بررسی کارایی مدل شاخص پایداری دامنه در شرایط مختلف هیدرولوژیکی (مطالعۀ موردی: حوزۀ سد بیدواز اسفراین)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تربت حیدریه، ایران.

2 استادیار گروه مهندسی طبیعت و گیاهان داروئی، دانشگاه تربت حیدریه، ایران.

3 استادیار دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

4 استادیار دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تربت حیدریه، ایران.

چکیده

لغزش یکی از عمده حرکات توده­ای است که هر ساله موجب خسارات جانی و مالی فراوان در مناطق پر باران کوهستانی و لرزه­خیز می­شود، از این رو شناسایی مناطق مستعد خطر برای برنامه­ریزی و مدیریت جامع سرزمین امری ضروری می‌باشد. لذا در این پژوهش زمین‌لغزش‌های رخ‌داده در حوزۀ آبخیز سد بیدواز با مساحت 161 کیلومترمربع و دارای 125 نقطۀ لغزشی، با استفاده از مدل شاخص پایداری دامنه در شرایط مختلف هیدرولوژیکی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. بر روی دامنه‌های مورد نظر آزمایش دانه­بندی خاک انجام و پارامترهای مکانیک خاک اندازه­گیری شد. سپس با استفاده از بسته‌های  Arc Gisو  Arc View و کالیبره کردن پارامترها در محیط SINMAP و تلفیق پارامترهای مکانیک خاک و پارامترهای هیدرولوژیک با نقشۀ رقومی ارتفاعی، مدل اجرا گردید. سپس اعتبار­سنجی مدل در دو شرایط هیدرولوژیک معمول که اجرای مدل با بارش­هایی با دورۀ بازگشت 10-2 سال و شرایط هیدرولوژیک حداکثر که شامل اجرای مدل با بارش‌هایی با دورۀ بازگشت­های 20-50 سال بود اعمال گردید. نتایج نشان داد که در شرایط هیدرولوژیک معمول، عملکرد مدل در شبیه­سازی زمین‌لغزش­ها متوسط است. درحالی‌که با افزایش شرایط رطوبت هیدرولوژیک در محدودۀ موردمطالعه، عملکرد مدل افزایش چشم‌گیری داشته است و پیش­بینی مدل توانست به ترتیب 21% و ­ 26% در مراحل کالیبراسیون و اعتبار سنجی ارتقاء پیدا نماید. بنابراین از مدل SINMAP در شرایط رطوبت هیدرولوژیک بالا می‌توان برای انتخاب مسیر راه‌های ارتباطی پرخطر با توجه به نقشۀ پهنه‌بندی خطر وقوع لغزش اقدام کرد.

کلیدواژه‌ها

مرتع و آبخیزداری

دوره 73، شماره 1
بهار 1399
صفحه 139-148

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار