نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جمال مصفایی ¹
• محمدرضا اختصاصی ²
• امین صالح پورجم ¹

¹ استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

² استاد گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه یزد

چکیده

شناخت واحدهای زمین­شناسی، یکی از مطالعات پایه و اساسی در بسیاری از علوم مختلف از جمله منابع طبیعی قلمداد می­شود. در حال حاضر در مطالعات تفصیلی اجرایی و حتی تحقیقاتی منابع طبیعی، استفاده از نقشه­های تولید شده توسط سازمان زمین­شناسی، اساس مطالعات زمین­شناسی را تشکیل می­دهد. از طرفی طی سال­های اخیر، تکنولوژی سنجش از دور به­عنوان یک ابزار جدید و کارآمد برای مطالعات زمین­شناسی معرفی شده است که علاوه بر دقت مناسب، فواید دیگری از قبیل دسترسی به مناطق کوهستانی صعب­العبور یا غیر­قابل­دسترس دارد. هدف از این تحقیق، مقایسۀ صحت نقشه­های زمین­شناسی موجود و نقشه­های حاصل از مطالعات دورسنجی و پردازش تصاویرETM+ ماهوارۀ لندست نسبت به واقعیت­های زمینی در حوزۀ آبخیز ورتوان قزوین است. بدین منظور پس از بررسی نقشه­های موجود سازمان زمین­شناسی، اقدام به تهیۀ نقشۀ زمین­شناسی منطقه با استفاده از تکنیک­های مختلف پردازش تصاویر ماهواره­ای و بارزسازی واحدهای سنگ­شناسی از طریق ترکیبات مختلف رنگ­مجازی (FCC)، تجزیه به مولفه­های اصلی (PCA)، شاخص بهینه (OIF)، نسبت­گیری طیفی(BR) شد که با توجه به تنوع سازندها و سنگ­های مختلف در محدودۀ مطالعاتی، روش­های رنگ­مجازی و شاخص بهینه به ترتیب دارای بیشترین قابلیت برای تفکیک سازندها و سنگ­ها بودند. ضریب کاپای معادل 39/0 بین نقشۀ حاصل از پردازش تصویری و نقشۀ زمین­شناسی، گویای تطابق ضعیف بین دو نقشه است. بررسی صحت نقشه­ها بر اساس واقعیت­های زمینی، حاکی از صحت بیشتر نقشۀ پردازش تصویری (5/97%) نسبت به نقشۀزمین­شناسی موجود (3/54%) است.

کلیدواژه‌ها

• نقشه زمین‌شناسی
• نقشه پردازش تصویری
• سنجش از دور
• تصاویر لندست
• حوزه ورتوان

عنوان مقاله [English]

Comparison of the existing and RS geological maps (Case study: Vartavan catchment)

نویسندگان [English]

• jamal mosaffaie ¹
• mohammad reza ekhtesasi ²
• Amin Saleh pourjam ¹

¹ Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute (SCWMRI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.

² professor; Faculty of natural resources, Yazd university (mr_ekhtesasi@Yazd.ac.ir )

چکیده [English]

Study of geological units is one of the basic studies in many different sciences such as natural resources. The use of geological maps produced by geological survey is now the basic of geological studies in detailed-operating and investigative studies of natural resources. On the other hand, during the last years, remote sensing technology has been introduced as a new and efficient tool for geological studies that in addition to proper precision, it has other benefits such as accessibility to impassable or inaccessible mountainous regions. In this study, comparing the accuracy of existing geological and remote sensing maps of Vartavan catchment of Qazvin province has been the object of the study which was evaluated with the ground realities. So first, maps of geological survey were examined. Then, various image processing techniques including False Color Composite (FCC), Principal Component Analysis (PCA), Optimum Index Factor (OIF) and Band Ratio (BR) were used to enhance different lithological units and finally, RS lithology map of the catchment was prepared. Considering the variety of rocks and formations of the study area, the FCC and OIF techniques have respectively the most capabilities for differentiation of the rocks. Kappa coefficient of 0.39 between the two maps indicates low agreement between them. Checking the accuracy of maps based on the ground realities showed that photo-lithological map is more accurate (97.1%) compared to geological map (52.5%).

کلیدواژه‌ها [English]

• Geological & photo-lithological map
• remote sensing
• Landsat imagery
• Vartavan catchment