نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جواد معتمدی (ترکان) ¹
• دلشاد بهرامی نیا ²
• مرتضی مفیدی چلان ³
• اسماعیل شیدای کرکج ³

¹ دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

² دانش آموختۀ کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکدۀ منابع ‌‌طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

³ استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی و منابع ‌‌طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

اندازه‌‌گیری رویش سال جاری، از ملزومات اساسی برای محاسبۀ پتانسیل ذخیرۀ‌ ‌کربن سالانه است. از طرفی گیاهان بوته‌‌ای و مخصوصاً گون، از گونه‌‌های شاخص و غالب مراتع نیمه‌‌ استپی به‌‌‌‌‌‌شمار می‌‌رود. از این‌رو، پژوهش حاضر در خرداد‌‌ماه 1395، با هدف برآورد ذخیرۀ ‌‌کربن رشد ‌‌سال ‌‌جاری گون بوته‌‌ای Astragalus microcephalus و ارتباط آن با فاصله از کانون بحران (محل اطراق شبانۀ دام)، در مراتع‌‌ کوهستانی نازلوچای، انجام شد. برای این منظور، مراتع چیر در شمال نوشین شهر با مساحت 1332 هکتار که از نظر پوشش‌ ‌گیاهی، خاک و توپوگرافی، معرف سطح‌ ‌وسیعی از گون‌‌زارهای منطقه است، انتخاب و در شش ‌‌سایت اکولوژیکی، از پوشش گیاهی آماربرداری شد. با توجه اینکه تقریباً تمام رشد سال جاری گونۀ A.microcephalus، به اندام خشبی تبدیل می‌‌شود؛ در داخل هر یک از سایت‌‌ها، رشد سال‌‌ جاری تعداد 30 پایۀ گیاهی A.microcephalus، به‌‌‌‌منظور تعیین ضریب تبدیل کربن آلی و برآورد مقدار کربن ذخیره شده، قطع گردید. بعد از محاسبۀ ضریب تبدیل کربن آلی برای بیوماس پایه‌‌های گیاهی در هر سایت، با ضرب آن در وزن خشک رشد سال جاری، مقدار کربن آلی ذخیره شده در اندام هوایی، مشخص شد. با محاسبۀ میانگین کربن موجود در پایه‌‌ها و تراکم گونۀ A.microcephalus، میزان کربن ذخیره‌‌ای در واحد سطح رویشگاه، محاسبه شد. به‌‌طورکلی، با لحاظ کردن 78/68 گرم کربن موجود در هر پایه، میانگین ذخیرۀ کربن در سطح رویشگاه‌ مورد پژوهش‌‌، 55/221 کیلوگرم در هکتار در سال، برآورد شد. بر مبنای نتایج، قابلیت ذخیرۀ کربن سایت‌‌های اکولوژیکی، بر حسب فاصله از کانون بحران و به‌‌تبع آن در وضعیت‌‌های مختلف مرتع و مکان‌‌هایی با تنوع گونه‌‌ای متفاوت، یکسان نمی‌‌باشد. همچنین ذخیرۀ کربن رویشگاه، بر حسب طبقات ‌‌ارتفاعی و جهات مختلف ‌‌جغرافیایی، متفاوتاست.بنابراینباشناختقابلیت ذخیرۀ کربن گونه‌‌‌های غالب و خشبی هر رویشگاه نظیر گونۀ A.microcephalus و همچنین مناطق ‌‌بالقوه و مستعد جذب کربن به‌‌‌‌لحاظ فاصله از کانون بحران، وضعیت مرتع، تنوع گونه‌‌ای و خصوصیات توپوگرافی، می‌‌تواناصلاحاراضی ‌‌مرتعی راازمنظرشاخص ترسیب‌ ‌کربن، دنبال نمود.

کلیدواژه‌ها

• اکوسیستم‌‌های ‌‌مرتعی
• ذخیرۀ ‌‌کربن
• کارکرد ‌‌تنظیمی اکوسیستم‌‌ها
• Astragalus microcephalus

عنوان مقاله [English]

Estimation of annual carbon storage of Astragalus microcephalus species in ecological sites of Nazlochai mountain rangelands, West Azerbaijan

نویسندگان [English]

• javad Motamedi(torkan) ¹
• Delshad Bahramini ²
• morteza mofidi chelan ³
• Esmaeil Sheidai Karkaj ³

¹ Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran

² M.Sc. Graduated of Range Management, Urmia University, Urmia, Iran

³ Assistant Professor, Department of Range and Watershed Management, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia, Iran

چکیده [English]

Measuring this year's growth is one of the basic requirements for calculating the annual storage potential of carbon. On the other hand, shrub plants, and especially Astragalus, are considered to be the most prominent and dominant species of semi-steppe rangelands. Therefore, the present study was conducted in June 2016, with the aim of estimating the growth of storage carbon in the Astragalus microcephalus plant and its relationship with the distance from the crisis center (overnight livestock area) in the Nazluchai mountain rangelands. For this purpose, Chir rangelands in the north of Noushin Shahr with an area of 1332 hectares, which in terms of vegetation, soil and topography, represents a level of various species in the region, were selected and six ecological sites were surveyed. Given that almost all of A.microcephalus species grow this year, it will become a woody organ; within each site, this year's growth of 30 A.microcephalus plant bases is intended to determine the organic carbon conversion factor and estimate the amount of carbon stored, it was cut off. After calculating the organic carbon conversion factor for biomass of plant bases on each site, multiplying it by the dry weight of this year's growth, the amount of organic carbon stored in the aerial parts was determined. By calculating the average carbon content in the bases and A.microcephalus species density, the amount of stored carbon per unit area of the habitat was calculated.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rangelands ecosystems
• Carbon storage
• Regulatory function of ecosystems
• Astragalus microcephalus