نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج
2 دانشجوی دکتری مدیریت و کنترل بیابان، دانشگاه یزد
چکیده
منابع آب کارستی از مهمترین منابع تأمین کننده آب مورد نیاز مردم جهان است که 25-20 درصد از جمعیت جهان به آنها وابستهاند؛ این منابع تحت فشار فزایندهای قرار دارند و به دلیل ماهیت تغذیه نقطهای به مدیریت ویژهای نیاز دارند. در این پژوهش، با تهیه نقشه آسیبپذیری آبخوان کارستی تنگة کنارة یاسوج با استفاده از روش COP، ضمن تبیین زونهای حفاظتی، محدودیتهای پیشنهادی نیز ارائه گردید. در ابتدا اطلاعات و نقشههای زمینشناسی و توپوگرافی مربوط به منطقه مورد نظر جمعآوری و برای انتقال به محیط GIS رقومی شدند. برای تهیه دادهها، نقشهها و اطلاعات مورد نیاز در رابطه با وضعیت کارستشدگی، خاک و پوشش گیاهی چند نوبت بازدید و پیمایش میدانی به عمل آمد. سپس، تمامی عملیات و محاسبات ریاضی برای تهیه نقشه عوامل و زیرعاملهای مد‌نظر در روش COP شامل عامل لایههای پوششی (O)، عامل تمرکز جریان (C) و عامل بارش (P) در محیط GIS انجام گردید. نتایج نشان داد که مقدار آسیبپذیری آبخوان کارستی منطقه بین 6/0 تا 2/4 میباشد که نشاندهنده دامنه آسیبپذیری خیلی کم تا زیاد است به طوری که سطح طبقه با آسیبپذیری زیاد، 6/1 درصد از سطح محدوده مورد مطالعه است که بر روی سازند دورة کواترنر و مساحت محدوده با طبقه آسیبپذیری متوسط 1/77 درصد است که عمدتا بر روی سازند آسماری، قرار گرفته است؛ همچنین بیشترین مساحت طبقه با آسیبپذیری کم با سطح 2/21 درصدی، بر روی سازندهای پابده، گورپی و رازک واقع شده است. در نهایت، سه محدوده حفاظتی I ،IIوIII به ترتیب برای نواحی با درجه آسیبپذیری زیاد، متوسط وکم و خیلی کم در نظر گرفته شد که در قالب نقشه حفاظتی همراه با محدودیتهای ویژه هر زون، ارائه گردید. به طور کلی میتوان مهمترین عوامل موثر بر حساسیت را به ترتیب اهمیت، مقدار بارش، تمرکز جریان و لایههای پوششی دانست.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Zoning of karstic aquifer protection on Tange-Konara Yasuj using COP method
نویسندگان [English]
- Mohsen Farzin 1
- saeideh menbari 2
1 University of Yasouj
2 International Desert Research Center, Tehran.
چکیده [English]
Karstic water resources are one of the most important sources of water for the world's population, which accounts for 25-20% of the world's population; these resources are subject to increasing pressure and require special management due to the nature of the point recharges. In this research, after mapping vulnerability and zoning protection on karstic aquifer of Tange-Konara Yasuj using COP method, proposed restrictions was presented. At first, the geological and topographic maps of the area to transfer to GIS software were digitized. In order to provide data, maps, and information about the situation of karstification, soil, and vegetation field surveys was conducted multiple times. Then, the operations and mathematical calculations to mapping of factors and sub-factors considered in COP method, was conducted in GIS media. The results show that karstic aquifer vulnerability rate changes 0.6 to 4.2 which showing high to very low vulnerability for the study area; So that, high, moderate, and low vulnerability classes are on Quaternary, Asmari, and Pabdeh-Gurpi-Razak formations, with 1.6, 77.1, and 21.2 percent of the area, respectively. The importance of each of the factors in determining the sensitivity of the aquifer in the study area can be considered as P> C> O. Finally, three protection zone was considered including I for areas with high vulnerability, II for areas with medium vulnerability, and III for areas with low and very low vulnerability that was presented in the form of a protective map.
کلیدواژه‌ها [English]
- Karstic aquifer
- karst vulnerability
- zoning protecting
- Tange-Konara-Yasuj
)