نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری مهندسی منابعطبیعی (گرایش بیابانزدایی)، مرکز پژوهشهای کاربردی، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
2 استاد، دانشکدة منابعطبیعی دانشگاه تهران
3 هیات علمی پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
4 استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
چکیده
مطالعة رسوبات سطحی جنوب جلگة خوزستان در اراضی حاشیة تالاب شادگان بهمنظور شناخت ماهیت رسوبات، طبقهبندی آنها و تعیین تأثیرگذارترین ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی در تغییرات رسوبات، انجام شد. پس از تهیة نقشة واحدهای کاری، نمونهها از 27 نقطه در واحدها برداشت شدند. ویژگیهای شیمیایی نمونهها شامل کربنات کلسیم، سولفات کلسیم، کلرید سدیم، سدیم، منیزیم، کلسیم، هدایت الکتریکی، اسیدیته و نسبت جذب سدیم، اندازهگیری شدند. پس از حذف مجموع مواد شیمیایی، درصد مواد تخریبی و شیمیایی تعیین و سپس دانهبندی بخش تخریبی صورت پذیرفت. از آنجا که رسوبات، ریزدانه و حاوی املاح بودند، طبقهبندی با روش جدید مبتنی بر سهم اجزای تخریبی و شیمیایی انجام شد و بهمنظور تعیین تأثیرگذارترین عوامل و متغیرها در تغییرپذیری رسوبات از تحلیل عاملی و تحلیل خوشهبندی استفاده شد. نتایج طبقهبندی نشان داد که رسوبات سطحی منطقه از نوع مارن بوده و ترکیبی مشابه مارنهای ترسیر ایران دارند. براساس نتایج تحلیل عاملی، دو عامل اصلی اجزای طبقهبندی جدید و ویژگیهای شیمیایی، بر تغییرپذیری رسوبات مؤثر بودند که ویژگیهای شیمیایی نقش مؤثرتری داشته و با توجه به نتایج تحلیل خوشهای، متغیر سدیم مؤثرترین آنها بوده و مقدار آن در واحدهای کاری مختلف، تا بیش از20 برابر متفاوت است. نتایج این تحقیق نشان داد که به کار گیری روش جدید طبقهبندی همراه با تحلیلهای آماری منجر به استخراج اطلاعات بیشتر از اراضی یکدست و وسیع پلایایی و سبخایی میشود.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Surface sediments of southern Khuzestan plain classification based on physical and chemical characteristics and determine the most effective factors and variables in the variability of the sediments
نویسندگان [English]
- REZA SHAHBAZI 1
- Sadat Feiznia 2
- Razieh Lak 3
- Hasan Ahmadi 4
1 u
2 Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
3 Research Institute for Earth Sciences, Geological Survey of Iran
4 Professor, Islamic Azad University, Science and Research Branch
چکیده [English]
Study of surface sediments of southern Khuzestan plain in Shadegan marshes surroundings was made to understand the nature of the sediments, their classification and determining the most effective physical and chemical characteristics of sediments change. Samples were taken from 27 points inside the work units. The chemical characteristics of sediment samples containing calcium carbonate, calcium sulfate, sodium chloride, sodium, magnesium, calcium, electrical conductivity, pH and sodium absorption ratio, was measured. After removal all carbonates and evaporates materials, the portion of carbonates-evaporates and terrigenous parts, was specified. Granulometry for terrigenous part was done for terrigenous materials. The new method of classification was performed for these fine sediments containing solutes, which considers the portion of the chemical and terrigenous parts, was performed.
In order to specify the most effective factors and variables in the sediment variability, factor analysis and cluster analysis were used consequently. Classification results showed that the sediments are marl, with similar components with Iran tertiary marls. Two main factors, the components of the new classification and the chemical characteristics were controlled sediments variability, while the chemical characteristics had more effective roles. According to the results of cluster analysis, Sodium was the most effective variable which its value varies up to more than 20 in different work units. The results of this study show that the use of the new method of classification together with statistical analysis led to extract more details from flat and broad playa and sabkha environments.
کلیدواژهها [English]
- Quaternary sediments
- Shadegan marshes
- playa
- sabkha
- sediment classification
- multivariate analysis