زهرا خسروانی؛ محمد اخوان قالیباف؛ مریم دهقانی؛ ولی درهمی؛ مصطفی بولکا
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، مدل‌سازی فرونشست دشت ابرکوه با استفاده از تکنیک تداخل‌سنجی راداری و هوش مصنوعی بود. در ابتدا با استفاده از 46 تصویر راداری Sentinel-1 بین سال‌های 2014 تا 2018 و تکنیک تداخل‌سنجی راداری نقشه فرونشست منطقه تهیه شد. در ادامه جهت مدل‌سازی فرونشست، از الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی پیش‌رونده استفاده شد. در این الگوریتم از پنج پارامتر ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، مدل‌سازی فرونشست دشت ابرکوه با استفاده از تکنیک تداخل‌سنجی راداری و هوش مصنوعی بود. در ابتدا با استفاده از 46 تصویر راداری Sentinel-1 بین سال‌های 2014 تا 2018 و تکنیک تداخل‌سنجی راداری نقشه فرونشست منطقه تهیه شد. در ادامه جهت مدل‌سازی فرونشست، از الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی پیش‌رونده استفاده شد. در این الگوریتم از پنج پارامتر تغییرات سطح آب زیرزمینی (2018-2014)، سطح آب زیرزمینی، ضخامت آبخوان، ضخامت لایه رس در آبخوان و همچنین ضخامت لایه رس در محدوده تغییرات سطح آب زیرزمینی (2018-2014) به عنوان ورودی مدل و مقدار فرونشست حاصل از روش تداخل‌سنجی راداری به عنوان خروجی جهت آموزش مدل به شبکه معرفی شد. ورودی‌های مدل از مجموعه دادههای اندازه‌گیری شده 34 چاه پیزومتری و 77 لاگ حفاری موجود در آرشیو آب منطقه‌ای استان یزد بدست آمد که پس از بررسی صحت دادههای اخذ شده وآنالیزهای اولیه، پارامترهای پنجگانه با استفاده از میانیابی به روش کریجینگ، به کل منطقه تعمیم داده شد و لایه رستری آنها تهیه گردید. نتایج روش تداخل‌سنجی راداری نشان داد که فرونشست در مناطقی از شرق، شمال شرق و شمال به ترتیب با نرخ متوسط فرونشست 6، 7/2 و 6/1 سانتیمتر در سال بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داده است. همچنین جهت تایید صحت مدل، از معیارهای ارزیابی نظیر ناش– ساتکلیف(NS)، جذر میانگین مربعات خطا(RMSE)، میانگین خطای مطلق(MAE) و میانگین قدر مطلق خطای نسبی(MARE) استفاده گردید که به ترتیب مقادیر9524/0، 0018/0، 0012/0 و 1545/0 بدست آمد.
بهاره جبالبارزی؛ غلامرضا زهتابیان؛ علی طویلی؛ حسن خسروی
چکیده
ازجمله گیاهان سازگار با مناطق خشک و نیمهخشک، گونههای مختلف جنس تاغ هست که به دلیل برخورداری از شرایط مناسب ساختاری و سیستم ریشهای عمیق و مناسب، قادر به استفاده از منابع آب زیرزمینی هستند؛ لذا درک و پذیرش تأثیر تاغ بر منابع آبی محدود موجود در این مناطق به مدیریت بهتر منابع آبی و اکوسیستم‌های طبیعی کمک خواهد کرد. هدف از تحقیق ...
بیشتر
ازجمله گیاهان سازگار با مناطق خشک و نیمهخشک، گونههای مختلف جنس تاغ هست که به دلیل برخورداری از شرایط مناسب ساختاری و سیستم ریشهای عمیق و مناسب، قادر به استفاده از منابع آب زیرزمینی هستند؛ لذا درک و پذیرش تأثیر تاغ بر منابع آبی محدود موجود در این مناطق به مدیریت بهتر منابع آبی و اکوسیستم‌های طبیعی کمک خواهد کرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر جنگلهای دستکاشت تاغ بر منابع آب زیرزمینی در دشت جعفریۀ قم میباشد. بهمنظور دستیابی به این هدف، ابتدا با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بهرهگیری از نرم‌افزار JMicroVision، تعداد پایه‌های تاغ موجود در این جنگلها مورد شمارش قرارگرفت. سپس با استفاده از حداقل نیاز آبی سالانۀ هر پایه تاغ که بر اساس مطالعات لایسیمتری بهدست آمده است، تعداد پایه‌های تاغ مازاد بر بارندگی منطقه و نیاز آبی آنها محاسبه گردید. سپس با استفاده از نرم‌افزار GMS 8.3 و کدMODFLOW ، وضعیت تراز سطح آب زیرزمینی دشت جعفریه مدل‌سازی گردید. بر اساس نتایج این پژوهش میتوان گفت که تعداد 3746291 تاغ در دشت جعفریه وجود دارد که میزان تخلیۀ آب زیرزمینی توسط تاغ‌زارها برابر 194/56 میلیون مترمکعب برآورد گردید. نتایج حاصل از بررسی تراز آبخوان حاکی از آن بود که افت تراز آب زیرزمینی سالانه به‌طور متوسط 46/0 متر در دورۀ اول مطالعاتی (1380-1371) و 93/0 متر در دورۀ دوم (1391-1381) مطالعاتی بوده است. به عبارتی افت تراز آب زیرزمینی در دورۀ دوم 02/2 برابر دورۀ اول میباشد که این امر نشاندهندۀ افت شدید تراز آب زیرزمینی در دهۀ اخیر که کاشت تاغ صورت گرفته است، میباشد. هر چند اثرات مثبت تاغ‌کاری‌های موجود در رابطه با کاهش خسارات طوفان‌های گرد و غبار و ریزگردها در مقابل مصرف این حجم آبی را نباید نادیده گرفت.
امید رحمتی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ محمد مهدوی
چکیده
تعیین پتانسیل منابع آب زیرزمینی با توجه به نیاز روزافزون کشور ایران به آب، امری ضروری و اجتنابناپذیر تلقی میگردد. در این پژوهش، به منظور ارزیابی کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در شناسایی مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی، از پارامترهای سنگشناسی، بارندگی، تراکم زهکشی، تراکم خطواره و شیب زمین در قالب مطالعهای موردی ...
بیشتر
تعیین پتانسیل منابع آب زیرزمینی با توجه به نیاز روزافزون کشور ایران به آب، امری ضروری و اجتنابناپذیر تلقی میگردد. در این پژوهش، به منظور ارزیابی کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در شناسایی مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی، از پارامترهای سنگشناسی، بارندگی، تراکم زهکشی، تراکم خطواره و شیب زمین در قالب مطالعهای موردی در دشت قروۀ دهگلان استفاده شد. نظر ده کارشناس برای مقایسات جفتی این پارامترها در قالب پرسشنامه تهیه گردید. وزن نرمالشدۀ این پارامترها بر اساس مقیاس ساعتی و اهمیت نسبی آنها در پتانسیل آب زیرزمینی با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن بردار ویژه تعیین گردید. برای تهیۀ نقشۀ توزیع خطوارهها از تصاویر ETM+ ماهوارۀ لندست و نرم افزار PCI Geomatica استفاده شد. درنهایت، نقشۀ پیشبینی پتانسیل آب زیرزمینی به وسیلۀ ترکیب خطی وزنی و با استفاده از نرم افزار ArcGIS9.3 تهیه شد. اعتبارسنجی نقشۀ پیشبینی پتانسیل آب زیرزمینی بر پایۀ مدل نسبت فراوانی و با استفاده از نتایج آزمایش پمپاژ 20 چاه در منطقۀ مورد مطالعه انجام گرفت. نتایج حاصل از مقایسۀ پتانسیل پیشبینیشدۀ آب زیرزمینی و توصیف ظرفیت ویژۀ چاهها نشان داد که دقت نقشۀ پیشبینی پتانسیل آب زیرزمینی 85 درصد است. بنابراین بهکارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی به منظور پیشبینی پتانسیل آب زیرزمینی مخصوصاً در آبخوانهای فاقد اطلاعات بسیار مفید و قابل اعتماد است.
حمید حسینی مرندی؛ محمد مهدوی؛ حسن احمدی؛ بهارک معتمد وزیری؛ عبدالعلی عادلپور
چکیده
نفوذ سیلاب، تغذیۀ مصنوعی، نفوذ از طریق آبخوانهای مجاور و استخراج آب، عوامل و علل تغییرات آب زیرزمینی هستند. ولی غالباً، تشخیص تأثیر و سهم آنها در این تغییرات چالش برانگیز است. هر چند برای درک این تغییرات، پایش تراز سطح آب زیرزمینی و برخی عوامل شیمیایی آن مورد توجه است؛ ولی کافی نبودن دادهها، فاصلۀ زیاد بین اندازهگیریها، ...
بیشتر
نفوذ سیلاب، تغذیۀ مصنوعی، نفوذ از طریق آبخوانهای مجاور و استخراج آب، عوامل و علل تغییرات آب زیرزمینی هستند. ولی غالباً، تشخیص تأثیر و سهم آنها در این تغییرات چالش برانگیز است. هر چند برای درک این تغییرات، پایش تراز سطح آب زیرزمینی و برخی عوامل شیمیایی آن مورد توجه است؛ ولی کافی نبودن دادهها، فاصلۀ زیاد بین اندازهگیریها، تهیۀ دستی و کمدقتی دادهها، تجزیه و تحلیلها را مشکل میکند. در این مقاله سری زمانی روزانۀ دستگاهی هدایت الکتریکی، تراز سفره و دمای آب زیرزمینی با هدف ارزیابی تغییرات و تحلیل رابطۀ آن با اتفاقات سطح آبخوان در یک منطقۀ خشک بررسی میشود. در دشت گربایگان فسا، دو دستگاه حساس ثبت نوسانات سطح سفره، دما و شوری در زیر سطح آب زیرزمینی در دو چاه OW2 و W20 با فاصلۀ هزار و دویست متر، نصب شدند. سری‌های زمانی ثبت شده از آذر سال 91 تا تیرماه سال بعد تجزیه و تحلیل شدند. تراز سطح آب در OW2، افت نشان داد ولی در W20، کمی نیز افزایش داشت. متوسط شوری در OW2 3/15پانزده و میلیزیمنس بر سانتیمتر ولی در W20 7/1 بود. نوسانات شوری با نوسانات تراز آب زیرزمینی در OW2 با اعتماد 5/83 درصد همبستگی معکوس نشان داد که از آن میتوان برای تعیین شوری طبقات آب زیرزمینی استفاده کرد.
عباس علی پور؛ جابر رحیمی؛ علی آذرنیوند
چکیده
منابع آب زیرزمینی اهمیت بهسزایی در زندگی ساکنین مناطق گرم و خشک دارند. با افزایش بیرویۀ جمعیت و نیاز فراوان به غذا، کمبود منابع آب سطحی، حفر تعداد زیادی چاه عمیق و نیمهعمیق در استانها و برداشت بیرویۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی کیفیت آب در منطقه را کاملاً تحت تأثیر قرار داده است. هدف مطالعه حاضر، تعیین وضعیت کیفیت آب ...
بیشتر
منابع آب زیرزمینی اهمیت بهسزایی در زندگی ساکنین مناطق گرم و خشک دارند. با افزایش بیرویۀ جمعیت و نیاز فراوان به غذا، کمبود منابع آب سطحی، حفر تعداد زیادی چاه عمیق و نیمهعمیق در استانها و برداشت بیرویۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی کیفیت آب در منطقه را کاملاً تحت تأثیر قرار داده است. هدف مطالعه حاضر، تعیین وضعیت کیفیت آب زیرزمینی در نه استان خشک و نیمهخشک کشور، بهگونهای است که بتوان چشمانداز و فهم و درک مناسبی از وضعیت کیفی منابع آب در این استانها ارائه کرد. در این راستا طبقهبندی دادهها، از مهمترین بخشهای ارزیابی کیفیت آب هست. شاخصهای WQI و ویلکاکس ابزاری مناسب برای تعیین وضعیت و شرایط کیفیت آب هستند که در آنها دادههای چند پارامتر کیفیت آب با یک فرمول ریاضی؛ مقیاسی برای میزان سلامتی و کارآیی آب از بسیار ضعیف تا عالی ارائه میدهد. در این پژوهش تعیین سیاستها و شناسایی راهکارهای مناسب، توجه به اهداف توسعه پایدار، استفاده از GIS، پهنهبندی مناسب با لحاظ نمودن کیفیت آب موجود، از جمله مواردی هستند که در تغییر الگوی استقرار جمعیت و بهبود آن نقش دارند. تهیهی نقشههای تغییرات ویژگیهای شیمیایی آبهای زیرزمینی، نقشی ارزنده را در فرآیند تصمیمگیری و مدیریت استفاده و بهرهبرداری از آبهای زیرزمینی ایفا میکند. با توجه به نتایج بدست آمده، اکثر آبخوانها از نظر کیفیت آب شرب مقادیری بین 200-300 (کیفیت بد) برای WQI و شور برای مصرف کشاورزی را نشان دادند.
فرشاد سلیمانی ساردو؛ ناصر برومند؛ علی اذره
چکیده
در دهه‌های اخیر افزایش روزافزون جمعیت و توسعه اراضی کشاورزی، سبب افزایش بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و تشدید کاهش کیفیت آب در اکثر مناطق کشور شده است. از این رو با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش، به بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای کلسیم، منیزیم، اسیدیته، کلر، سولفات و سدیم آب زیرزمینی در دشت جیرفت پرداخته شده است. ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر افزایش روزافزون جمعیت و توسعه اراضی کشاورزی، سبب افزایش بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و تشدید کاهش کیفیت آب در اکثر مناطق کشور شده است. از این رو با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش، به بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای کلسیم، منیزیم، اسیدیته، کلر، سولفات و سدیم آب زیرزمینی در دشت جیرفت پرداخته شده است. بدین منظور از اطلاعات 40 چاه که توسط آب منطقه‌ای استان کرمان در سال‌های1391-1381 برداشت و آنالیزهای کیفی روی آن صورت گرفته بود، استفاده گردید. در این راستا پس از نرمال کردن دادهها، به ارزیابی دقت روش‌های مختلف زمین آمار شامل کریجینگ و عکس فاصله وزن‌دار پرداخته و سپس نقشۀ پهنهبندی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی در محیط نرم افزاری ArcGIS9.3 با استفاده از بهترین روش درون‌یابی تهیه شد. نتایج این بررسی نشان داد که میزان پارامترهای اسیدیته، سدیم، کلر و سولفات در آب بیشتر شده و میزان کلسیم و منیزیم نیز کاهش پیدا کرده است. اما کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت جیرفت در حالت کلی در سال 1391 نسبت به سال 1381، کاهش یافته است و روند تغییرات به صورتی است که هر چه به سمت جنوب و غرب برویم کیفیت آب کاهش می‌یابدکه علت اصلی آن را وجود سازندهایی از جنس ژیپس و هالیت در قسمتهای جنوب و غرب منطقه مورد مطالعه دانست.
رسول قبادیان؛ زینب بهرامی
چکیده
افزایش بهره برداری همراه با دورههای خشکسالی، باعث بیلان منفی دشت خزل واقع در استان همدان شده است. مقدار افت از سال 79 تا 89 به میزان 8/5 متر برآورد شده است. با توجه به قابلیت بالای GMS در استفاده از GIS و همچنین لایهبندی دقیق آبخواندر این تحقیق به منظور بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت خزل از آن استفاده شد. بدین ترتیب که مدل کمی آبخوان ...
بیشتر
افزایش بهره برداری همراه با دورههای خشکسالی، باعث بیلان منفی دشت خزل واقع در استان همدان شده است. مقدار افت از سال 79 تا 89 به میزان 8/5 متر برآورد شده است. با توجه به قابلیت بالای GMS در استفاده از GIS و همچنین لایهبندی دقیق آبخواندر این تحقیق به منظور بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت خزل از آن استفاده شد. بدین ترتیب که مدل کمی آبخوان با کد MODFLOW در بسته ترمافزار مذکور تهیه و در دو حالت جریان ماندگار (مهرماه 1388) و جریان غیرماندگار (از آبانماه 1388 تا مردادماه 1389) واسنجی و در شهریورماه 1389 صحتسنجی شد. سپس با مدل کالیبره شده تأثیر اجرای طرح تغذیه مصنوعی آبخوان به مدت 5 ماه از اواخر مهر تا اواخر اسفند ( توسط 31چاه تزریق) بررسی شد. نتایج نشان داد با پاسخ مثبت آبخوان، حداکثر میزان بالا آمدگی سطح آب زیر زمینی دشت به مقدار 19 سانتیمتر در فروردین ماه بود. در ادامه مدل کیفی آبخوان با کد MT3DMS تهیه و برای همان دورهی شبیهسازی جریان، با کالیبراسیون مقادیر ضریب پراکندگی طولی مواد آبخوان و ضریب توزیع (به روش سعی و خطا) واسنجی شد. مقادیر ضریب همبستگی (98/0)، شیب خط رگرسیون (0079/1)، میانگین خطا (56/4) و جذر میانگین مربعات خطا (36/3%) نشان از واسنجی مناسب مدل کیفی برای شبیهسازی انتشار آلودگی و اعمال سناریوهای مختلف دارد. انتشار آلودگی چاههای فاضلاب به عنوان یک سناریو ارزیابی شد. نتایج نشان داد شعاع تأثیر چاههای فاضلاب در نقاط مختلف حدود 150 تا 200 متر میباشد.
افشین جهانشاهی؛ علیرضا مقدم نیا؛ حسن خسروی
چکیده
برای ارزیابی و تهیة نقشة بیابانزایی تا کنون تحقیقات بسیار زیادی در داخل و خارج از کشور صورت گرفته و این تحقیقات به ارائة مدلهای منطقه‌ای فراوانی منجر شده است. به منظور ارائة یک مدل منطقه‌ای و ارزیابی کمّی وضعیت فعلی بیابانزایی، دشت شهر بابک با وسعت 4112 کیلومتر مربع در شمال غرب استان کرمان انتخاب شد. در این تحقیق برای ارزیابی ...
بیشتر
برای ارزیابی و تهیة نقشة بیابانزایی تا کنون تحقیقات بسیار زیادی در داخل و خارج از کشور صورت گرفته و این تحقیقات به ارائة مدلهای منطقه‌ای فراوانی منجر شده است. به منظور ارائة یک مدل منطقه‌ای و ارزیابی کمّی وضعیت فعلی بیابانزایی، دشت شهر بابک با وسعت 4112 کیلومتر مربع در شمال غرب استان کرمان انتخاب شد. در این تحقیق برای ارزیابی شدت بیابانزایی با استفاده از سیزده شاخص‌ـ پنج شاخص مبتنی بر آب زیرزمینی شامل هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، کلر، میزان افت، و عمق آب زیرزمینی، سه شاخص مبتنی بر دادههای اقلیمی شامل بارش سالیانه، ضریب خشکی ترانسوا، و شاخص خشکسالی و سه شاخص مبتنی بر پوشش گیاهی شامل وضعیت، بهرهبرداری، و تجدید پوشش گیاهی و فرسایش آبی و شیوة آبیاری در قالب مدل ایرانی بیابانزایی IMDPAـ به بررسی و تعیین کلاس شدت بیابانزایی در هر یک از واحدهای کاری پرداخته شد. امتیاز نهایی مربوط به هر یک از واحدهای کاری و سپس در کل منطقه از میانگین هندسی هر یک از شاخصهای مذکور تعیین شد. در نهایت، وضعیت فعلی شدت بیابانزایی منطقه در کلاس کم، متوسط، شدید، و بسیار شدید برآورد شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد در مدل پیشنهادی منطقه‌ای در منطقة مورد مطالعه از نظر شدت بیابانزایی در حدود 61351 هکتار (92/14 درصد) در کلاس کم، 138575 هکتار (7/33 درصد) در کلاس متوسط، 117685 هکتار (62/28 درصد) در کلاس شدید، و 93589 هکتار (76/22 درصد) در کلاس بسیار شدید قرار دارند. همچنین، متوسط وزنی ارزش کمّی در کل منطقه 06/2 برآورد شد که بیانگر وجود کلاس بیابانزایی متوسط در منطقه است.
