نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی خداقلی ¹
• راضیه صبوحی ²

¹ دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

² دکترای علوم مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران.

چکیده

جنس Astragalus در حدود 4/31 درصد از مساحت استان اصفهان را در بر می‌گیرد. یکی از گونه‌های مهم این جنس در استان اصفهان Astragalus verus olivier  است. در این پژوهش خصوصیات اقلیمی این گونه با هدف بررسی عناصر اقلیمی تأثیرگذار بر پراکنش آن مورد بررسی قرار گرفت. همچنین روند پارامترهای مهم اقلیمی و تأثیر آن بر زوال گونۀ گون زرد در استان اصفهان تعیین شد. بدین منظور از 56 متغیر اقلیمی در ماه‌های ژانویه، مارس، ژوئیه و بازۀ سالانه مورد استفاده قرار گرفت. روش تجزیۀ مؤلفه‌های اصلی برای کاهش تعداد متغیرها و آزمون ناپارامتریک من-کندال برای تعیین روند پارامترهای اقلیمی به کار برده شد و نهایتاً با استفاده از همبستگی ارتباط تغییرات اقلیمی و میزان خشکیدگی گون زرد مورد بررسی قرار گرفت. بر طبق نتایج این پژوهش عامل دمای سرمایشی مهم­ترین و تأثیرگذارترین عامل بر رویشگاه‌های گونۀ گون زرد در استان اصفهان می‌باشد. بررسی روند متغیر دما نشان می‌دهد، روند متغیر میانگین دما در اکثر ماهای سال در ایستگاه‌های منتخب روند افزایشی داشته است. بارش در بازۀ سالانه در تمام ایستگاه‌ به جز اردستان، اصفهان، شرق اصفهان و کبوترآباد منفی است و روند معنی‌داری در سطح 1 و 5 درصد مشاهده نشد. در مورد پایه‌های خشک شده در منطقۀ نایین درصد خشکیدگی به‌طور متوسط در حدود 25 درصد گزارش شده است. جایی‌که بیشترین کاهش بارش و افزایش دما رخ داده است. در منطقه‌های خوانسار و چادگان میزان  مرگ و میر گون حدود 8 درصد گزارش شده است، اگرچه در هر دو منطقه پارامترهای دمایی و سرعت باد افزایش و مقدار بارش کاهش یافته است، ولی به نظر می‌رسد پتانسیل رویشی بالای منطقه مانع زوال زیاد این گونه در این دو منطقه شده است.

کلیدواژه‌ها

• استان اصفهان
• تحلیل عاملی
• خشکیدگی
• روند پارامترهای اقلیمی
• گون زرد و متغیرهای اقلیمی

عنوان مقاله [English]

Delineating changes in climatic variables and its impact on the Astragalus verus Olivier habitats in Isfahan Province

نویسندگان [English]

• Morteza Khodagholi ¹
• Razieh Saboohi ²

¹ Isfahan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, I.R.Iran

² expert researcher, Research Division of Soil Conservation and Watershed Management, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The genus of Astragalus accounts for 31.4 percent of area of Isfahan Province with Astragalus verus Olivier as a foremost species. This study aimed to investigate the contributing climatic variables to distribution of this species. Moreover, the trends of climatic variables and their influence on the species mortality. In doing so, 56 climatic variables relating to January, March, July, and the entire year were utilized. The Principal Component Analysis was employed to trim down the number of variables and their trends were analyzed using the Mann-Kendall test. The correlation analysis was ultimately used to investigate the association between climatic changes and mortality of Astragalus verus. Results showed that cooling temperature contributed most in the distribution of the species. The trend of temperature also indicated that mean temperature followed an upwards trend in most months of the year. Except Ardestan, Isfahan, Eastern Isfahan, and Kaboutar-Abad, annual precipitation declined but not significantly at the level of 1 and 5 percent. The dried up stands observed in Naeen region was estimated to be around 25 percent where the largest decreasing precipitation and increasing temperature was recorded. This estimate was only around 8 percent in Khansar and Chadegan whose increasing temperature and wind speed as well as decreasing precipitation were compensated by having a good growing potential.

کلیدواژه‌ها [English]

• Isfahan
• Principal component analysis
• drying-up
• trend of climatic parameters
• Astragalus verus
• climatic variables