نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زینب نظری ¹
• نعمت الله خراسانی ²
• سادات فیض نیا ²
• محمود کرمی ²

¹ کارشناس ارشد محیط زیست، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

² استاد دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

چکیده

یکی از پدیده­های جوی مناطق خشک و نیمه­خشک و مناطق هم­جوار با این گونه نواحی، پدیدۀ گرد و خاک و تولید ذرات معلق (PM₁₀) است که مخاطرات زیست­محیطی زیادی به همراه دارد. هدف این مطالعه، تعیین ترکیب شیمیایی و شناسایی منشأ عناصر در ذرات­معلق در اتمسفر شهر کرمانشاه می­باشد. برای شناسایی منشأ طبیعی و انسانی این عناصر در ذرات ­معلق از روش فاکتور غنی‌سازی استفاده شده­است. ردیابی جریان­های هوایی با استفاده از خطوط هم ارتفاع در سطح 500 هکتوپاسکال انجام گرفته است. نمونه­های ذرات معلق برای 20 عنصر به­وسیلۀ دستگاه ICP-OES مورد آنالیز قرار گرفته­ است. بر اساس این مطالعه، عناصری همانند آهن، پتاسیم، کلسیم، سلنیوم، آرسنیک، کبالت، فسفر، منیزیم و سدیم دارای میزان فاکتور غنی­سازی پایین می­باشند، که نشان دهندۀ آن است که این عناصر از پوسته سرچشمه گرفته­اند. این عناصر 84% از غلظت کل عناصر را شامل می­شوند. این امر حاکی از آن است که عناصر پوسته­ای کمک کنندۀ اصلی عناصر در PM₁₀ در اتمسفر کرمانشاه هستند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بیشترین فراوانی عبور جریان­های هوایی به غرب ایران در درجة اول مربوط به غرب تا شرق عراق و پس از آن شمال غرب تا شمال شرق اردن، شرق تا جنوب غرب سوریه و شرق تا غرب دریای مدیترانه می­باشد. بنابراین، می­توان بیان کرد که عراق و مناطق هم­جوار با آن نقش مهمی در ایجاد ذرات معلق (گردوغبار) در منطقه دارا می­باشند.

کلیدواژه‌ها

• آلودگی
• گردوغبار
• عناصر پوسته‌ای
• خطوط هم ارتفاع در سطح 500 هکتوپاسکال

عنوان مقاله [English]

Investigation of Chemical Composition and Source Identification of PM10 Aerosols using Enrichment Factor (Case Study Area: City of Kermanshah)

نویسندگان [English]

• zeinab nazari ¹
• nematollah khorasani ²
• sadat feiznia ²
• mahmoud karami ²

² ph.d

چکیده [English]

One of atmospheric phenomena of dry and semi-dry areas and areas adjacent to these areas is the phenomenon of dust and production of particulate matter (PM10) that have many environmental hazards. The purpose of this research is determination of chemical composition and source identification of elements in aerosols in city of Kermanshah. Enrichment factor are used to identify natural and anthropogenic sources of these elements in aerosols. Tracing of sreams is performed using contour line in level of 500hpa . Samples of aerosols is analyzed for 20 elements by ICP-OES. According to this study, The elements such as iron, potassium, calcium, selenium, arsenic, cobalt, phosphorus, magnesium and sodium have low EF- values, this indicates that these elements have originated from the crust. These elements account for 84% of the total concentration of elements. This shows that crustal elements are the main contributor to the elements in PM10 in the Kermanshah atmosphere. The results of this research show that the most frequent pass of streams to west Iran; west to east of Iraq is in the first rank, then, westnorth to eastnorth of Jordan, east to westsouth of Syria and east to west of Mediterranean. Therefore, it can be stated that Iraq and its neighboring regions have important role in production of aerosols.

کلیدواژه‌ها [English]

• pollution
• dust
• crustal elements
• contour lines in level 500hpa