بررسی ویژگی‌های کیفی خاک متأثر از لکه‌های گیاهی با فرم‌های رویشی مختلف در منطقۀ میان‌جنگل فسا

جهانتاب, اسفندیار; زاهدی فر, مریم; فرزین, محسن

doi:10.22059/jrwm.2020.302307.1505

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران.

² دانشیار دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران.

³ استادیار دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.302307.1505

چکیده

مطالعۀ ویژگیهای مهم خاک و پوشش گیاهی میتواند پتانسیل بالقوۀ مرتع را نشان دهد و تعیین وضعیت آن را میسر میسازد. از طرفی تأثیر گونههای گیاهی مختلف بر ویژگیهای سطح خاک از جمله فرسایش، رسوب، رواناب، نفوذپذیری و سایر عوامل، متفاوت است. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی ویژگیهای ساختاری و عملکرد فرمهای رویشی مختلف بر شاخصهای سطح خاک در حوزۀ آبخیز میانجنگل فسا انجام گردید. پس از اندازهگیری 11 عامل سطح خاک در سه ترانسکت 100متری، پتانسیلهای عملکردی (پایداری، نفوذپذیری، چرخۀ ریزمغذی) با استفاده از روش تحلیل عملکرد چشمانداز، طبقهبندی شدند. همچنین خصوصیات ساختاری شامل تعداد لکههای گیاهی، طول و عرض لکهها، درصد طول لکه در ترانسکت، شاخص سطح لکهها و شاخص سازمان یافتگی ثبت گردید. نتایج نشان داد چهار لکۀ اکولوژیک درختچه، بوته، گندمی و علفی و فضای بین لکهای خاک لخت و لاشبرگ در منطقۀ مورد مطالعه مستقر است. شاخص سازمان یافتگی و شاخص سطح لکه در منطقۀ مورد مطالعه بهترتیب 40/0 و 03/0 میباشد. لکههای گیاهی با فرمهای مختلف رویشی اثر متفاوتی بر عملکرد اکوسیستم منطقه دارند. فرم رویشی درختچهای دارای بیشترین پایداری است که تفاوت معنیداری با سایر فرمهای رویشی دارد. از نظر شاخص نفوذپذیری در منطقۀ مورد مطالعه، اختلاف معنیداری بین لکههای اکولوژیک با فرمهای رویشی درختچهای و گندمی وجود ندارد. در عناصر ریزمغذی خاک، بین لکههای اکولوژیک و میان لکه، اختلاف معنیدار وجود دارد. فرم رویشی درختچهای دارای بیشترین مقدار چرخۀ عناصر ریزمغذی است. بهطور کلی، فرم رویشی شاخص گیاهان لکۀ اکولوژیک منطقۀ مورد بررسی، درختچهای است. از این رو، به منظور کنترل بیولوژیک و اصلاح مراتع در منطقۀ میانجنگل فسا، کاشت پوشش گیاهی با فرم رویشی درختچهای پیشنهاد میگردد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.50442008.1399.73.4.5.1

عنوان مقاله [English]

Investigating soil qualitative properties affected by plant patches with different growth forms in Fasa Mianjangal region

نویسندگان [English]

Esfandiar Jahantab ¹
Maryam Zahedifar ²
Mohsen Farzin ³

¹ Department of Range and Watershed Management, Faculty of Agriculture, Fasa University, Fasa, Iran

² Department of Range and Watershed Management, Faculty of Agriculture, Fasa University, Fasa, Iran

³ Department of Range and Watershed Management, Faculty of Agriculture and Natural Recourses, Yasooj University, Yasooj, Iran

چکیده [English]

Study of important soil properties and vegetation attributes can give us awareness of the potential of rangelands and make it possible to determine their condition. O In this regard, the present study was carried out with the aim of studying the structural and functional attributes of different growth forms on soil surface indices in the Mianjangal Catchment, Fasa. Eleven soil surface indicators were measured along three 100-meter transects using Landscape Function Analysis. The measured factors were classified to assess functional potentials (stability, infiltration, nutrient cycle). Structural attributes including number of patches, length and width of patches, the percentage of patch length to the transect length, patch area index and organization index were investigated. In general, four ecological patches including shrub, bush, grass and forb and the space between the patches (bare and litter) were identified in the study area. The organization index of patch area index were 0.41 and 0.03 in the study area respectively. The results showed that plant patches with different growth forms had different effects on ecosystem function. The growth form shrub had the highest stability, which had a significant difference with other growth forms. In terms of infiltration index in the study area, there were no significant differences between ecological patches with shrub and grass growth forms. Soil nutrient cycle also had a significant difference between ecological patches and also inter-patches. The shrub growth form had the highest amount of nutrient cycle.

کلیدواژه‌ها [English]

Landscape Function Analysis
Plant patch
Water and soil conservation
Biological control

مراجع

[1] Bestelmeyer, BT., Ward, JP., Herrick, JE. and Tugel, A J. (2006). Fragmentation effects on soil aggregate stability in patchy arid grassland. Journal of Rangeland Ecology and Management, 59 (4), 406 - 415.

[2] Chamani, A., Heshmati, GhA. and Karimian, V. ( 2015). Evaluating soil surface indicators rangeland in shrubs different patches (Case Study: Gub Gugeh rangeland of Golestan province). Journal of Environmental Erosion Research, 16, 1-11. (In Persian)

[3] Forman, R. and Collinge, SK. (1995). The ‘spatial solution’ to conserving biodiversity in landscapes and regions. In Conservation of Faunal Diversity in Forested Landscapes. Edited by R. M. DeGraaf and R.I. Miller. Chapman and Hall, London, 537-568.

[4] Ghodsi, M., Mesdaghi, M. and Heshmati, Gh.A. (2012). Effect of different growth forms on soil surface features (Case study: Semi-steppe rangeland, Golestan National Park). Journal of Watershed Management Researches (Pajouhesh & Sazandegi), 93, 63-69. (In Persian)

[5] Heshmati, GH., Azimi, MS. and Ashouri, P. (2010). Assessment of Structural Characteristics of Fertilized Patch in Rangeland Ecosystems (Case Study: Ghareh Ghir and Maraveh Tapeh Rangelands of Golestan Province). Journal of Range and Watershed Management, 63 (3), 319-329. (In Persian)

[6] Heshmati, GhA. and Karimian, V. (2016). Comparing Ecological Functions of Northern and Southern landscapes of Darehkonari Khashab rangeland, Gachsaran County. Journal of Range and watershed Management, 69 (3), 575-585. (In Persian)

[7] Kakembo, V., Ndlela, S. and Cammeraat, E. (2012). Trends in vegetation patchiness loss and implications for landscape function: the case of Pteronia incana invasion in the Eastern Cape Province, South Africa. Journal of Land Degradation & Development, 23 (6), 548-556.

[8] Karimian, V. and Heshmati,Gh.A. (2017). Evaluation effects of Tree and shrub species (ziziphus spina cristi, ziziphus numolaria and Astragalus fasciculifolius)on the Soil Surface Indices in Winter Rangelands (case Study: Khashab Stream Rangelands, Southern Kohgiluyeh and Boyerahmad). Iranian Journal of Range and Desert Research, 24 (4), 730-741. (In Persian)

[9] Karimian, V. 2018. Studying Soil Surface Quality in Northern and Southern Slopes of Khahkaloon and Ahmadabad Vezg Rangelands, Boyerahmad County. Journal of Rangeland, 11 (4), 511-521. (In Persian)

[10] Kavandi Habib, R,. Heshmati, Gh.A. and Siroosi, H. (2014). Comparison of Ecological Patches' Potentials and Functions in Rangeland Ecosystems (Case Study: Qahavand Rangelands, Hamedan Province, Iran). Journal of Rangeland Science, 4 (3), 234-245.

[11] Khalasi Ahvazi, L. and Heshmati, Gh.A. (2013). Evaluating different patches, Using LFA method to control wind erosion (Case study: Hanitiyeh rangelands of Ahvaz city). Journal of Research Quarterly On Environmental Erosion Researches, 2 (8), 62-76.

[12] Lotfi Anari, P., Heshmati, GA. and Bahremand, A. (2010). The Effect of Different Patches and Interpatch on Infiltration Rate in an Arid Shrub land Ecosystem. Journal of Research of Environmental Sciences, 4, 57-63.

[13] Lozano, F.J., Soriano, M., Martnez, S. and Asensio, C. (2013). The influence of blowing soil trapped by shrubs on fertility in Tabernas District (SE Spain). Journal of Land Degradation & Development, 24 (6), 575-581.

[14] Ludwig, J., Tongway, D., Freudenberger, D., Noble, D. and Hodginson, D. (1997). Landscape Ecology, Function and Management: Principles from Australia's Rangelands. CSIRO press.

[15] Ludwig, J.A., Eager, R.W., Williams, R.J. and Lowe, L.M. (1999). Declines in Vegetation Patches, Plant Diversity, and Grasshopper Diversity Near Cattle Watering-Points in the Victoria River District, Northern Australia, The Rangeland Journal, 21, 135-149.

[16] Mohebi, Z. and Heshmati. G.A. (2017). Effects of different patches on qualitative indices of soil surface using Landscape Function Analysis (LFA) (Case study: Faraman Rangeland, Kermanshah). Iranian Journal of Range and Desert Research, 24 (3), 560-569. (In Persian)

[17] Pellant, M., Shaver, P., Pyke, D.A. and Herrick, J.E. (2005). Interpreting Indicators of Rangeland Health, Technical Reference 1734-6, Version 4. BLM National Business Center press.

[18] Post, D. (2005). Impact on grazing on sediment and nutrient concentrations in streams draining rangelands of the Burdekin catchments, Proc, Australia Water Association: paper t5260, 4 pp.

[19] Rahimi Balkanlou., Kh., Ghorbani, M., Jafari, M.and Tavili, A. (2016). Evaluation and comparison of ecological health in three arid rangeland using Landscape Function Analysis (LFA) (Case study: Kalateh Roudbar, Damghan). Journal of Desert Management, 7 (1), 35-45. (In Persian)

[20] Rezaei, S.A. and Tongway, D.J. (2005). Assessing rangeland capability in Iran using landscape function indices based on soil surface attributes. Journal of Arid Environment, 65, 460-473.

[21] Sallaway, M.M. and Waters, D.K. (1994). Spatial variation in runoff generation in granitic grazing lands. Proceedings of “Water Down Under” hydrology conference, 21-25 November 1994, Adelaide. Institute of Engineers Australia, 485-489.

[22] Task Group on unity in concepts and temonology committee members. (1995). New concepts for assessment of rangeland condition. Journal of range manage, 48, 271-282

[23] Taghipoor, A., Mesdaghi, M., Heshmati, Gh. and Rastegar, Sh. (2008). The effect of environmental factors on distribution range Species on Hezar jarib Behshahr(Case Study: village Sorkhgriveh). Journal of Agricultural and natural resource science, 15 (4), 195-205.

[24] Tongway, D.J. and Hindley, N.L. (2004). Landscape function analysis: procedures for monitoring and assessing landscapes with special reference to mine sites and rangelands, Version 3.1, CSIRO press.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

بررسی ویژگی‌های کیفی خاک متأثر از لکه‌های گیاهی با فرم‌های رویشی مختلف در منطقۀ میان‌جنگل فسا

مراجع

مراجع

دوره 73، شماره 4
اسفند 1399
صفحه 741-752

بررسی ویژگی‌های کیفی خاک متأثر از لکه‌های گیاهی با فرم‌های رویشی مختلف در منطقۀ میان‌جنگل فسا

مراجع

مراجع

دوره 73، شماره 4اسفند 1399صفحه 741-752

دوره 73، شماره 4
اسفند 1399
صفحه 741-752