عملیات دانه‌بندی با انتخاب غربالهای شاخص، بررسی کانی‌شناسی بصورت کمّی و کیفی در آزمایشگاه بوسیله بینوکولر انجام شد و در ادامه با استفاده از فرمول، قابلیت رسوب‌زایی واحدهای سنگی هر نمونه رسوب محاسبه شده است. بر اساس نتایج بدست آمده از نمونه‌های رسوب، میانگین قابلیت رسوب‌زایی واحدهای سنگی هر زیرحوضه و همینطور میانگین قابلیت رسوب‌زایی واحدهای سنگی حوزه آبخیز شفارود مشخص شده است. برای هر زیرحوضه و در نهایت برای کل حوزه آبخیز یک معادله بدست آمده که در یک طرف Y به‌عنوان مجموعه رسوبات خروجی و در طرف دیگر قابلیت رسوب‌زایی هر واحد سنگی به‌عنوان ضریب اهمیت آن واحد سنگی می‌باشد. این ضرایب بدون بعد بوده و نشان‌دهنده حساسیت واحدهای سنگی نسبت به فرسایش می‌باشند. البته هر چه این عدد بزرگتر باشد حساسیت آن واحد سنگی نسبت به فرسایش بیشتر است. بر این اساس، نقشه حساسیت به فرسایش واحدهای سنگی موجود در هر پنج زیرحوضه در محیط ARC GIS تهیه شده است. مطابق میانگین قابلیت رسوب‌زایی بدست آمده از حوزه آبخیز شفارود، واحدهای مارن، شیل ماسه‌ای تا سیلتی و آهک ماسه‌ای به‌ترتیب بیشترین حساسیت و واحدهای آهکی، آندزیت- بازالت و شیل توف‌دار کمترین حساسیت را به فرسایش دارند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Mineralogy Investigation of Sediments of Riverbed in Shafarood Watershed, Gilan Province for Determining the Rate of Erosion and Sedimentation
نویسندگان [English]
- Mohammad Rostamtabar 1
- Sadat Feiznia 2
- ziaodin Shoaii 3
1 M.s. Student of Sedimentology, Islamic Azad University, Science and Researches Branch, Tehran, I.R.IAN
2 Professor, Reclamation of Arid and Mountainous Areas, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, I.R.IRAN
3 Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Research Center, I.R.IRAN
چکیده [English]
More accurate understanding of rock formations and sedimentary units sensitive to erosion will
enable us to present appropriate and timely methods in order to prevent accelerated erosion. In this
study, through predefined sampling from main and minor channels and granulometric analysis
using index sieves, mineralogical investigation has been performed qualitatively and quantitatively
by binoculars in laboratory. After that, sedimentation potential has been calculated by using
practical formulas. Then, sedimentation potential of each sedimentary unit has been estimated from
average results of sedimentary sample and with this method, sedimentation potential of Shafarood
Watershed has been obtained from average results of five sub basins. An equation has been
calculated for each sub basin and by this, an equation for whole watershed was presented. In this
equation, the Y which refers to the amount of delivered sediments has been placed in one side and
rock unit coefficients on the other side. The coefficient of each rock unit has a rule in sediment
production. These coefficients are dimensionless and demonstrate rock unit sensitivity to erosion.
The bigger this value, the more sensitive that rock unit is to erosion. In this way, the map of
sensitivity to erosion for each sub basin has been prepared by using (ARC GIS) software.
According to average sedimentation potential of Shafarood Watershed, marl units (Pgf), silty sandy
shale (Jsh) and sandy limestone (Kusl), have respectively the highest sensitivity and limestone units
(P), andesite - basalt (Pev) and tuffy shale (V) have the least sensitivity to the erosion.
کلیدواژه‌ها [English]
- Sediment mineralogy
- Predefined sampling
- Index sieves
- Binoculars
- Rock units
- Sedimentation potential
- Sensitivity to erosion
)