غلامعلی حشمتی؛ وحید کریمیان
چکیده
جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستمهای مرتعی، داشتن اطلاعاتی از اکوسیستم بهعنوان شاخصهای سلامت و کارکرد آن موردنیاز است. در این مطالعه با استفاده از روش تجزیهوتحلیل عملکرد اکوسیستم، به ارزیابی و مقایسه شاخصهای اکولوژیک در چشماندازهای شمالی و جنوبی مراتع درهکناریخشاب از توابع شهرستان گچساران پرداخته شد. اندازه ...
بیشتر
جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستمهای مرتعی، داشتن اطلاعاتی از اکوسیستم بهعنوان شاخصهای سلامت و کارکرد آن موردنیاز است. در این مطالعه با استفاده از روش تجزیهوتحلیل عملکرد اکوسیستم، به ارزیابی و مقایسه شاخصهای اکولوژیک در چشماندازهای شمالی و جنوبی مراتع درهکناریخشاب از توابع شهرستان گچساران پرداخته شد. اندازه طول و عرض لکههای اکولوژیک در چشماندازهای شمالی مشتمل بر محدوده تحت پوشش گونههای؛ گون (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، گلگندم (Centaurea intricanta Boiss.) و هزارخار (Cousinia multiloba DC.) و فضای بین لکهای (خاک لخت و لاشبرگ)، در چشماندازهای جنوبی مشتمل بر محدوده تحت پوشش گونههای هزارخار (Cousinia multiloba DC.)، استاکیس (Stachys byzantina C. Koch)، مخلوط هزارخار و استاکیس (Stachys byzantina C. Koch & Cousinia multiloba DC.) و فضای بین لکهای (خاک لخت و لاشبرگ)، بر روی سه ترانسکت 50 متری در امتداد شیب دو دامنه شمالی و جنوبی ثبت گردید. همچنین 11 پارامتر سطحی خاک اندازهگیری شد. این 11 پارامتر به سه مشخصه اصلی خاک شامل؛ پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی تعلق دارند. نتایج نشان داد شاخصهای پایداری و چرخه مواد غذایی در دو چشمانداز شمالی و جنوبی دارای اختلاف معنیداری است (p < 0/05)، ولی شاخص نفوذپذیری در دو چشمانداز اختلاف معنیداری باهم ندارند (p > 0/05). مهمترین معرف اکولوژیکی چشمانداز شمالی لکه گلگندم (C. intricanta) و مهمترین معرف اکولوژیکی چشمانداز جنوبی لکه مخلوط هزارخار و استاکیس (S. byzantine & C. multiloba) است.
محسن پادیاب؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ اردشیر شفیعی
چکیده
ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهمترین مؤلفة تأثیرگذار در عملکرد سیستمهای پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانالهای آبرسان گسترشی و نهشتهشدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصة پخش است که میتواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را ...
بیشتر
ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهمترین مؤلفة تأثیرگذار در عملکرد سیستمهای پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانالهای آبرسان گسترشی و نهشتهشدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصة پخش است که میتواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را تغییر دهد. در واقع، با مشخصکردن عمق نفوذ رسوبات، به عمق تأثیرگذاری پخش سیلاب بر ویژگیهای خاک خواهیم رسید. به منظور تعیین اثر گسترش سیل بر میزان نفوذ رسوب به عمق عرصة پخش سیلاب گچساران از اعماق 0 ـ 15، 15 ـ 30، 30 ـ 45، و ۴۵ ـ ۶۰ سانتیمتری از سطح خاک عرصههای پخش و شاهد نمونهبرداری شد. کلیة نمونهها با استفاده از روش الک خشک و هیدرومتری دانهبندی شد. درصد دانههای رسوب با اندازة کمتر از دو میلیمتر با آزمون دانکن و t مستقل برای 80 نمونة برداشتشده از نظر آماری بررسی شد. نتایج نشان داد ورود رسوبات به صورت عمقی در پروفیلهای حفرشده تا عمق سوم به طور مؤثر و کاملاً مشخص نمایان است و میتواند در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیرگذار باشد و از این عمق به بعد تأثیر پخش سیلاب ناچیز میشود. مهمترین ویژگیای که از سطح به عمق نوارهای پخش تغییر خواهد کرد نفوذپذیری هر یک از لایههای مورد مطالعه است؛ به طوری که با افزایش ذرات ریز نفوذی در عمق و مسدودشدن خلل و فرج لایههای خاک به اصطلاح کور میشود و نفوذپذیری به شدت کاهش مییابد؛ این حالت در سطح نوارهای پخش چشمگیرتر است و حتی پس از نهشتهشدن رسوبات در سطح (عمق 0 ـ 15 سانتیمتری) لایهای سلهبسته و سفالی ایجاد میشود و از نفوذ ذرات و حتی آب به عمق جلوگیری میکند. با تعیین میزان رسوب نهشتهشده در سطح نوارهای پخش و همچنین میزان نفوذ عمقی آن میتوان برای بهبود کارایی و نگهداری آسانتر سیستمهای پخش سیلاب یا حتی عدم استفاده از این روش به صورت عملی و مؤثر تصمیمگیری کرد.
محسن پادیاب؛ سادات فیض نیا
چکیده
اهمیت رسوبگذاری در شبکههای پخش سیلاب بیش از انباشت آب است. به منظور تعیین سهم هر کدام از سازندهای زمینشناسی بالادست در تولید رسوب ورودی به عرصه پخش سیلاب گچساران، در 16 نقطه و از عمق 15-0 سانتیمتری عرصه پخش اقدام به نمونهبرداری رسوب گردید. کلیه نمونهها با استفاده از روش الک خشک، دانهبندی شده و با انتخاب مقداری از ذرات ...
بیشتر
اهمیت رسوبگذاری در شبکههای پخش سیلاب بیش از انباشت آب است. به منظور تعیین سهم هر کدام از سازندهای زمینشناسی بالادست در تولید رسوب ورودی به عرصه پخش سیلاب گچساران، در 16 نقطه و از عمق 15-0 سانتیمتری عرصه پخش اقدام به نمونهبرداری رسوب گردید. کلیه نمونهها با استفاده از روش الک خشک، دانهبندی شده و با انتخاب مقداری از ذرات باقیمانده بر روی دو الک 150 و کمتر 62 میکرون، کانیها و خرده سنگها شناسایی شده و درصد فراوانی آنها در نمونهها تعیینگردید. سپس با استفاده از نقشه زمینشناسی، نوع سازند و لیتولوژی آن مشخص شد و با مقایسه ترکیب کانیشناسی نمونهها با واحدهای سنگشناسی و سازندهای موجود در حوزه آبخیز، سنگ و سازند تولید کننده هر کانی و خرده سنگ تعیین شد و درصد سهم هر واحد سنگی در تولید رسوب مشخص گردید. با در نظر گرفتن مساحت هر واحد سنگی، درصد مشارکت هر کدام به صورت وزنی محاسبه شد. نتایج نشان داد که سازندهای پابده- گورپی با سهم 3/55 درصد از رسوبات ورودی، بیشترین نقش را در تولید ذرات با اندازه 300-150 میکرومتر داشته است و سازند کژدمی با سهم 1/14درصد، سازندهای ایلام- سروک با 1/13 درصد، سازند خامی با 8/10 درصد و سازند آسماری با 5/6 درصد از رسوبات ورودی، در ردههای بعد قرار گرفتهاند. همچنین برای ذرات کمتر از 62 میکرومتر، سازندهای پابده- گورپی با اشتراک 80 درصد از رسوبات ورودی، بیشترین سهم را در تولید این ذرات داشته است و تنها 20 درصد از رسوبات با این اندازه به سایر سازندها اختصاص دارد.