ولی اله رئوفی راد؛ قدرت اله حیدری؛ حسین آزادی؛ جمشید قربانی
چکیده
مطالعۀ حاضر با هدف سنجش آسیبپذیری اجتماعی-اقتصادی بهرهبرداران مراتع قشلاقی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحبنظران، مهمترین شاخصهای اجتماعی-اقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهرهبرداران مراتع قشلاقی، مراتع قشلاقی و کارشناسان مراتع بودند ...
بیشتر
مطالعۀ حاضر با هدف سنجش آسیبپذیری اجتماعی-اقتصادی بهرهبرداران مراتع قشلاقی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحبنظران، مهمترین شاخصهای اجتماعی-اقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهرهبرداران مراتع قشلاقی، مراتع قشلاقی و کارشناسان مراتع بودند که حجم نمونه در هر کدام از این جوامع با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. با استفاده از پرسشنامه، نظرات کارشناسان و بهرهبرداران مرتعی در رابطه با شاخصهای اجتماعی-اقتصادی اخذ شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات طیفی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. در مرحله آخر، با استفاده از فرمول پیشنهادی میبار و والدز (2005) سنجش آسیبپذیری صورت گرفت. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که پارامترهای حضور کارشناسان در مراتع، مشکلات محلی و فروپاشی نظامهای بهرهبرداری گذشته و تعداد بهرهبردار بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری اجتماعی مراتع دارند. همچنین پارامترهای هزینههای زندگی، تعداد دام، وضع اقتصادی بهرهبرداران مرتعی، نوع دام و افزایش قیمتها به ترتیب بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری اقتصادی مراتع دارند. از طرف دیگر، تلفیق شاخصهای اجتماعی-اقتصادی در سطح سامان عرفی، آسیبپذیری مراتع را بهتر میتواند نمایان سازد. بنابراین در برنامهریزیهای مدیریتی مراتع باید به شرایط اجتماعی- اقتصادی بهرهبرداران در سطحی پایینتر از ملی یا منطقهایی (در سطح سامان عرفی) توجه کافی داشت. نتایج چنین مطالعاتی میتواند در بردارنده دستاوردهای مثبت و مناسبی برای مسئولان مدیریت مراتع باشد، تا آنان را از این منظر، در مدیریت، حفظ و احیاء مراتع یاری رساند.
عطااله ابراهیمی؛ ولی اله رئوفی راد؛ حسین ارزانی؛ زهرا شجاعی اسعدیه
چکیده
خوشخوراکی گونه‌های مرتعی در موارد متعددی مانند تعیین ظرفیت چرا و ترکیب گونه‌ای کاربرد دارد. تاکنون شاخص دقیقی برای تعیین خوشخوراکی، تعریف نشده است. ازاین‌رو، معرفی شاخصی دقیق، کاربردی، عام و ساده برای تعیین خوشخوراکی گیاهان مرتعی ضروری به نظر می‌رسد. برای بررسی رابطة بین خوشخوراکی و ترکیبات ثانویه، ابتدا ترکیب گیاهان و نسبت ...
بیشتر
خوشخوراکی گونه‌های مرتعی در موارد متعددی مانند تعیین ظرفیت چرا و ترکیب گونه‌ای کاربرد دارد. تاکنون شاخص دقیقی برای تعیین خوشخوراکی، تعریف نشده است. ازاین‌رو، معرفی شاخصی دقیق، کاربردی، عام و ساده برای تعیین خوشخوراکی گیاهان مرتعی ضروری به نظر می‌رسد. برای بررسی رابطة بین خوشخوراکی و ترکیبات ثانویه، ابتدا ترکیب گیاهان و نسبت استفاده از گونه‌های گیاهی موجود در منطقه در رژیم غذایی دام‌های گوسفند و بز به‌طور جداگانه با استفاده از روش فیلم‌برداری و زمان‌سنجی اندازه‌گیری شد. شاخص انتخاب گونه‌های گیاهی برای بز و گوسفند محاسبه گردید. سپس، ترکیبات ثانویه گیاهان غالب در رژیم غذائی دام‌ها، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی GC-MSS اندازه‌گیری و مقادیر ترکیبات ثانویه به روش آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) رج‌بندی و مقادیر کمی هر یک از گونه‌های گیاهی بر روی هر یک از محورهای اصلی به‌عنوان معیار کمی تمایز گونه‌ها ازنظر وجود ترکیبات ثانویه گیاهان در نظر گرفته شد. در پایان همبستگی بین شاخص انتخاب گونه‌های گیاهی توسط گوسفند و بز (متغیر وابسته) با مقادیر کمی حاصل از ترکیبات ثانویه گیاهان بر روی محورهای PCA (متغیر مستقل) تعیین و تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج حاصله نشان داد که بین شاخص انتخاب گونه‌های گیاهی توسط گوسفند و بز با ترکیبات ثانویه گیاهان رابطة معنی‌داری (0.05 P≤) وجود داشته و یا به بیانی دیگر ترکیبات ثانویه گیاهان مرتعی در انتخاب آن‌ها توسط گوسفند و بز برای چرا کاملاً تأثیر گذارند. بنابراین، ترکیبات ثانویه گیاهان را می‌توان به‌عنوان شاخصی مهم در تعیین خوشخوراکی گیاهان مرتعی محسوب کرد.
ولی الله رئوفی راد؛ عطاالله ابراهیمی؛ حسین ارزانی؛ زهرا شجاعی اسعدیه
چکیده
خوشخوراکی عبارت است از مجموعه عوامل فیزیکی و شیمیایی ِگیاه که دام را به خوردن یا نخوردنِ یک گیاه ترغیب میکند. این تحقیق تلاشی است در ارائة شاخصی به عنوان معرّف خوشخوراکی گیاهان مرتعی. بدین منظور، رابطة بین خوشخوراکی و کیفیت علوفة گیاهان مرتعی در مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری بررسی شد. نخست ترکیب گیاهی هر یک از گیاهان ...
بیشتر
خوشخوراکی عبارت است از مجموعه عوامل فیزیکی و شیمیایی ِگیاه که دام را به خوردن یا نخوردنِ یک گیاه ترغیب میکند. این تحقیق تلاشی است در ارائة شاخصی به عنوان معرّف خوشخوراکی گیاهان مرتعی. بدین منظور، رابطة بین خوشخوراکی و کیفیت علوفة گیاهان مرتعی در مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری بررسی شد. نخست ترکیب گیاهی هر یک از گیاهان بر مبنای پوشش تاجی و تولید به روش نمونه‌برداری تصادفی سیستماتیک (در هر تیپ گیاهی 2 ترانسکت 200 متری و در طول هر ترانسکت 15 پلات) و رژیم غذایی دام‌ها (گوسفند و بز) به روش زمان‌سنجی تعیین شد. سپس، شاخص انتخاب هر یک از گونه‌های گیاهی توسط گوسفند و بز تعیین شد. در مرحلة بعد، کیفیت علوفة گونه‌های غالب رژیم غذایی دام‌ها با اندازه‌گیری درصد CP، درصد ADF، میزان DMD و ME تعیین شد. در پایان، رابطة همبستگی بین شاخصهای کیفیت علوفه (متغیرهای مستقل) و شاخص انتخاب هر یک از گونه‌های گیاهی توسط گوسفند و بز (متغیر وابسته)، با استفاده از نرم‌افزار SPSS (Ver.15)، تعیین و تجزیه و تحلیل شد. بر اساس نتایجِ این پژوهش، از بین شاخصهای کیفیت علوفه، فیبر جدا‌شده در اسید ((ADF، هضم‌پذیری مادة خشک (DMD)، و انرژی متابولیسمی با شاخص انتخاب هر یک از گونه‌های گیاهی توسط گوسفند (بر حسب هم درصد تاج پوشش و هم تولید) رابطة معنی‌داری (05/0P≤) نشان دادند. اما بین شاخصهای کیفیت علوفة گیاهان با شاخص انتخاب هر یک از گونه‌های گیاهی توسط بز (بر حسب درصد تاج پوشش و تولید) رابطة معنی‌داری (0.05 P≤) یافت نشد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، کیفیت علوفه را می‌توان، با توجه به نوع دام، شاخصی از خصوصیات شیمیایی گیاهان مرتعی، در تعیین خوشخوراکی آن‌ها، برشمرد. بنابراین، با توجه به ضرورتِ تعیین کیفیت گیاهان مرتعی ـ برآورد ظرفیت چرا و خوشخوراکی گونه‌های مرتعی ـ ضروری است برای تعیین کیفیت گونه‌های مرتعی کوششی انجام پذیرد.
