نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• دلارام ضیایی ¹
• رفعت زارع بیدکی ²
• علی اصغر بسالت پور ³

¹ دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه شهرکرد، ایران.

² استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه شهرکرد، ایران.

³ محقق مؤسسۀ مدیریت منابع، برلین، آلمان.

چکیده

آگاهی از میزان رواناب و رسوب تولید شده از اراضی گوناگون گام مهمی در مدیریت کاربری اراضی است. از آنجایی که اندازه­گیری این مقادیر همیشه امکان­پذیر نیست، شبیه سازی رواناب و رسوب، راهی جهت نیل به مدیریت جامع حوزۀ آبخیز خواهد بود. در این مطالعه، برای شبیه­سازی رواناب و رسوب کاربری­های مختلف زمین شامل مرتع، زارعت، باغ و اراضی شهری در حوزۀ آبخیز بهشت آباد که بخش مهمی از حوزۀ آبخیز کارون شمالی می­باشد، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور، از داده­های دبی و رسوب روزانه ایستگاه­های آب­سنجی واقع در حوزۀ مطالعاتی استفاده شد و پس از تحلیل حساسیت و واسنجی مدل، تحلیل عدم قطعیت مدل با استفاده از الگوریتم SUFI-2 صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصله از ارزیابی کارایی مدل SWAT، مقادیر معیارهای آماری NS و R² برای رواناب در مرحلۀ واسنجی به ترتیب 69/0 و71/0 و در مرحلۀ اعتبارسنجی 64/0 و 66/0 و برای رسوب در مرحله واسنجی به ترتیب 72/0 و 73/0 و در مرحلۀ اعتبار سنجی 66/0و 71/0 به دست آمد که توانایی مدل در برآورد صحیح دبی جریان، رواناب و رسوب در حوزۀ آبخیز بهشت آباد را تأیید می­نماید. همچنین نتایج نشان داد که اراضی کشت دیم با رواناب سطحی متوسط 190 میلیمتر و رسوب متوسط 5/24 تن بر هکتار در سال و باغات با میانگین 80 میلیمتر رواناب سطحی و متوسط تولید رسوب 63/1 تن بر هکتار در سال به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر متوسط سالیانۀ تولید رواناب و رسوب را دارند.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل حساسیت
• مدیریت کاربری اراضی
• فرسایش
• استان چهارمحال و بختیاری

عنوان مقاله [English]

Comparative Study on the Role of Land Use in Surface Runoff and Sediment Yield Using SWAT Model (A Case Syudy: Beheshtabad Watershed)

نویسندگان [English]

• Delaram Ziaei ¹
• Rafat Zare Bidaki ²
• Aliasghar Besalatpour ³

¹ rangeland and watershed management Department, Natural Resources and Earth Sciences Faculty, Shahrekord University/ Shahrekord, Iran

²

³ Soil science department, Agriculture faculty, Vali Asr University, Rafsanjan, Iran

چکیده [English]

Knowing the amount of runoff and sediment generated from different lands is an important step in land use management. Since it is not always possible to measure these values, modeling parameters, will be a way to achieve watershed comprehensive management. Beheshtabad watershed in Chaharmahal & Bakhtiari province with different land uses such as range land, agriculture, gardens and urban area is an important part of Northern Karun Basin. In order to simulate the amount of runoff and sediment generated in different land uses, SWAT model was used. Discharge and sediment data of weather and hydrometric stations located in the area was used for sensitivity analyses and then to calibrate and validate model by SUFI-2 algorithm. NS and R² coefficients obtained for runoff calibration are respectively 0.69, 0.71 and for runoff validation are 0.65, 0.67 and for sediment are 0.72, 0.73 in calibration, and 0.66, 0.71 in validation, that confirmed model ability to accurately estimate of flow, runoff and sediment in the study area. The results showed that dry farming lands with average runoff and sediment of 190 mm, 24.5 tons per hectare per year respectively, has the highest and gardens with an average of 80 mm runoff has the lowest sediment yield of 1.63 tons per hectare in the year.

کلیدواژه‌ها [English]

• Erosion
• Sensitivity Analysis
• Land use Management
• Chaharmahal and Bakhtyari Province