نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید علیرضا موسوی ¹
• حسین ارزانی ²
• غلامعلی شرزه ای ³
• حسین آذرنیوند ⁴
• مهدی فرح پور ⁵
• استفانی انگل ⁶
• اسماعیل علیزاده ⁷
• علی اکبر نظری سامانی ⁴

¹ عضو هیئت علمی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

² عضو هیئت علمی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران

⁴ عضو هیئت علمی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁵ عضو هیئت علمی، مؤسسه تحقیقات جنگل‌‌ها و مراتع ایران

⁶ رئیس گروه تصمیم ‏سازی و اقتصاد محیط زیست مؤسسه ETH سوئیس

⁷ دانشجوی دکتری مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

حفظ خاک یکی از مهم‌ترین کارکردهای تنظیمی اکوسیستم‌‌های طبیعی به‌شمار می‏رود. این نقش در حوزة طالقان میانی، به دلیل بالابودن میزان فرسایش و تجمع رسوبات در دریاچة سد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این تحقیق، ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدست‌رفتن اراضی، کاهش رسوب‌گذاری در مخازن آبی، و حفظ حاصلخیزی خاک بررسی شد. بدین منظور، با روی‏هم‏گذاری نقشة فرسایش با نقشة سایر عوامل محیطی، اثر نوع کاربری و پوشش بر فرسایش بررسی گردید. دیمزارهای کم‏بازده و ر‌هاشده مبنای مقایسه جهتِ برآورد نقش پوشش مرتعی در حفظ خاک مدنظر قرار گرفت. برای محاسبة ارزش اقتصادی کارکرد کاهش میزان ازدست‌رفتن اراضی از شاخص هزینة فرصت و سود کشت دیم استفاده شد. کارکرد کنترل رسوب نیز، با توجه به نسبت تحویل رسوب برآوردشده و هزینة ساخت سد طالقان، به عنوان هزینة فرصت این کارکرد مدنظر قرار گرفت. کارکرد حفظ حاصلخیزی خاک نیز، با توجه به میزان نگهداشت خاک و محتوای عناصر غذایی خاک مراتع منطقه، برآورد شد و ارزش اقتصادی آن با رویکرد هزینة جایگزینی محاسبه گردید. بر اساس نتایج، مراتع منطقه سالانه 60545 متر مکعب فرسایش خاک را کاهش می‏دهند. ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدست‌رفتن اراضی، کاهش رسوب‌گذاری در مخازن، و حفظ حاصلخیزی خاک به ترتیب برابر با 64718، 261346، و 89152 هزار ریال در سال محاسبه شد. بدیهی است این کارکرد‌ها فقط بخشی از کارکردهای اکوسیستم‌‌های مرتعی را تشکیل می‏دهند و ارزش‌گذاری اقتصادی کلیة کارکرد‌ها می‏تواند ابزار مؤثری جهت حفظ اکوسیستم‌‌های مرتعی به‌کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

• ارزش‌گذاری اقتصادی
• پوشش مرتعی
• تولید رسوب
• طالقان میانی
• فرسایش خاک

عنوان مقاله [English]

Economic valuation of rangelands' soil conservation function, Case of Mid-Taleghan rangelands

نویسندگان [English]

• Seyed Alireza Mousavi ¹
• Hossein Arzani ²
• Gholamali Sharzei ³
• Hossein Azarnivand ⁴
• Mahdi Farahpour ⁵
• Stephani Engel ⁶
• Esmail Alizadeh ⁷
• Aliakbar Nazari-Samani ⁴

¹ Assistant Professor, Department of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran

² Member of Scientific Staff, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

³ Associate Professor, Faculty of Economics, University of Tehran, Tehran, Iran

⁴ Member of Scientific Staff, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

⁵ Associate Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran

⁶ Professorship of Environmental Decisions and Economics, ETH, Switzerland

⁷ PhD Candidate, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

Soil conservation is one of the most important regulative functions of natural ecosystems. This function is of high importance in Taleghan Watershed due to high erosion quantity and sediment accumulation in Taleghan Dam reservoir. Soil loss reduction, sedimentation control and fertility conservation were considered as different aspects of soil conservation. Effect of land use and vegetation cover on soil conservation was studied by overlaying soil erosion map with other environmental data layers. Abandoned rainfed lands with low cover were considered as benchmark to evaluate the role of rangeland vegetation cover in soil conservation. Economic value of soil loss reduction function was estimated using opportunity cost approach and the benefits of rainfed agriculture. Economic value of sedimentation control also was calculated considering SDR ratio and avoided cost approach. Soil fertility conservation was quantified regarding the volume of soil conserved and nutrient content of soils of the study area. Economic value of this function was estimated using replacement cost approach. Results show that Mid-Taleghan rangelands conserve 60545 cubic meters of soil per annum. Annual economic value of soil loss reduction, sedimentation control and fertility conservation functions were estimated about 6262, 25287 and 8626 US dollars, respectively. These functions are just some limited aspects of rangeland functions and economic valuation of these functions could effectively be utilized for conservation of rangeland ecosystems.
 
.

کلیدواژه‌ها [English]

• Economic valuation
• rangeland Cover
• sedimentation
• Soil erosion
• Mid-Taleghan