محسن پادیاب؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ اردشیر شفیعی
چکیده
ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهم‌ترین مؤلفة تأثیرگذار در عملکرد سیستمهای پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانالهای آب‌رسان گسترشی و نهشته‌شدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصة پخش است که میتواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را ...
بیشتر
ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهم‌ترین مؤلفة تأثیرگذار در عملکرد سیستمهای پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانالهای آب‌رسان گسترشی و نهشته‌شدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصة پخش است که میتواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را تغییر دهد. در واقع، با مشخص‌کردن عمق نفوذ رسوبات، به عمق تأثیرگذاری پخش سیلاب بر ویژگیهای خاک خواهیم رسید. به منظور تعیین اثر گسترش سیل بر میزان نفوذ رسوب به عمق عرصة پخش سیلاب گچساران از اعماق 0 ـ 15، 15 ـ 30، 30 ـ 45، و ۴۵ ـ ۶۰ سانتیمتری از سطح خاک عرصه‌های پخش و شاهد نمونهبرداری شد. کلیة نمونهها با استفاده از روش الک خشک و هیدرومتری دانهبندی شد. درصد دانههای رسوب با اندازة کمتر از دو میلی‌متر با آزمون دانکن و t مستقل برای 80 نمونة برداشت‌شده از نظر آماری بررسی شد. نتایج نشان داد ورود رسوبات به صورت عمقی در پروفیلهای حفرشده تا عمق سوم به طور مؤثر و کاملاً مشخص نمایان است و میتواند در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیرگذار باشد و از این عمق به بعد تأثیر پخش سیلاب ناچیز می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌ای که از سطح به عمق نوارهای پخش تغییر خواهد کرد نفوذپذیری هر یک از لایههای مورد مطالعه است؛ به طوری که با افزایش ذرات ریز نفوذی در عمق و مسدودشدن خلل و فرج لایههای خاک به اصطلاح کور می‌شود و نفوذپذیری به شدت کاهش مییابد؛ این حالت در سطح نوارهای پخش چشمگیرتر است و حتی پس از نهشته‌شدن رسوبات در سطح (عمق 0 ـ 15 سانتیمتری) لایهای سله‌بسته و سفالی ایجاد می‌شود و از نفوذ ذرات و حتی آب به عمق جلوگیری میکند. با تعیین میزان رسوب نهشته‌شده در سطح نوارهای پخش و همچنین میزان نفوذ عمقی آن میتوان برای بهبود کارایی و نگه‌داری آسانتر سیستمهای پخش سیلاب یا حتی عدم استفاده از این روش به صورت عملی و مؤثر تصمیمگیری کرد.
محسن پادیاب؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ اردشیر شفیعی
چکیده
از ویژگیهای مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر کمبود و نقصان بارندگی، نزول بارش‌هایی با شدت نسبتاً زیاد و مدت کوتاه است؛ این حالت در اکثر مواقع به وقوع سیلاب های حجیمی منجر می‌شود. این سیلاب ها رسوبات فراوانی دارند که، در صورت گسترش آن‌ها در سطح اراضی، خصوصیات خاک را تغییر میدهند. در این تحقیق آثار گسترش سیلاب (پس از 12 سال ...
بیشتر
از ویژگیهای مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر کمبود و نقصان بارندگی، نزول بارش‌هایی با شدت نسبتاً زیاد و مدت کوتاه است؛ این حالت در اکثر مواقع به وقوع سیلاب های حجیمی منجر می‌شود. این سیلاب ها رسوبات فراوانی دارند که، در صورت گسترش آن‌ها در سطح اراضی، خصوصیات خاک را تغییر میدهند. در این تحقیق آثار گسترش سیلاب (پس از 12 سال از تأسیس ایستگاه پخش سیلاب گچساران) بر خصوصیات خاک بررسی شد. بدین ترتیب، نمونه های برداشت‌شده از اعماق ۰ـ ۱۵، ۱۵ـ ۳۰، ۳۰ـ ۴۵، و ۴۵ـ ۶۰ سانتیمتری از سطح خاکِ عرصه های پخش و شاهد برای تجزیه فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه انتقال یافت و خصوصیات فیزیکی، شامل درصد رس، سیلت، ماسه، و گراول، و خصوصیات شیمیایی، شامل pH، هدایت الکتریکی، درصد آهک، آنیون‌ها، و کاتیونها، تعیین گردید. نتایج نشان داد رسوبات ریزدانه، شامل رس، سیلت، و ماسه، در عرصه پخش افزایش چشمگیری یافته است. با وجود این، پخش سیلاب تأثیر ناچیزی بر تغییرات شیمیایی خاک داشته است. از میان ویژگیهای شیمیایی pH و میزان آهک بیشترین تأثیرپذیری ناشی از سیلاب را داشتند، به طوری که اسیدیته کاهش و آهک در دو عمق افزایش معنیداری داشت. پخش سیلاب ویژگیهای فیزیکی عرصة پخش را به‌خوبی متحول کرد، زیرا محدودیت گراولی‌بودن خاک منطقه با افزایش میزان رسوبات ریزدانه تعدیل گردید. به طور کلی، پخش سیلاب خصوصیات خاک سطحی، به‌ویژه خواص فیزیکی، عرصه پخش را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد و از سطح به عمق میزان تغییرِ ویژگی های فیزیکی و شیمیایی عرصه پخش ناچیز می شود.
