نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سلمان زارع ¹
• محمد جعفری ²
• حسن احمدی ²
• حسن روحی پور ³
• رضا خلیل ارجمندی ⁴

¹ استادیار دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

² استاد دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

³ دانشیار مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران.

⁴ کارشناس مرکز بین‌المللی تحقیقات بیابان، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

برای بیش از پنجاه سال، استفاده از مالچ نفتی یکی از راهکارهای تثبیت تپه­های ماسه­ای در ایران بوده است. اگرچه مالچ نفتی از موادی است که در تثبیت ماسه­های روان موفق عمل کرده است، اما با توجه به مشکلات موجود در اجرای مالچ­پاشی با مواد نفتی،‌ استفاده از ترکیبات و روش­های کارآمدتر و ارزان­تر، ضرورت می­یابد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی کارایی برخی از مالچ­های غیرنفتی شامل مالچ­های رزینی، پلیمری، ‌بیوپلیمری، معدنی و بیولوژیک جهت تثبیت ماسه­های روان در بیابان­های ریگ­بلند کاشان انجام شده است. در عرصة طبیعی با نصب شاخص­های مدرج بر روی قسمت­های مختلف تپه، مالچ­ها با مقدار مناسب در سه تکرار (سه تپه)، برروی ماسه­های بادی روان پاشیده شدند. برای ارزیابی اثر مالچ­ها در تثبیت تپه­های ماسه­ای، از شاخص ضریب اثر تثبیت­کنندگی استفاده شد. آزمون مقایسة میانگین نشان داد که بالاترین ضریب اثر تثبیت­کنندگی با اختلاف معنی­دار مربوط به مالچ بیولوژیک است. پس از آن، به­ترتیب سه مالچ رزین، معدنی و پلیمری با ضریب اثر تثبیت­کنندگی 45/0، 41/0 و 39/0 قرار دارند. هرچند که این سه نوع مالچ اختلاف معنی­داری با یکدیگر نداشتند. مالچ بیوپلیمری با کمترین ضریب اثر تثبیت­کنندگی (21/0) اختلاف معنی­داری با سایر مالچ­ها از خود نشان داد. در تپة مالچ­پاشی­شده با مالچ بیولوژیک، به­دلیل تشکیل سلة محکم در مقابل فرسایش، برداشت ماسه تقریباً متوقف شده و تپه کاملاً تثبیت شده است. از بین مالچ­های مورد بررسی، تنها مالچ بیولوژیک کارایی مناسب­تری داشت.

کلیدواژه‌ها

• بیابان‌زایی
• فرسایش بادی
• تپه‌های ماسه‌ای
• ‌ تثبیت‌کنندة خاک

عنوان مقاله [English]

Studying the effectiveness of some non-oil mulches on sand dunes fixation

نویسندگان [English]

• Salman Zare ¹
• Mohammad Jafari ²
• Hassan Ahmadi ²
• Hasan Rouhipour ³
• Reza Khalil Arjomandi ⁴

² Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

³ Research Institute of Forests and rangeland management

⁴ Desert International Research Center

چکیده [English]

In this regard, the present study aimed to evaluate the performance of some of the non-oil mulch to stabilize sand dunes in the Kashan's Rig-boland desert. monthly surveys are conducted in the desert areas. To evaluate the effect of mulch on stabilizing the sand dunes, the effect stabilization index was used. The results indicate there is a significant difference between different mulch. The comparison test showed that the highest coefficient effect of stabilization with significant effect done on the biological mulch. After that, however, three other mulches including resins, inorganic and polymer are, respectively had the most significant effectiveness. Although there was not significant difference between these three types of mulches. Biopolymer Mulch with the lowest coefficient of stabilization effect showed significantly different from other mulches. Mulching in the hills with biological mulch, due to tightly crust formation against erosion, removal of sand and dunes almost stopped and hill completely has been stabilized. In this study, used mulches were initially very resistant and feasting the sands dune surface such as resistance crusts which were loss against any tensile and compressive force before mulching practices. . Therefore, different mulches treatments according to their durability and nature of structural have different effectiveness in reducing wind erosion effect. Among the studied mulches, just biological mulch and has usability and is capable for executive pilots.

کلیدواژه‌ها [English]

• Desertification
• Wind Erosion
• sand dunes
• soil amendment