نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران
2 استاد دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
3 دانشیار دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
4 استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، تهران، ایران.
چکیده
یکی از انواع فرسایشهای آبی که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنههای منابع طبیعی میشود، پدیدۀ فرسایش خندقی است. تخریب اراضی، بر هم خوردن منظر زمین و تعادل اکولوژیک و به مخاطره افتادن منابع زیستی در این مناطق، از جمله موارد دیگری است که پژوهش در مورد فرسایش خندقی به ویژه در شهرستان درهشهر را گریزناپذیر و الزامی میکند. در همین راستا تعداد 36 خندق در پهنۀ خندقی دره شهر در استان ایلام انتخاب شدند. سپس عوامل محیطی، خصوصیات فیزیکی-شیمیایی خاک، پوشش و هیدرولوژیکی خندقهای مورد آزمون با استفاده از عکسهای هوایی، نقشههای رقومی مربوطه و عملیاتهای میدانی مشخص شدند. برای تعیین میزان اثرگذاری این عوامل بر روی هریک از مشخصات ژئومتری خندق با استفاده از منطق فازی و نظریۀ اطلاع، تابع عضویت و وزن تابع عضویت هریک از عوامل محاسبه شد. سپس رابطۀ بین متغیرهای وابسته و مستقل با استفاده از رگرسیون چند متغیره بدست آمد. نتایج بررسیهای آماری با استفاده از روش رگرسیون چند متغیرۀ گامبهگام نشان داد که طول خندق با مساحت بالادست خندق، عرض بالا و پایین و سطح مقطع خندق با ضریب گردی حوضه، عمق خندق با ضریب گردی حوضه و انحنای دامنه، ارتفاع پیشانی خندق با شیب محلی سر خندق و شیب جدارۀ خندق با درصد تاج پوشش رابطۀ معنیداری دارند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که مشخصات ژئومتری خندق در منطقۀ مورد مطالعه تابعی از سطح بالادست، ضریب گردی حوضه، انحنای دامنه، شیب محلی سر خندق و درصد تاج پوشش حوزهآبخیز خندق خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Modeling of Geometrical characteristics of gully erosion (Case study: Ilam province)
نویسندگان [English]
- ghobad rostamizad 1
- ali salageghe 2
- ali akbar nazari samani 3
- jamal ghodoosi 4
1 Assistant Professor of Soil Conservation and Watershed Management Department, Eest Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Tabriz, Iran
2 Professor, Faculty of Natural Resources, Tehran University.
3 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, Tehran University.
4 Member of the Scientific Board of Soil and Water Conservation Center
چکیده [English]
One of the types of water erosion and land degradation which causes imbalance, is the gully erosion phenomenon. Land degradation, a broken ecological balance of the land and landscape and risk of falling at biological resources in these areas, the study of the gully, is inevitable and necessary especially in the Darrehshahr Township. In this regard, Gully 36 number were selected in Darrehshahr area in the ilam province. To this end, were identified environmental factors, Physical - Chemical Soil properties, cover and hydrological properties of gullies tested using aerial photography, the digital maps and field operations. To determine the extent effect these factors on each of the gully geometry characteristics using fuzzy logic and information theory, the membership function and the weights of the membership function of each of the factors was calculated. Then relationship between the independent and dependent variables was obtained by using multivariate regression. Results of statistical analysis using multiple regression (stepwise method) revealed that length of gully with upstream area of the gully, top and bottom width and cross section of the Gully with basin elongation, deep gully with basin elongation and slope curvature, high of head Gully with local slope of the gully and steep walls of gully with percentage cover have a significant relationship. So could be concluded that characteristics of geometry gully in the study area would be a function of the upstream, basin elongation, curvature slope, Local slope of the gully head and the percentage of canopy cover catchment area of gully.
کلیدواژه‌ها [English]
- geometric characteristics
- multiple regression
- Gully erosion
- Fuzzy logic
- information theory
)