نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اردوان قربانی ¹
• شاهین شفاهی ²
• مهدی معمری ³
• اکبر قویدل ⁴
• احسان زند اصفهانی ⁵

¹ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

² استاد گروه منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

³ دانشیار گروه علوم گیاهی و گیاهان داروئی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

⁴ دانشیار گروه علوم خاک، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

⁵ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

چکیده

هدف این تحقیق که در سال 1396 انجام شد بررسی تأثیر قرق 25 ساله بر عملکرد اندام‌های هوایی و زیر‌زمینی گونۀ‌
Trifolium pratense بوده است. در مراتع منطقۀ شغال دره اردبیل سه مکان در داخل و سه مکان در خارج قرق کاملاً نزدیک هم انتخاب شد. در هر مکان سه ترانسکت 100 متری مستقر و از سطح 10 پلات یک مترمربعی خصوصیات پوشش گیاهی (تولید کل، درصد تاج پوشش کل و تاج پوشش پهن‌برگان علفی) اندازه‌گیری شد. به منظور انتخاب پایه‌های T. pratense و اندازه‌گیری پارامترهای مورد بررسی (اندازه‌گیری تأثیر قرق بر عملکرد اندام‌های T. pratense) علاوه بر ترانسکت‌های قبل، در هر مکان سه ترانسکت 50 متری (تصادفی) مستقر شد. در امتداد هر ترانسکت 10 نقطۀ تصادفی انتخاب شده و نزدیک‌ترین گونه به T. pratenseمشخص شد. طول ریشه، ساقه، گل‌آذین، ارتفاع و قطر یقه T. pratense ثبت شد. گل‌آذین، ساقه و ریشۀ  T. pratense انتخاب‌شده قطع‌ و پس از هواخشک شدن‌ با ترازوی دقیق وزن شد. نتایج نشان داد تولید کل در داخل قرق (06/2413 کیلوگرم در هکتار) اختلاف معنی‌داری با خارج قرق (84/963 کیلوگرم در هکتار) داشت (01/0P<). تولید T. pratense در داخل قرق (84/99 کیلوگرم در هکتار) اختلاف معنی‌داری با خارج قرق (75/22 کیلوگرم در هکتار) داشت (01/0P<). اثر متقابل قرق و طبقات ارتفاعی بر تاج پوشش (کل و پهن برگان علفی‌)، تعداد گل‌آذین، قطر یقه، وزن اندام‌های گیاه (01/0P<) و تلاش بازآوری (05/0P<) معنی‌دار بود. به‌طورکلی نتایج نشان ‌داد که قرق سبب افزایش تاج پوشش گیاهی و تولید کل گیاهان شد. همچنین، عملکرد اندام‌های هوایی و زیرزمینی در گونۀ
T. pratenseدر داخل قرق بیش‌تر از خارج قرق بوده است. بالا بودن عملکرد اندام‌های هوایی و زیرزمینی این گیاه شاخص در داخل قرق، می‌تواند بیانگر وجود تعادل و پایداری مراتع قرق‌شده باشد.

کلیدواژه‌ها

• طول گل‌آذین
• تلاش بازآوری
• Trifolium pratense
• عملکرد گیاه
• قرق

عنوان مقاله [English]

Effect of exclosure on functional of aerial and underground organs of Trifolium pratense L. in Shoghaldare- Namin rangelands, Ardabil province

نویسندگان [English]

• Ardavan Ghorbani ¹
• Shahin Shafaee ²
• Mehdi Moameri ³
• Akbar Ghavidel ⁴
• Ehsan Zandi ⁵

¹ Professor, Department of Natural Resources, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran (Corresponding Author)

² University of Mohaghegh Ardabili

³ University of Mohaghegh Ardabili

⁴ University of Mohaghegh Ardabili

⁵ Phd

چکیده [English]

The aim of this study was conducted to investigate the effect of 25 years old exclosure on the function of aerial and underground organs of Trifolium pratense since may to july of 2017. Three sites inside and three outside of the exclosure were selected in the rangelands in Shoghaldare- Namin rangelands, Ardabil. Three transects with the length of 100 meters were established in each site and from 10 plots of 1 m2 vegetation characteristics including total production, canopy percentage and forbs canopy were estimated. In order to select T. pratense stand and measure the selected parameters (to study the effect of exclosure on the function of different organs of T. pratense), in addition to previous transects, in each site was randomly established 3 transect of 50 meters. Along each transect, 10 random points and in each point the nearest plant was selected. Length of root, stem, inflorescence, plant height and basal diameter of T. pratense were recorded. Moreover, the inflorescences, stems and roots of the selected T. pratense were cut and after air-drying, they were weighed with a precision scale. Results showed that the total production in the exclosure (2413/06 kg/ha) has significant difference (p < 0/01) with the outside of exclosure (963/84 kg/ha). The production of T. pratense inside exclosure (99.83 kg/ha) has also significant difference (p < 0/01) with outside the exclosure (22.75 kg/ha). Interaction of exclosure and elevation has significant effect on canopy cover (forbs and total), number of inflorescences, basal diameter, weight of plant organs (p < 0/01) and recovery effort (p < 0/05).

کلیدواژه‌ها [English]

• length of inflorescence
• recovery effort
• Trifolium pratense
• plant functional
• exclosure