نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا افتخاری ¹
• محمد جعفری ²
• حسین ارزانی ²
• علی اکبر مهرابی ³
• محمدرضا بی همتا ⁴
• احسان زندی اصفهان ¹
• نادیا کمالی ¹

¹ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

² استاد دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

³ عضو هیئت علمی دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

⁴ استاد دانشکدۀ زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

چکیده

با توجه به نقش مراتع در حفظ و حاصلخیزی خاک و با در نظر گرفتن خاک به عنوان منبع پایه، لازم است برای حفظ و تقویت خاک مراتع با اجرای طرح­های مرتعداری به این مهم دست یافت. لذا در این تحقیق 15 مرتع ییلاقی و 16 مرتع قشلاقی دارای طرح در استان مرکزی به منظور بررسی اثر طرح­ها بر برخی از فاکتورهای خاک مورد بررسی قرار گرفتند. در هر مرتع دارای طرح و در هر تیپ گیاهی سه پروفیل خاک حفر شده و خاک در دو عمق متفاوت جمع­آوری شد. در کنار هر مرتع دارای طرح، مرتع بدون طرحی با همان تیپ گیاهی برای مقایسه انتخاب شد و نمونه­برداری در آن­ها انجام شد. فاکتورهای مادۀ آلی، ازت، پتاس و فسفر در آزمایشگاه  مورد بررسی قرار گرفتند. سپس داده­های حاصل از دو نوع مدیریت متفاوت مرتع توسط نرم­افزار SPSS و در قالب طرح Independent sample T test مورد ارزیابی آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مراتع ییلاقی اجرای طرح­های مرتعداری در تقویت برخی از فاکتورها نظیر فسفر، ازت و مادۀ آلی موفق بوده اما بر برخی دیگر از فاکتورها نظیر میزان پتاسیم و افزایش عمق افق A تأثیر معنی­داری نداشته است. اما در مراتع قشلاقی طرح­ها تأثیر معنی­داری در تقویت خاک مراتع نداشته­اند و به نظر می­رسد با توجه به تغییرات کند خاک در مناطق خشک زمان بیشتری برای ایجاد تغییرات معنی­دار در خاک لازم باشد.

کلیدواژه‌ها

• طرح‌های مرتعداری
• حاصلخیزی خاک
• پروفیل خاک
• افقA
• استان مرکزی

عنوان مقاله [English]

Effects of conducting range management plans on some soil properties in summer and winter rangelands of Markazi province

نویسندگان [English]

• Alireza Eftekhari ¹
• Mohamad Jafari ²
• Hossein Arzani ²
• Aliakbar Mehrabi ³
• Mohammad Reza Bihamta ⁴
• Ehsan Zandi Esfahan ¹
• Nadia Kamali ¹

¹ Assistant Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² Professor, College of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.

³ Department of Watershed Management, Science and research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

⁴ Professor, College of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Given the role of rangelands in soil conservation and soil fertility, strengthening the soil of rangelands could be achieved by range management plans (RMP). Therefore, in this research, 15 summer rangelands and 16 winter rangelands with RMP were investigated to determine the effects of range management plans on some soil properties. In each rangeland with RMP and in each vegetation type, three soil profiles were dug and soil samples were collected at two different depths. Beside each rangeland with a RMP, a rangeland with a same vegetation type and without RMP was selected for comparison and sampling was conducted. Organic matter, nitrogen, potassium, and phosphorus were measured in the laboratory. The data from two different range management types were analyzed in an independent sample T test using SPSS software. The results showed that, in summer rangelands, range management plans could increase the amount of some factors like phosphorus, nitrogen, and organic matter, while it had no significant impact on some other factors, including the amount of potassium and increasing the depth of horizon A. However, in the winter rangelands, the plans had no significant effect on strengthening the soil of rangelands and it seems that due to the slow changes of soil in arid areas, more time is needed to make significant changes in the soil.

کلیدواژه‌ها [English]

• range management plans
• soil fertility
• soil profile
• horizon A
• Markazi Province