نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی خداقلی ¹
• راضیه صبوحی ²
• مینا بیات ³
• جواد معتمدی ¹

¹ دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

² پژوهشگر بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

³ پژوهشگر بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

چکیده

تعیین رژیم غذایی و خوشخوراکی گونه‌‌های مورد چرای دام، یکی از ملزومات اساسی محاسبۀ صحیح ظرفیت چرا در طرح‌‌های مرتعداری است. برای این منظور، درصد زمان چرای گوسفند نژاد نائینی چرا کننده در مراتع استپی میمه، از گونه‌‌های گیاهی، در زمان‌‌های مختلف فصل چرا (رشد رویشی، گلدهی، بذردهی و ریزش بذر گونه‌‌های غالب)، طی سال‌‌های 1389- 1386، توسط روش زمان‌‌ سنجی (ویدیوئی)، مشخص شد. برای انجام آزمایش، در آغاز هر فصل رویش، یک رأس گوسفند نژاد نائینی بالغ (4-3 ساله) به‌‌ عنوان نمایندۀ گله، نشان دار و در کل آماربرداری‌‌ها سالانه از آن استفاده شد. اندازه‌‌گیری زمان چرا، با شروع فصل رویش و طی چهار مرحلۀ رشد ادامه داشت. زمان آماربرداری در هر مرحلۀ رشد، یک ساعت پس از آغاز چرای روزانه و در سه دورۀ 20 دقیقه‌‌ای مستمر (تکرار آزمایش) انجام شد. داد‌‌ه‌‌های درصد زمان چرای دام بر روی گونه‌‌های گیاهی، به ‌‌عنوان درصد خوشخوراکی آن­ها در نظر گرفته شد. با در نظر گرفتن زمان تمرکز دام و گرایش چرایی دام بر روی گونه‌‌های مختلف، کلاس خوشخوراکی هر یک از گونه‌‌های گیاهی مشخص گردید. نتایج نشان داد در طول سال‌‌های مورد بررسی، در هر شرایطی، تمرکز چرای گوسفند نژاد نائینی بر روی گونه‌‌های یکساله (گراس و فورب)، لاشبرگ، Stachys inflata، Artemisia sieberi، Stipa arabica، Noaea mucronata و Hertia angustifolia بوده است. بر مبنای نتایج، گونه‌‌های یکساله و لاشبرگ به‌ ‌عنوان گونه‌‌های کلاس І، گونۀ‌‌ Stachys inflata به‌‌ ‌عنوان کلاس Π و گونه‌‌های Artemisia sieberi، Stipa arabica، Noaea mucronata و Hertia angustifoliaبه ‌‌عنوان گونه‌‌‌های کلاس Ш قابل چرا معرفی می‌‌شوند. نتایج نشان داد که خوشخوراکی گونه‌‌ها، متناسب با تغییر در ترکیب گیاهی در طول فصل رویش، یکسان نبود. بنابراین در نظر گرفتن کلاس یکسان خوشخوراکی برای هر یک از گونه‌‌ها در مراحل مختلف رشد، صحیح نمی‌‌باشد و ضرورت دارد در شرح خدمات طرح‌‌های مرتعداری به هنگام محاسبۀ ظرفیت چرا، به این موضوع توجه بیشتری گردد.

کلیدواژه‌ها

• ارزش‌رجحانی
• خوشخوراکی
• رژیم غذایی دام
• گوسفند نائینی

عنوان مقاله [English]

Diet Selection and Palatability of Plant Species for Naiini Sheep Grazing in Steppe Rangelands of Meymeh, Isfahan

نویسندگان [English]

• Morteza Khodagholi ¹
• Razieh Saboohi ²
• mina bayat ³
• Javad Motamedi ¹

¹ Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, AREEO, Tehran

² PhD of Range Management, Isfahan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan

³ Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization

چکیده [English]

For the experiment, at the beginning of each growing season, an adult Naiini sheep (3-4 years old) was used as representative of the herd and used in annual censuses. Grazing time measurement continued at the beginning of the growing season and during the four growth stages. Census time at each growth stage was performed one hour after daily grazing, and in three continuous 20-min periods (repeat experiment). Considering the time of concentration of the animal and the tendency of the animal to different species, the palatability class of each plant species was determined. The results showed that during all the years under study, grazing concentration of Naiini sheep on annual species (Grass and Forbes), litter, Stachys inflata, Artemisia sieberi, Stipa arabica, Noaea mucronata and Hertia angustifolia was observed. Based on the results, annual and litter species were classified as Class І species, Stachys inflata as Class II plant and Artemisia sieberi, Stipa arabica, Noaea mucronata and Hertia angustifolia as Class Ш species.
The results showed that the palatability of the species was not the same as the change in plant composition during the growing season. Therefore, it is incorrect to consider the same palatability class for each species at different stages of development, and it is necessary to pay more attention to the description of pasture design services when calculating grazing capacity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Preference value
• Palatability
• Animal diet
• Naiini sheep