نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اعظم طبرزدی ¹
• مقداد جورغلامی ²
• علیرضا مقدم نیا ³
• باریس مجنونیان قراقز ⁴
• پدرام عطارد ²

¹ دانشجوی دکتری مهندسی جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

² دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

³ دانشیار گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

⁴ استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

چکیده

در چشم انداز شهری، بسیاری از چالش‌های محیط زیستی نظیر رواناب ناشی از آب رگبار و ریسک سیلاب، آلودگی شیمیایی و ذرات معلق هوا، خاک و آب شهری، جزیره گرمایی شهری و امواج حرارتی تابستانه تشدید می‌شوند. رواناب‌های ناشی از بارش‌های شدید در بسیاری از مناطق جهان منجر به سیل، فرسایش، رسوب و حمل عناصر می‌شوند که پوشش گیاهی جنگلی یکی از مهم‌ترین عوامل تعدیل سیلاب و کنترل فرسایش و رسوب است. دراین پژوهش وضعیت کیفی رواناب در پارک جنگلی چیتگر با هدف تعیین الگوی کیفی رواناب پارک جنگلی و اثر پوشش جنگلی برآن، مورد بررسی قرار گرفت و دبی رواناب، پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در طی 3 رویداد رگبار (5 دی و 25 بهمن 95 و 15 اردیبهشت 96) مورد اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که مقادیر میانگین پارامترهای دبی 3/1988 لیتر بر ساعت، کل مواد جامد محلول (TDS) 64/40 میلی‌گرم در لیتر،کل مواد جامد معلق (TSS) 8/ 2064 میلی‌گرم در لیتر ، pH 75/7، کلسیم 95/2 میلی‌گرم در لیتر ،منیزیم 23/2 میلی‌گرم در لیتر، سدیم 4/584 میلی‌گرم در لیتر ، پتاسیم 71/5 میلی‌گرم در لیتر، نیترات 36/1 میلی‌گرم در لیتر و فسفات 71/ 0 میلی‌گرم در لیتر بود. همچنین ارزیابی همبستگی بین پارامترها حاکی از وجود همبستگی زیاد بین پارامترها بود که قوی‌ترین آنها شامل همبستگی بین کلسیم با دبی رواناب (66/0) و کل مواد جامد محلول (69/0)؛ سدیم با pH (71/0) و کل مواد جامد محلول (65/0) بود. بررسی خصوصیات رواناب سه زیر حوضه A (29% پوشش)، B (31% پوشش)و C (24%پوشش) نشان داد که افزایش درصد پوشش موجب کاهش میزان رواناب در بارش‌های سالانه شد. همچنین در اثر بالاتر بودن پوشش گیاهی در زیرحوضه‌های A و B، میزان املاح معلق، املاح کل، سدیم، پتاسیم و کلسیم رواناب کمتر بود. اما در مورد یون‌های نیترات و فسفات احتمالا به دلیل افزایش فعالیت‌های بیولوژیکی در پوشش‌های جنگلی بالاتر، میزان آن در زیرحوضه‌های دارای پوشش 29 و 31 درصد بیشتر از زیرحوضه دارای پوشش 24 درصد بود.

کلیدواژه‌ها

• دبی
• رواناب شهری
• کیفیت آب
• کل مواد جامد محلول
• کل مواد جامد معلق
• پارک جنگلی چیتگر

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the effect of forest cover on quantitative and qualitative runoff parameters in Chitgar Forest Park Watershed, Tehran

نویسندگان [English]

• Azam Tabarzadi ¹
• Meghdad Jourgholami ²
• Alireza Moghaddam Nia ³
• Baris Majnounian Garagiz ⁴
• Pedram Attarod ²

¹ Ph. D. of Forest Engineering, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, I. R. Iran

² Associate Prof., Faculty of Natural Resources, Tehran University

چکیده [English]

Many environmental challenges such as stormwater runoff and flood risk, chemical and particulate pollution of urban air, soil and water, the urban heat island, and summer heat waves are exacerbated in urban environments. Runoff from heavy rainfall in many parts of the world lead to erosion, sedimentation and transportation of elements that forest covers is the most important factor in controlling it. In this research, the qualitative and quantitative characteristics of runoff in Chitgar forest park have been investigated. For this purpose, runoff discharge, physicochemical parameters including total suspended solids, total dissolved solids, pH, and chemical parameters including calcium, magnesium, sodium, potassium, nitrate and phosphate were measured and analyzed during three storm events. The results of the present study indicated that the average values of the measured parameters were 1988.3 l / h, 40.64 mg/l, 2064.8 mg/l, 7.75, 2.95 mg/l, 2.23 mg/l, 584.4 mg/l, 5.71 mg/l, 1.36 mg/l, and 0.71 mg / l. Also, the correlation between parameters showed that there was a strong relationship between measured parameters, with the highest correlations between calcium with discharge (0.66) and total dissolved solids (0.69) and sodium with pH (0.7) and total dissolved solids (0.65). Comparison of the results obtained from this study and with those of other studies on water quality status of different rivers indicates that the qualitative pattern of urban runoff and also the relationships among the qualitative parameters of urban runoff are very different from surface runoff of rivers.

کلیدواژه‌ها [English]

• Urban Runoff
• Water quality
• TDS
• TSS
• Chitgar forest park