بررسی آسیب‌پذیری نواحی شهری در برابر سیل با استفاده از روش تاپسیس (مطالعۀ موردی: منطقۀ عظیمیه، شهر کرج)

پوراسمعیل, مینا; سلاجقه, علی; ملکیان, آرش; کشتکار, امیر رضا

doi:10.22059/jrwm.2020.303338.1508

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش آموختۀ کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

² استاد دانشکدۀ منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

³ دانشیار دانشکدۀ منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

⁴ دانشیار مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.303338.1508

چکیده

پیچیدگیهای محیط شهری پرداختن به تمامی مؤلفههای آسیبپذیر شهری را امری دشوار نموده است. از اینرو، تصمیمگیری در محیطهای شهری یکی از مسائل بسیار مهم در مدیریت نوین به شمار میرود. لذا، هدف از این پژوهش بررسی آسیبپذیری منطقۀ عظیمیه در شهر کرج در برابر سیل بر اساس روش تصمیمگیری چند معیاره میباشد. جامعۀآماری کارشناسانومتخصصانی بودندکهدرزمینۀ مدیریتآسیبپذیری حوزههای شهریدارایدانشوتجربۀکافی بودند. برای انجام این پژوهش نخست با استفاده از مطالعات کتابخانهای شناخت جامعی از عوامل تأثیرگذار در آسیبپذیری شهرها در برابر سیل بهدست آمد سپس با استفاده از نتایجفندلفیاز بین شاخصهای اولیه، مجموعاً 11 شاخص مؤثر انتخاب و نقشۀ مربوط به هر یک از آنها به کمک نرم افزار ArcGIS تهیه شد. سپس آسیب‌پذیری شهر در برابر سیل با استفاده از روش تاپسیس محاسبه گردید. محدودۀ موردمطالعه بر اساس الگوی هدایت رواناب و بازدیدهای میدانی به 13 زیرحوزه تفکیک، و سپس ماتریس تصمیمگیری با توجه به 13 زیرحوزه و 11 شاخص تشکیل گردید. نتایج نشان دهندۀ آسیبپذیری این منطقه در برابر سیل بود، که در بین زیر حوزههای مورد بررسی، زیر حوزههای شماره 1 و 2 بیشترین و زیر حوزۀ شماره 13 کمترین آسیبپذیری را در برابر سیل داشتند. از علل آسیبپذیری منطقه در برابر سیل میتوان به ارتباط مستقیم با حوزههای آبخیز بالادست که از نظر سنگ شناسی ناتراوا و از نظر خاک شناسی نفوذ ناپذیر هستند، تراکم ساختمان و تراکم جمعیت بالا و نبود فضاهای باز به میزان متناسب اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating Vulnerability of Urban Areas to Flood Using TOPSIS Method (Case study: Azimiyeh, Karaj)

نویسندگان [English]

mina pouresmaeel ¹
ali salajegheh ²
Arash Malekian ³
amirreza keshtkar ⁴

¹ Graduate)M.Sc.( Student in Watershed Managment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

² Professor,Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

³ Associate Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

⁴ Assistant Professor, International Desert Research Center, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

The complexity of the urban environment makes it difficult to consider all the vulnerable components of the urban. Hence, decision-making in urban environments is one of the most important issues in modern management. As a result, the purpose of this study is to investigate the urban vulnerability of Azimiyeh in Karaj to flood based on multi-criteria decision-making method. The statistical population includes specialists who had sufficient knowledge and experience in the field of vulnerability management in urban areas. To this research, first, comprehensive knowledge of the factors affecting the urban vulnerability to floods was obtained using library studies, and then, the results of the Delphi technique, , was shown that among the primary indices, a total of 11 effective indicators were selected and a map of each of them was prepared using ArcGIS software. Then, the urban vulnerability to floods was calculated using the TOPSIS method. The study area was divided into 13 sub-areas based on runoff directional pattern and field observations, and then the decision matrix was made according to 13 sub-areas and 11 indicators. The results showed the vulnerability of this region to floods, which among the studied sub-areas, in sub-areas No. 1 and 2 observed the highest of flood vulnerability and the lowest of it observed in sub-area No. 13. Causes of flood vulnerability in the region include a direct connection to the upstream catchment that has lithology impermeable and geologically impermeable, high-density of building and population, and lack of proportionate open spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

MCDM
vulnerability
Urban runoff
TOPSIS Method
Karaj

مراجع

[1] Amini Varaki, S., Modiri, M., Shamsayi Zafarghandi, F. and Ghanbari nasab, A. (2014). Perspectives of the city s Vulnerability to Environmental hazards and effective components by using the Q-Method. Crisis Management,3, 5-18.

[2] Andressa, V.M., Brondı´zio, E.S., Roy, S., Hetrick, S., Vogt, N.D. and Newton, A. (2016). An assessment of urban vulnerability in the Amazon Delta and Estuary: a multi-criterion index of flood exposure,socio-economic conditions and infrastructure. Sustainability Science, 11(4), 625–643.

[3] Antwi, E.K., Boakye-Danquah, J., Owusu, A.B., Loh, S.K., Mensah, R., Boafo, Y.A. and Apronti, P.T. (2015). Community vulnerability assessment index for flood prone savannah agro-ecological zone: A case study of Wa West District, Ghana. Weather and Climate Extremes, 10, 56-69.

[4] Asgharpour, M.(2005). Multiple Criteria Decision Making. Tehran University Press, Tehran, 400 p.

[5] Badieizadeh, S., Bahremand, A.R. and Arami, S.A.H. (2015). Hazard zoning and urban runoff management plan using GIS and AHP Techniques ( Case study: Gorgan, Golestan province). Water and Soil Conservation, 22(1), 299-308.

[6] Ebrahimian Ghajary, Y., Alesheikh, A., Modiri, M., Hosnavi, R. and Abbasi, M. (2014). Modelling the vulnerability of urban buildings Using Delphi and AHP methods in GIS - Case study: Region 6 of Tehran municipality. Research Quarterly of Geographical Data, 23(91), 5-20.

[7] Eftekhari, R., Ghadiri, M., Parhizkar, A. And Shayan, S. (2009). An Analysis on Theoretical Approaches of Community Vulnerability to Natural Hazards. Spatial Planning, 13(1),29-62.

[8] Fatolahzadeh, S. and Mehdizadeh, R. (2013). A Review of Multi-Criteria Decision Making Methods. The Conference on Modern Management Sciences, Gorgan,Iran.

[9] Haddadi Nia, S. and Danekar, A. (2012). Prioritization of the ecotourism criteria in desert and semi-desert ecosystems by Delphi method. Geography and urban-regional integration, 3, 17-30.

[10] Louis, G.Z., Swann, C.T., Altinakar, M.S., McGrath, M.Z. and Thomas, D. (2016). Flood vulnerability indices and emergency management planning in the Yazoo Basin, Mississippi. Disaster Risk Reduction, 18, 89–99.

[11] Moghadas,M., Asadzadeh, A., Vafeidis, A., Fekete, A. and Kotter, T. (2019). A multi-criteria approach for assessing urban flood resilience in Tehran, Iran. Disaster Risk Reduction, 35, 1-14.

[12] Nojavan, M., Mohammadi, A. and Salehi, E. (2011). Application of Multiple Criteria Decision Making Methods in the Urban and Regional planning Emphasizing Topsis and SAW Methods. Urban Management, 28(9), 285-296.

[13] Omidvar, B., Ghazban, F., Emami, K. and Khodaei, H. (2006). Flood risk management by using Multi-Criteria Decision Making Methods in three sub-basins of Golestan province. The first natural disaster conference, Tehran, Iran.

[14] Nistler, D.L., Lamm, A.J. and Stedman, N. (2011). Evaluating the influences on extension professionals engagement in leadership roles. Agricultural Education, 52(3), 110- 120.

[15] Roberts, T.G. and Dyer, J.E. (2004). Characteristics of effective agriculture teachers. Agricultural Education, 45(4), 82- 95.

[16] Sadeghi-Pouya, A., Nouri, J., Mansouri , N. and Kia-Lashaki, A. (2017). An indexing approach to asswss flood vulnerability in the western coastal cities of Mazandaran, Iran. Disaster Risk Reduction, 22, 304-316.

[17] Saffari, A., Sassanpour,F. and Mosivand,J. (2011). Evaluation of vulnerability of urban areas against flood risk using GIS and fuzzy logic. (Case study: District 3 of Tehran). Applied Research of Geographic Sciences,17(2), 129-150.

[18] Smalley, S.W. and Retallick, M.S. (2011). Purposes, activities, and documentation of early field experience in agricultural teacher education: A National Delphi Study. Agricultural Education, 52(3), 100- 109.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

بررسی آسیب‌پذیری نواحی شهری در برابر سیل با استفاده از روش تاپسیس (مطالعۀ موردی: منطقۀ عظیمیه، شهر کرج)

مراجع

مراجع

دوره 74، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 23-36

بررسی آسیب‌پذیری نواحی شهری در برابر سیل با استفاده از روش تاپسیس (مطالعۀ موردی: منطقۀ عظیمیه، شهر کرج)

مراجع

مراجع

دوره 74، شماره 1خرداد 1400صفحه 23-36

دوره 74، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 23-36