نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا نامجویان ¹
• جمشید قربانی ²
• قدرت اله حیدری ²
• قربان وهاب زاده ³

¹ دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

² دانشیار گروه مرتعداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

³ دانشیار گروه آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

چکیده

فعالیت­های مربوط به استخراج سنگ­های معدنی از جمله عوامل تخریب پوشش گیاهی مراتع است. توالی پوشش گیاهی در باطله­های زغال سنگ در ارتباط با تشکیل بانک بذر است. بدین منظور در دو منطقۀ مهم برداشت زغال سنگ در استان مازندران اقدام به مطالعۀ بانک بذر خاک شد تا ترکیب و مقدار بذر گیاهان در باطله و خاک مراتع اطراف مورد شناسایی و مقایسه قرار گیرد. نمونه­­های خاک و باطله قبل از فصل رویش گیاهان از 140 پلات یک متر مربعی در کیاسر و 115 پلات یک متر مربعی در کارمزد سوادکوه برداشت و به مدت هشت ماه در گلخانه برای جوانه­زنی نگهداری شدند. بذرهای جوانه زده شناسایی و شمارش شدند. نتایج این تحقیق نشان داد از بانک بذر خاک منطقۀ کیاسر 28 گونۀ گیاهی و منطقۀ کارمزد 23 گونۀ گیاهی جوانه زدند. تعداد 10 و 6 گونۀ گیاهی به ترتیب فقط در بانک بذر باطله­های کارمزد و کیاسر مشاهده شدند. غالبیت بانک بذر باطله در منطقۀ کیاسر با یکساله­ها و در منطقۀ کارمزد با چندساله­ها و غالبیت پهن برگان علفی بوده است. در منطقۀ کیاسر بانک بذر باطله­ها نسبت به بانک بذر مراتع مشجر اطراف از تنوع و غنای کمتری برخوردار بودند اما در منطقۀ کارمزد تفاوت معنی­داری بین باطله­ها و پوشش گیاهی اطراف از نظر تنوع و غنا مشاهده نشد. با توجه به شرایط سخت جوانه­زنی و استقرار گیاهچه در باطله­ها و تراکم کم بذر در بانک بذر آن به نظر می­رسد احیاء طبیعی پوشش گیاهی در باطله­های زغال سنگ فرآیند کندی باشد که نیاز به استفاده از تیمارهای اصلاح کننده و ورود دستی بذر گیاهان دارد.

کلیدواژه‌ها

• توالی
• احیاء معدن
• تنوع و غنا
• آلودگی خاک
• جوانه‌زنی بذر

عنوان مقاله [English]

Presence of rangeland plant species in the seed bank of coal waste and surrounding rangelands in Karmozd-Savad kouh and Kiasar-Sari coal mines in Mazandaran province

نویسندگان [English]

• Reza Namjooyan ¹
• Jamshid Ghorbani ²
• Ghodrat alah heydari ²
• Ghorban Vahab Zade ³

¹ PhD student in Rangeland science, Faculty of natural resources, Sari Agricultural and Natural Resources University

²

³ Watershed management department, Faculty of natural resources, Sari agricultural and natural resources university

چکیده [English]

Activities related to the extraction of minerals are one of the factors causing a disturbance in rangelands. Vegetation succession in mining areas depends on the soil seed bank. For this purpose, the soil seed bank was studied in two important coal extraction sites in Mazandaran province to identify and compare seed amount between coal wastes and nearby rangeland as control. Soil and coal wastes samples were taken from 140 plots of 1 m2 in Kiasar coal mine and 115 plots in Karmozd coal mine before the growth season. Samples were kept in a glasshouse for eight months germinated seeds were counted. Results of this study showed that the germination of 28 species in Kiasar and 23 species in Karmozd. 10 and 6 species only presented in Karmozd and Kiasar coal waste, respectively. Annuals dominated the coal waste seed bank in Kiasar while perennials were common in Karmazd coal waste seed bank. In Kiasar, coal waste seed bank had less diversity and richness than that in seed bank of rangelands, but no significant differences were observed between seed bank of coal waste and seed bank of rangeland in Karmozd. Due to the harsh conditions of seed germination and seedling establishment and also low seed density in the seed bank, natural regeneration in coal wastes of these two sites will be a slow process and it needs amendment treatments and the introduction of target plants seeds.

کلیدواژه‌ها [English]

• Succession
• mine reclamation
• diversity and richness
• soil pollution
• seed germination