نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سحر غفاری ¹
• اردوان قربانی ²
• مهدی معمری ³
• رئوف مصطفی‌زاده ⁴
• محمود بیدار لرد ⁵
• آزاد کاکه ممی ⁶

¹ دانش‌آموختۀ دکتری علوم مرتع، گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران.

² استاد گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران.

³ دانشیار گروه علوم گیاهی و گیاهان داروئی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران.

⁴ دانشیار گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران.

⁵ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (AREEO)، رشت، ایران.

⁶ دانشجوی دکتری علوم و مهندسی مرتع، گروه منابع طبیعی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران.

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی تأثیر عوامل پستی و بلندی، خاک، اقلیم و سنجه‌های سیمای سرزمین بر توزیع و پراکنش جوامع گیاهی در پروفیل ارتفاعی مراتع مغان - سبلان در استان اردبیل بوده است. برای بررسی و تعیین گروه گونه‌های اکولوژیک 840 پلات یک متر مربعی در 28 سایت به صورت تصادفی-سیستماتیک برداشت شد و تراکم و درصد پوشش گونه‌های گیاهی ثبت شد. نمونه‌برداری خاک در هر سایت، از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی‌متری نمونه‌برداری شد. با استفاده از آنالیز دو طرفه گونه‌های معرف (TWINSPAN) پوشش گیاهی طبقه‌بندی شد و برای آزمون هم­خطی و تعیین مؤثرترین عوامل محیطی از روش همبستگی و آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) و برای بررسی روابط پوشش گیاهی با عوامل محیطی از آنالیز تطبیقی متعارف (CCA) استفاده شد. با توجه به نتایج TWINSPAN، چهار گروه گونه‌های اکولوژیک تفکیک شد. رابطؤ گونه-محیط برای محورهای CCA (و مقادیر ویژه آن‌ها) برای محورهای اول و دوم به ترتیب 8/20 (77/0) و 4/38 (65/0) به­دست آمد. همبستگی گونه-محیط محاسبه شده توسط دو محور اول 95/0 و 96/0 است. گروه اکولوژیک اول در جهت معکوس گرادیان‌های ارتفاع، شیب، بارندگی و متوسط اندازۀ لکه و در امتداد گرادیان‌های اسیدیته، رس و رس قابل انتشار عمق اول، وزن مخصوص ظاهری، تراکم لبه و ضریب تغییرات اندازه لکه قرار گرفته است. گروه اکولوژیک دوم و سوم از لحاظ ترکیب گیاهی و شرایط محیطی در حد واسط گروه‌های اکولوژیک اول و چهارم قرار دارند. این دو گروه در ارتفاعات میانی گسترش دارند. گروه اکولوژیک چهارم در انتهای گرادیان ارتفاع، بارندگی، شیب، متوسط اندازه لکه در جهت معکوس رس و رس قابل انتشار عمق اول قرار گرفته‌اند و مناطق ارتفاعی مرتفع و خاک‌های سبک را ترجیح می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

• گروه‌ گونه‌های اکولوژیک
• عوامل محیطی
• آنالیز چند متغیره

عنوان مقاله [English]

Study the effective environmental factors on distribution of ecological plant groups in altitude gradient of Moghan-Sabalan rangelands

نویسندگان [English]

• sahar ghafari ¹
• Ardavan Ghorbani ²
• mehdi moameri ³
• Raoof Mostafazadeh ⁴
• Mahmood Bidar lord ⁵
• Azad Kakemami ⁶

¹

² University of Mohaghegh Ardabili, Iran.

³

⁴ Ph.D in Watershed Management Engineering

⁵ University of MOhaghegh Ardabili

⁶ shafarod company

چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the effects of topographic, edaphic, climatic and landscape metrices on the distribution of plant communities in the altitude gradient of Moghan-Sabalan rangelands in Ardebil province. To determine and study the ecological species groups, 28 sites and 840 one square meter sampling plots were samples by the random systematic method. To determine soil factors, soil samples were collected from each site from 0–15 and 15-30 cm depth and physicochemical parameters were measured at the lab. Using TWINSPAN, vegetation of the study area was classified and then PCA and CCA were used to investigate the relationship between species and environmental factors. According to TWINSPAN results, four ecological groups were identified. The first ecological group is located in the opposite direction of elevation, slope, rainfall and patch area gradients, and the same direction with pH, clay and dispersible clay (the first depth), bulk density, edge density and patch area (coefficient of variation). The second and third ecological groups are located in the interfaces of the first and fourth ecological groups in terms of plant composition and environmental conditions. These two groups prefer the middle elevations. The fourth ecological group at the end of the elevation, rainfall, slope, patch area and inverse direction of clay and dispersible clay (the first depth) and typically prefer high altitudes and light texture soils.

کلیدواژه‌ها [English]

• Classification
• Ordination
• Environmental factors
• Ardabil province