رضا یاری؛ مسلم رستم پور؛ سیده محبوبه میرمیران
چکیده
برآورد ارزش غذایی علوفه یک جنبه اصلی مدیریت دامدر مراتع محسوب می‌شود. باتوجه به اینکه گیاهان دارویی سهم عمدهای در ترکیب پوشش گیاهی مراتع دارند، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین ارزش غذایی 9 گونه گیاه دارویی در دو مرحله رشد رویشی و گلدهی در مراتع استان خراسانرضوی در ...
بیشتر
برآورد ارزش غذایی علوفه یک جنبه اصلی مدیریت دامدر مراتع محسوب می‌شود. باتوجه به اینکه گیاهان دارویی سهم عمدهای در ترکیب پوشش گیاهی مراتع دارند، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین ارزش غذایی 9 گونه گیاه دارویی در دو مرحله رشد رویشی و گلدهی در مراتع استان خراسانرضوی در سال 1401 اجرا شد. در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ، 3 ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺑﺮای ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺣﺪاﻗﻞ 10 پایه گیاهیﻗﻄﻊ ﺷﺪ. پس از خشکشدن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﻫﻮای آزاد ﺧﺸک درصدپروتئین خام (CP) ، دیواره سلولی منهایهمیسلولز(ADF) ، دیواره سلولی (NDF) ، درصد هضم‌پذیری ماده‌خشک (DMD)و انرژی متابولیسم (ME) برای گونه‌های موردمطالعه تعیین شد.به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاًتصادفی (CRD) با دو عامل گونه در 9 سطح و مرحله در 2 سطح (رویشی و گلدهی) از تحلیل واریانس دوطرفه (ANOVA) استفاده شد. نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد مطالعه تحت تاثیر برهمکنش گونه گیاهی و مرحله فنولوژیکی قرار گرفتند. افزایش طول رشد از مرحله رویشی به گلدهی در بیشتر گونه‌ها سبب کاهش پروتئین خام، درصد هضم پذیری ماده خشک و انرژی متابولیسمی و افزایش درصدد یواره سلولی منهایهمیسلولز شد. بیشترین میزان پروتئین خام و میزان هضم‌پذیری ماده-خشک در گونهRu.scutatus در مرحله رویشی مشاهده شد. در این بررسی میزان پروتئین، قابلیت هضم‌پذیری و انرژی متابولیسمی در مقادیر بالاتر از حد بحرانی در مرحله رویشی و در گونه‌هایThymus kotschyanus، Rumex scutatusو Ferula haussknechtii مشاهده شد. بنابراین اواخر دوره رویشی همزمان با کاهش اسانس در این گونه‌ها را می‌توان به عنوان زمان مناسب برای چرای دام در این گونه‌ها در نظر گرفت.
اعظم بیگی؛ ناصر مشهدی؛ مجید کریم پور ریحان
چکیده
فعالیت‌های معدنی یکی از مهمترین علل تخریب خاک در اثر ناپایدار ساختن ساختار فیزیکوشیمیایی خاک است. در این تحقیق از داده‌های کمی شاخص‌های پایداری خاک، برای ارزیابی اثر استخراج سولفات سدیم بر ویژگی‌های خاک و رفتار حفاظتی سطح زمین استفاده شد. روش تحقیق بر پایه، تغییرات شاخص‌های پایداری خاک شامل، اسیدیته، هدایت الکتریکی، سدیم قابل ...
بیشتر
فعالیت‌های معدنی یکی از مهمترین علل تخریب خاک در اثر ناپایدار ساختن ساختار فیزیکوشیمیایی خاک است. در این تحقیق از داده‌های کمی شاخص‌های پایداری خاک، برای ارزیابی اثر استخراج سولفات سدیم بر ویژگی‌های خاک و رفتار حفاظتی سطح زمین استفاده شد. روش تحقیق بر پایه، تغییرات شاخص‌های پایداری خاک شامل، اسیدیته، هدایت الکتریکی، سدیم قابل تبادل، نسبت جذب سدیم و نسبت کلسیم قابل تبادل به منیزیم برای سطوح طبیعی (خاک سطحی دست نخورده)، لایه جداسازی شده خاک سطحی (خاک جابجا شده) و لایه برداشت سولفات سدیم انجام شد. نتایج نشان داد که مقدار درصد سدیم قابل تبادل و نسبت کلسیم قابل تبادل به منیزیم در لایه خاک جابجا شده و لایه استخراج سولفات نسبت به خاک طبیعی کاهش یافته است. در حالیکه محتوای ماده آلی خاک، در تمام لایه‌ها تغییری نکردهاست و مقدار هدایت الکتریکی در لایه استخراج سولفات از همه لایه‌ها بیشتر است. نتایج ارزش داده‌های پایداری خاک نشان‌دهنده ناپایداری لایه خاک جابجا شده نسبت به دو لایه دیگر است. بر اساس نتایج ارائه شده، نشان داده شده است که پتانسیل ناپایداری خاک به دلیل استخراج سولفات سدیم افزایش می یابد.
مهشید سوری؛ مینا بیات؛ سعیده ناطقی
چکیده
گسترش روزافزون صنعت و فعالیت‌های معدن کاوی، باعث افزایش آلودگی‌های زیست محیطی شده و این آلودگی‌ها از طریق آب، هوا و همچنین از طریق ورود پساب و ضایعات به داخل خاک، اثرات و پیامدهای غیرقابل جبرانی بر اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌نمایند. این پژوهش با هدف بررسی پتانسیل گیاه‌پالایی گونه‌های مرتعی Artemisia sieberi و Salsola richteri وorientalis Scariola و ...
بیشتر
گسترش روزافزون صنعت و فعالیت‌های معدن کاوی، باعث افزایش آلودگی‌های زیست محیطی شده و این آلودگی‌ها از طریق آب، هوا و همچنین از طریق ورود پساب و ضایعات به داخل خاک، اثرات و پیامدهای غیرقابل جبرانی بر اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌نمایند. این پژوهش با هدف بررسی پتانسیل گیاه‌پالایی گونه‌های مرتعی Artemisia sieberi و Salsola richteri وorientalis Scariola و همچنین بررسی غلظت فلزات سنگین (روی، نیکل و آرسنیک) در خاک معدن آهن سنگان در استان خراسان رضوی انجام شد. ابتدا بر اساس بررسی اولیه پراکنش پوشش‌گیاهی در امتداد گرادیان اکولوژیکی منطقه، تیپ‌های گیاهی غالب مشخص گردید. سپس، از بخش‌های مختلف گونه های گیاهی غالب منطقه خواف و خاک اطراف ریشه آنها در فواصل مختلف از معدن در جهت باد غالب منطقه نمونه‌برداری گردید. برای اندازه‌گیری میزان آلودگی به فلزات در نمونه‌های برداشت شده، از روش اکسیداسیون و دستگاه پلاسمای جفت شده القایی استفاده شد. سپس، به منظور ارزیابی و بررسی توانایی گیاهان انتخاب شده در پاکسازی محیط از فلزات مختلف، چند شاخص مختلف گیاه پالایی بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد، پوشش‌های گیاهی مختلف از نظر شاخص‌های مختلف عنصر روی، آرسنیک و نیکل اختلاف معنی‌داری با یکدیگر دارند، به طوریکه بیشترین میزان شاخص‌های تغلیظ زیستی BCF روی (38/1)، آرسنیک(54/0) و نیکل (45/0) وBAC روی (53/1)، آرسنیک (48/0) و نیکل(04/0) مربوط به پوشش گیاهی Salsola richteri است که قابلیت تجمعی بالای گیاه Salsola richteri را در جذب روی نشان می‌دهد. همچنین، ارزیابی آلودگی خاک با استفاده از فاکتور آلودگی (CF) و شاخص زمین انباشتگی (Igeo) انجام شد.
مرضیه موسوی؛ سعید محمدزاده؛ مسعود یزدان‌پناه؛ عباس میرزایی
چکیده
شناسایی ذینفعان سازمانی، یکی از الزامات اجرایی نمودن برنامه‌ریزی‌های منابع آب می‌باشد. هر گونه سیاست‌گذاری در زمینه آب، نیازمند شناسایی میزان تأثیر هر یک از ذینفعان بر ابعاد مسئله و در ارتباط با یکدیگر است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی ذینفعان و بررسی ساختار روابط اجتماعی با تأکید بر پیوند شبکه تصمیم‌گیری در راستای حکمرانی آب حوضه ...
بیشتر
شناسایی ذینفعان سازمانی، یکی از الزامات اجرایی نمودن برنامه‌ریزی‌های منابع آب می‌باشد. هر گونه سیاست‌گذاری در زمینه آب، نیازمند شناسایی میزان تأثیر هر یک از ذینفعان بر ابعاد مسئله و در ارتباط با یکدیگر است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی ذینفعان و بررسی ساختار روابط اجتماعی با تأکید بر پیوند شبکه تصمیم‌گیری در راستای حکمرانی آب حوضه کارون بزرگ است. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصان، مدیران و کارشناسان سازمان‌های مرتبط با حکمرانی آب حوضه کارون بزرگ است. نمونه پژوهش به صورت هدفمند و از طریق نمونهگیری گلوله برفی انتخاب شدند. جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و تکمیل پرسشنامه‌های مربوطه انجام گردید. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار UCINET6.528 صورت گرفت. براساس نتایج، ذینفعان حکمرانی آب حوضه کارون بزرگ در سه طبقه کنشگران کلیدی (%34/33)، مشمول‌ها (%30) و سیاهی‌لشکر (%66/36) دسته‌بندی شدند. براساس نتایج پژوهش، شاخص تراکم نشان‌دهنده بالا بودن میزان انسجام بین سازمان‌ها بر مبنای پیوند تصمیم‌گیری است. شاخص‌های دوسویگی و انتقال‌یافتگی پیوندها متوسط رو به بالا بود که نشان از استحکام و پایداری بیشتر در شبکه تصمیم‌گیری است. همچنین، میانگین فاصله ژئودزیک در پیوند شبکه تصمیم‌گیری بین سازمانی گویای کم بودن فاصله اجتماعی بین افراد و در نتیجه بالا بودن سرعت گردش پیوند تصمیم‌گیری در بین آنان بوده است. به علاوه، براساس شاخص اندازه مؤثر در منطقه مورد مطالعه در شبکه دست‌اندرکاران سازمانی مرتبط با حکمرانی آب، سازمان آب و برق تصمیم‌گیرنده اصلی در رابطه با حکمرانی آب حوضه کارون بزرگ در استان خوزستان است.
مهرداد نوروزی؛ حمیدرضا کشتکار؛ سید ابراهیم صادقی؛ محمد جوان نیکخواه؛ اسماعیل علیزاده؛ جلیل علوی
چکیده
سرزمین پهناور ایران بدلیل تنوع آب و هوائی و موقعیت خاص جغرافیایی آن، به عنوان رویشگاه مناسب برای گونه‌های مختلف آویشن (Thymus) شناخته می‌شود. آویشن گیاهی است که ارزش غذایی و دارویی فراوانی دارد و در میان گیاهان مرتعی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. لذا بررسی عوامل تهدید کننده حیات این گیاه از جایگاه مهمی برخوردار می‌باشد. ...
بیشتر
سرزمین پهناور ایران بدلیل تنوع آب و هوائی و موقعیت خاص جغرافیایی آن، به عنوان رویشگاه مناسب برای گونه‌های مختلف آویشن (Thymus) شناخته می‌شود. آویشن گیاهی است که ارزش غذایی و دارویی فراوانی دارد و در میان گیاهان مرتعی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. لذا بررسی عوامل تهدید کننده حیات این گیاه از جایگاه مهمی برخوردار می‌باشد. دو گونه آویشن شامل آویشن کوهی (T. kotschyanus; Boiss. & Hohen) و آویشن کرک‌آلود (T. pubescens; Boiss. & Kotschy ex Čelak) رویشگاه قابل توجهی در مراتع استان البرز دارند. در این پژوهش آفات و بیماری‌های این دو گونه در 14 ایستگاه مختلف در استان البرز بررسی گردید. جمع‌آوری نمونه‌ها در سه مقطع زمانی (اردیبهشت، تیر و شهریور) صورت گرفت و حشرات جمع‌آوری شده جهت شناسایی به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج بیانگر حضور شش نوع آفت روی گونه‌های آویشن بود. شته سبز آویشن (Aphis serpylli) و گونه تریپس ((Haplothrips reuteri از روی هر دو گونه‌ی آویشن جمع‌آوری شد. کنه تارعنکبوتی (Tetranychus urticae)، گونه تریپس (Aeolothrips mongolicus)، یک کنه از جنس Bryobia، و گیاه انگلی سِس (Cuscuta sp.) صرفا بر روی آویشن کوهی مشاهده شد. همچنین بیماری لکه‌برگی آلترناریای نیز روی برگ آویشن کوهی تشخیص و شناسایی گردید. کنه (Baryobia sp.) برای نخستین بار از روی گیاه آویشن گزارش می-شود. نتایج این تحقیق می‌تواند مورد استفاده مدیران منطقه‌ای و ذینفعان قرار گرفته و در حفاظت از گونه‌های جنسThymus در مراتع استان البرز کمک شایانی بنماید.
علی حقی زاده؛ لیلا قاسمی
چکیده
در سال‌های اخیر، وضعیت سیلابی بودن سرشاخه‌های دز در استان لرستان افزایش‌یافته است. این امر به‌دلیل عوامل مختلفی ازجمله تغییراقلیم، کاهش پوشش گیاهی و افزایش ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها است. در سال 1401، چندین بار در سرشاخه‌های دز در استان لرستان، سیل اتفاق افتاد. این سیل‌ها باعث خسارات جانی و مالی زیادی شدند. مدل‌های مفهومی جهانی ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، وضعیت سیلابی بودن سرشاخه‌های دز در استان لرستان افزایش‌یافته است. این امر به‌دلیل عوامل مختلفی ازجمله تغییراقلیم، کاهش پوشش گیاهی و افزایش ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها است. در سال 1401، چندین بار در سرشاخه‌های دز در استان لرستان، سیل اتفاق افتاد. این سیل‌ها باعث خسارات جانی و مالی زیادی شدند. مدل‌های مفهومی جهانی بیش از دو دهه است که توسعه‌یافته‌اند و اثربخشی آنها در شبیه‌سازی جریان رودخانه به اثبات رسیده است. در این مطالعه با استفاده از سه مدل روزانه (GR4J)، ماهانه (GR2M) و سالانه (GR1A) به شبیه‌سازی بارش-رواناب حوزه آبخیز سیلاخور-رحیم‌آباد پرداخته شد. به‌منظور ارزیابی عملکرد مدل، در طول دوره‌های واسنجی و اعتبارسنجی، از معیارهای ارزیابی نش- ساتکلیف (Nash)، مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) و خطای کل در حجم جریان (Bias) استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده کاملاً معنی‌دار بودند. مدل GR1A در هر دو دوره واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب دارای ضرایب نش 1/86 و 7/71 می‌باشد، لذا این مدل دارای عملکرد خیلی خوب می‌باشد. برای دو مدل GR2M و GR4J نیز ضرایب نش در دو دوره‌ی واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب برابر با 7/76، 2/70 و 4/61، 2/86 می‌باشند که بیانگر عملکرد خیلی‌خوب این مدل‌ها در شبیه‌سازی بارش-رواناب می‌باشد. لیکن با توجه به مطلوب بودن دو معیار ارزیابی، یعنی RMSE و Bias در مدل GR1A، این نتیجه حاصل می‌شود که مدل GR1A عملکرد بهتری در شبیه‌سازی بارش- رواناب داشت. درنهایت نتایج حاصل بیانگر این است که مدل‌های مفهومی GR4J، GR2M و GR1A مدل‌های مناسبی برای شبیه‌سازی جریان در حوزه آبخیز سیلاخور-رحیم‌آباد می‌باشند.
لیلا داوودی معماراطاقور؛ ابراهیم فتائی؛ مهدی تاج آبادی؛ بابک نعیمی
چکیده
ارزیابی کیفیت منابع آب یکی از موارد با اهمیت برای بهبود مدیریت آنها می‌باشد. با توجه به اهمیت منابع اب زیرزمینی در دشت قزوین، و به منظور اگاهی بیشتر از وضعیت این منابع، در این مطالعه به بررسی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب و کشاورزی پرداخته شده است. به این منظور با استفاده از پارامترهای هیدروژئوشیمیایی، دو شاخص کیفیت آب آشامیدنی ...
بیشتر
ارزیابی کیفیت منابع آب یکی از موارد با اهمیت برای بهبود مدیریت آنها می‌باشد. با توجه به اهمیت منابع اب زیرزمینی در دشت قزوین، و به منظور اگاهی بیشتر از وضعیت این منابع، در این مطالعه به بررسی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب و کشاورزی پرداخته شده است. به این منظور با استفاده از پارامترهای هیدروژئوشیمیایی، دو شاخص کیفیت آب آشامیدنی و آبیاری جهت بررسی و مطالعه کیفیت آب زیرزمینی در سال‌های 1391، 1395 و 1399انتخاب گردیدند. بر اساس نتایج، نقشه‌های شاخص‌های کیفیت آب آشامیدنی و آبیاری کلاس‌بندی شدند و درصد مساحت هر کلاس و مقدار میانگین آنها در کاربری اراضی‌های مختلف با استفاده از نرم افزار ArcMap 10.8.2 به دست آمد، تا اثر متقابل کاربری اراضی بر روی کیفیت آب زیرزمینی در نظر گرفته شود. نتایج نشان داد میانگین شاخص کیفیت آب آشامیدنی در سال‌های 1391، 1395 و 1399 به ترتیب 02/135، 30/128 و 38/127 به دست آمد که بهبود کیفیت آب شرب را نشان می‌دهد. در حالی که میانگین شاخص کیفیت آب آبیاری در این سال‌ها به ترتیب 21/62، 51/63 و 39/63 حاصل شد. کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب و کشاورزی در بخش‌های شمالی منطقه بهتر از بخش‌های جنوبی بود، درحالی که در بخش‌های مرکزی و شرقی دشت که شامل اراضی بایر و رها شده است، برای مصرف آبیاری دارای محدودیت زیاد یا شدید می‌باشند که با مرور زمان محدودیت آب برای آبیاری بیشتر شده است. نتایج مشخص نمود که مساحت اراضی دارای آب زیرزمینی با کیفیت مناسب برای مصرف شرب، در حال کاهش است و در طول دوره مورد مطالعه از مساحت کلاس خوب کاسته شده و بر میزان مساحت کلاس ضعیف افزوده شده است.
علی حشمت پور؛ ِسیدجواد سجادی؛ یوسف محمدیان
چکیده
بارندگی کم همراه با توزیع نامناسب زمانی و مکانی، از مشکلات مهم در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. کمبود منابع آبی همراه با رشد روزافزون تقاضا آب در این مناطق، دستیابی به منابع آبی جدید را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. جمع‌آوری آب باران یکی از شناخته‌ترین شیوه‌های مدیریت استحصال آب برای مقابله با کم‌آبی می‌باشد که در بسیاری از مناطق به سرعت ...
بیشتر
بارندگی کم همراه با توزیع نامناسب زمانی و مکانی، از مشکلات مهم در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. کمبود منابع آبی همراه با رشد روزافزون تقاضا آب در این مناطق، دستیابی به منابع آبی جدید را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. جمع‌آوری آب باران یکی از شناخته‌ترین شیوه‌های مدیریت استحصال آب برای مقابله با کم‌آبی می‌باشد که در بسیاری از مناطق به سرعت درحال‌توسعه است. با توجه به تنوع و گستردگی روش‌های جمع‌آوری آب باران، باید در انتخاب عوامل تاثیرگذار و نوع روش ترکیب معیارها توجه جدی نمود. در این مقاله، جهت تعیین مکان‌های مستعد احداث سطوح آبگیر باران برای شرب دام، ابتدا عوامل مؤثر با مطالعات انجام‌شده و خصوصیات منطقه تعیین شدند. هفت عامل شیب، کاربری اراضی، عمق خاک، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، فاصله از دامداری و جهت باد غالب در نظر گرفته شد. در ادامه با استفاده از تکنیک منطق فازی عوامل به نه قسمت مجزا برای رتبه‌بندی تقسیم گردید. سپس به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی همپوشانی لایه‌ها انجام شد، نتیجه همپوشانی لایه‌ها به پنج کلاس ضعیف، متوسط، نسبتاّ خوب، خوب و بسیار خوب طبقه‌بندی شد. مساحت هر کلاس به‌ترتیب 01/44، 94/53، 31/30، 48/30 و 51/12 کیلومترمربع برای جمع‌آوری آب باران به‌دست آمد. براساس نتایج منطق فازی، قسمت جنوب و جنوب شرقی منطقه اولویت اول را برای احداث سطوح آبگیر باران دارا بود. لذا می‌توان برای جمع‌آوری آب باران و ذخیره سازی آن برای مصارف آینده مورد استفاده قرارگیرد. یافته‌های این کار تحقیقاتی به سیاست‌گذاران و تصمیم گیرندگان کمک می‌کند در منطقه مورد مطالعه برای غلبه بر مشکلات کمبود آب سازه‌های مختلف جمع‌آوری آب باران را اجراء کنند.
