نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• روح اله زینی وند ¹
• مجید آجورلو ²
• علی آریاپور ³

¹ دانش آموختۀ کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکدۀ آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

² دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

³ دانشیار گروه مرتعداری، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران.

چکیده

هدف این مطالعه بررسی اثر شدت‌ چرای دام (سبک، متوسط و سنگین و قرق کوتاه مدت) بر تنوع و ترکیب گونه‌های علفی (گندمیان و پهن‌برگان علفی) زیراشکوب درختان بلوط و بنه در مراتع مشجّر دامنه‌های کبیرکوه شهرستان دره‌شهر، استان ایلام است. نمونه­برداری از گونه‌های علفی به روش تصادفی- منظم در زمان گلدهی گونه‌‌های غالب در اردیبهشت سال 1396 انجام شد. در داخل هر قاب، تعداد و نام گونه‌، تراکم، فرم رویشی و خوشخوراکی برای گیاهان علفی ثبت شد. تنوع گونه‌ای با شاخص‌های سیمپسون و شانون-وینر، غنای گونه‌ای با شاخص‌های مارگالف و منهینک و یکنواختی با شاخص‌های پیت و شلدون در نرم‌افزار
Ecological Methodology نسخه 6.1.4 محاسبه شدند. بیشترین مقدار شاخص سیمپسون برای گونه‌های گندمیان و پهن برگان علفی به ترتیب 972/0 (چرای متوسط) و 969/0 (قرق) بود. همچنین، بیشترین مقدار شاخص شانون برای گندمیان و پهن برگان علفی به ترتیب 51/4 (چرای سنگین) و 56/4 (چرای سنگین) بود. بیشترین غنای گونه­های گندمیان و پهن برگان علفی به ترتیب در منطقۀ چرا شده با شدت متوسط دام و منطقۀ قرق مشاهده شد. در منطقۀ بدون چرا، غنای پهن‌برگان علفی براساس شاخص‌های مارگالف و منهینک به ترتیب 4/4 و 75/2 بود. مقدار شاخص غنای مارگالف و منهینک برای گندمیان در منطقۀ چرا شده با شدت متوسط 18 و 15 درصد  بیشتر از منطقۀ چرا شده با شدت سنگین بود. بیشترین مقدار شاخص­های یکنواختی پیت و شلدون برای گندمیان و پهن‌برگان علفی در منطقۀ چرا شده با شدت سنگین بود.

کلیدواژه‌ها

• پهن‌برگان علفی (فورب)
• غنا و یکنواختی گونه‌ای
• گندمیان
• مرتع مشجر
• دره‌شهر

عنوان مقاله [English]

Influence of Grazing Intensity on Herbaceous Plant Composition and Diversity of Understory Vegetation in Quercus spp. and Pistacia spp. Forests in Kabir-Kuh Mountain, Darehshahr

نویسندگان [English]

• Roholah Zeynivand ¹
• Majid Ajorlo ²
• Ali Ariapour ³

¹ Msc Rangemanegment/ Zabol University

² Faculty of Soil and Water, University of Zabol, Zabol, Iran

³ Department of Natural Resources, Islamic Azad University, Boroujerd Branch

چکیده [English]

This study aimed to investigate the effects of livestock grazing intensities (lenient, moderate, heavy and no-grazing) on herbaceous plant species composition and diversity (grasses and forbs) in understory of Quercus spp. and Pistacia spp. forest in Kebirkouh Mountain, Darehshahr city, Ilam Province, Iran. Vegetation sampling was carried out with randomized-systematic method at flowering time of the dominant plant species in April 2017. Within each quadrat, number of species, name of plants, density, life form and palatability class were recorded for herbaceous plants. Species diversity with the Simpson’s and Shannon-Weiner indices, species richness with Margalef and Menhinick indexes, and evenness with Peet and Sheldon indices were calculated in Ecological Methodology software version 6.1.4. The highest value of Simpson index for grasses and forbs was 0.972 (moderate grazing) and 96.95 (exclosure). Also, the highest value of Shannon index for grasses and forbs was 4.51 (heavy grazing) and 4.56 (heavy grazing), respectively. The highest richness of grasses and forbs was observed in grazed area with moderate intensity and no-grazing area, respectively. In the area without grazing, the richness of forbs was 4.4 and 2.75 according to Margalef and Menhinick indexes. The values of the Margalef and Menhinick richness indexes for grasses in grazed area with a moderate intensity were18 and 15 percent higher than the grazed area with heavy intensity. Peet and Sheldon evenness indexes were the highest for grasses and forbs in heavily grazed area and the lowest for grasses in the moderate grazing intensity and for forbs in the exclosure.

کلیدواژه‌ها [English]

• Forbs
• Species richness and evenness
• Grasses
• Wooded rangeland
• Darehshahr