نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
2 استادیار مرکز پژوهشی علوم جغرافیا و مطالعات اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
3 استاد گروه ژئومورفولوژی و اقلیم شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
4 دانشیار گروه ژئومورفولوژی و اقلیم شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
5 استادیار گروه ریاضی و آمار، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران.
چکیده
با توجه به خشکسالی و تغییرات کاربری اراضی در سالهای اخیر، پدیدۀ توفان گرد و غبار در ایران در حال افزایش بوده است. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و اولویتبندی مناطق برداشت گرد و غبار با استفاده از مدلهای آماری دو متغیره (مدل احتمالاتی وزن واقعه و مدل نسبت فراوانی) در محیط نرم افزار R و تعیین اهمیت هریک از عوامل محیطی مؤثر بر آن، در استان خراسان رضوی می‌باشد. به این منظور ابتدا 65 نقطۀ برداشت گرد و غبار در منطقۀ مورد مطالعه شناسایی و نقشۀ پراکنش گرد و غبار تهیه گردید. سپس نقشههای هریک از عوامل تأثیرگذار بر وقوع گرد و غبار شامل نقشههای خاک، لیتولوژی، شیب، شاخص پوشش گیاهی، فاصله از رودخانه، واحدهای ژئومورفولوژی و کاربری اراضی تهیه گردید. با استفاده ازمدلهای نسبت فراوانی و وزن واقعه، وزن هر یک از عوامل مؤثر محاسبه و ارتباط هریک از عوامل با کانونهای گرد و غبار مشخص و در نهایت نقشههای اولویتبندی مناطق برداشت گرد و غبار تهیه شد. ارزیابی مدلها با استفاده از منحنی ROC صورت گرفت. 65 نقطۀ برداشت گرد و غبار در منطقۀ مورد مطالعه شناسایی شد. نتایج نشان داد که ژئومرفولوژی، شیب و کاربری اراضی بیشترین نقش را در ایجاد کانون برداشت گرد و غبار در دو مدل نسبت فراوانی و وزن واقعه داشتهاند. نتایج حاصل از پهنهبندی خطر دو مدل نسبت فراوانی و وزن واقعه حاکی از آن است که منطقه با خطر زیاد و خیلی زیاد به ترتیب 95/54 و 23/58 درصد مساحت کل را در برگرفتهاند. براساس نتایج حاصل از هر دو مدل، واحدهای ژئومورفولوژی، کاربری اراضی و شیب بیشترین تأثیر را بر وقوع گرد و غبار در منطقه داشته و هر دو مدل نسبت فراوانی و وزن واقعه به ترتیب با سطح زیرمنحنی 818/0 و 825/0، دقت قابل قبولی دارند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Dust Source Prioritization with using Statistical models (Case Study: Khorasan Razavi Provience)
نویسندگان [English]
- Sima Pourhashemi 1
- mehdi boroghani 2
- abolghasem Amirahmadi 3
- MohamadAli Zanganeh Asadi 4
- Mahdi Salhi 5
1 Ph.D of Geomorphology Hakim Sabzevari University
2 Assistant Professor of Research Center for Geoscience and Social Studies, Hakim Sabzevari University
3 Professor Department of Geomorphology and climatology Hakim Sabzevari University
4 Associate Professor Department of Geomorphology and climatology Hakim Sabzevari University
5 Assistant Professor Department of Computer Engineering, Neyshaboor University
چکیده [English]
Due to the drought and land use changes in recent years, dust storm phenomenon in Iran has increased. The purpose of this research is to identify and prioritize dust source areas using bivariate models (probability model of event weight and frequency ratio model) in R software environment and determine the importance of each of the environmental factors affecting it in Khorasan Razavi province. To this porpuse, 65 dust extraction points were identified in the study area and a dust distribution map was prepared. Then maps of each of the factors influencing the occurrence of dust including soil maps, lithology, slope, vegetation index (NDVI), distance from the river, geomorphology and land use were prepared. Using the frequency and event weighting models, the weight of each effective factor and the relationship between each of the factors and the points of dust source were determined and, finally, priority maps of the dust source areas were prepared for the case study. Models were evaluated using the ROC curve. According to the results of both models, geomorphology units, land use and slope have the most effect on the occurrence of dust in the region, and both models have a frequency ratio and event weight with a sub-curve of 0.818 and 0.825, respectively. They accept.
کلیدواژه‌ها [English]
- Prioritization
- dust source area
- frequency ratio
- event weight
- Khorasan Razavi province
)