علی طویلی؛ سیده مطهره حسینی؛ محمد جعفری؛ علی گلکاریان
چکیده
در این مطالعه به منظور بررسی امکان توسعه گونه مرتعی وشا (Dorema ammoniacum) و مدل‌سازی رویشگاه بالقوه آن و بررسی برخی عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش این گونه گیاهی در استان خراسان جنوبی از مدل حداکثر آنتروپی (MAXENT) استفاده گردید. داده‌های حضور گونه به وسیله روش شعاعی با استفاده از بازدیدهای میدانی، پیمایش‌های زمینی با استفاده از GPS و سیستم اطلاعات ...
بیشتر
در این مطالعه به منظور بررسی امکان توسعه گونه مرتعی وشا (Dorema ammoniacum) و مدل‌سازی رویشگاه بالقوه آن و بررسی برخی عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش این گونه گیاهی در استان خراسان جنوبی از مدل حداکثر آنتروپی (MAXENT) استفاده گردید. داده‌های حضور گونه به وسیله روش شعاعی با استفاده از بازدیدهای میدانی، پیمایش‌های زمینی با استفاده از GPS و سیستم اطلاعات جغرافیایی در منطقه مورد مطالعه ثبت شد. 9 لایه اطلاعاتی شامل لایه‌های محیطی سنگ‌شناسی، ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب سطح زمین، جهت شیب، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص نرمال‌شده تفاوت پوشش‌گیاهی، متوسط بارندگی سالیاته، متوسط درجه حرارت سالیانه و دمای سطح زمین مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از حداکثر آنتروپی رابطه میان رخداد گونه و عوامل محیطی تعیین گردید و گستره رویشی گونه به صورت نقشه نمایش داده‌شد. با توجه به منحنی‌های عکس‌العمل گونه نسبت به متغیرهای محیطی، گونه گیاهی وشا در محدوده ارتفاعی 1017 تا 1475 و 1475 تا 1933 متر با درجه حرارت سالیانه 96/13تا 17/15 درجه سانتی‌گراد، متوسط بارندگی 112 تا 131 میلی‌متر درسال و محدوده شیب 14-0 درصد از امکان و احتمال رخداد بیشتری برخوردار است. همچنین امکان حضور و گستره رویشی این گونه در ارتباط با عامل محیطی دمای سطح زمین (LST) در محدوده 4- تا 10 درجه سانتی‌گراد، بیشترین مقدار است. همچنین نتایج مدل حداکثر آنتروپی برای گونهDorema ammoniacum با AUC برابر با 92 درصد نشان از عملکرد بالای مدل در مدل‌سازی و پیش‌بینی رخداد گونه را دارد.
راضیه دهقانی؛ محمد جعفری؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ سلمان زارع؛ علی طویلی؛ بابک متشرع زاده
چکیده
استفاده از بیوچار به‌عنوان ماده اصلاح‌کننده خاک یکی از روش‌های نوین بهبود ویژگی‌های خاک و افزایش عملکرد گیاهان می‌باشد. در این پژوهش به‌منظور بررسی اثر افزودن بیوچار طبیعی بر روی ویژگی‌های خاک و عملکرد گیاه مرتعی اروشیا، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 11 تیمار شامل سطوح مختلف بیوچار (صفر، 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10 درصد وزنی) ...
بیشتر
استفاده از بیوچار به‌عنوان ماده اصلاح‌کننده خاک یکی از روش‌های نوین بهبود ویژگی‌های خاک و افزایش عملکرد گیاهان می‌باشد. در این پژوهش به‌منظور بررسی اثر افزودن بیوچار طبیعی بر روی ویژگی‌های خاک و عملکرد گیاه مرتعی اروشیا، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 11 تیمار شامل سطوح مختلف بیوچار (صفر، 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10 درصد وزنی) و سه تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. پس از پایان فصل رشد برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد ماده آلی، آهک، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی، درصد تخلخل)، درصد جوانه‌زنی و عملکرد گیاه اروشیا اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که در تمام صفات مورد مطالعه خاک (به غیر از جرم مخصوص حقیقی)، و خصوصیات گیاه اروشیا تفاوت سطوح مختلف بیوچار (01/0a= ) معنیدار بود. افزودن سطوح مختلف بیوچار باعث افزایش اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد تخلخل کل، درصد ماده آلی خاک و کاهش جرم مخصوص ظاهری، درصد آهک و درصد رس، ماسه و سیلت خاک شد.
بهاره جبالبارزی؛ غلامرضا زهتابیان؛ علی طویلی؛ حسن خسروی
چکیده
ازجمله گیاهان سازگار با مناطق خشک و نیمه‌خشک، گونههای مختلف جنس تاغ هست که به دلیل برخورداری از شرایط مناسب ساختاری و سیستم ریشهای عمیق و مناسب، قادر به استفاده از منابع آب زیرزمینی هستند؛ لذا درک و پذیرش تأثیر تاغ بر منابع آبی محدود موجود در این مناطق به مدیریت بهتر منابع آبی و اکوسیستم‌های طبیعی کمک خواهد کرد. هدف از تحقیق ...
بیشتر
ازجمله گیاهان سازگار با مناطق خشک و نیمه‌خشک، گونههای مختلف جنس تاغ هست که به دلیل برخورداری از شرایط مناسب ساختاری و سیستم ریشهای عمیق و مناسب، قادر به استفاده از منابع آب زیرزمینی هستند؛ لذا درک و پذیرش تأثیر تاغ بر منابع آبی محدود موجود در این مناطق به مدیریت بهتر منابع آبی و اکوسیستم‌های طبیعی کمک خواهد کرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر جنگلهای دستکاشت تاغ بر منابع آب زیرزمینی در دشت جعفریۀ قم می‌باشد. به‌منظور دستیابی به این هدف، ابتدا با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بهرهگیری از نرم‌افزار JMicroVision، تعداد پایه‌های تاغ موجود در این جنگلها مورد شمارش قرارگرفت. سپس با استفاده از حداقل نیاز آبی سالانۀ هر پایه تاغ که بر اساس مطالعات لایسیمتری بهدست آمده است، تعداد پایه‌های تاغ مازاد بر بارندگی منطقه و نیاز آبی آنها محاسبه گردید. سپس با استفاده از نرم‌افزار GMS 8.3 و کدMODFLOW ، وضعیت تراز سطح آب زیرزمینی دشت جعفریه مدل‌سازی گردید. بر اساس نتایج این پژوهش میتوان گفت که تعداد 3746291 تاغ در دشت جعفریه وجود دارد که میزان تخلیۀ آب زیرزمینی توسط تاغ‌زارها برابر 194/56 میلیون مترمکعب برآورد گردید. نتایج حاصل از بررسی تراز آبخوان حاکی از آن بود که افت تراز آب زیرزمینی سالانه به‌طور متوسط 46/0 متر در دورۀ اول مطالعاتی (1380-1371) و 93/0 متر در دورۀ دوم (1391-1381) مطالعاتی بوده است. به عبارتی افت تراز آب زیرزمینی در دورۀ دوم 02/2 برابر دورۀ اول می‌باشد که این امر نشاندهندۀ افت شدید تراز آب زیرزمینی در دهۀ اخیر که کاشت تاغ صورت گرفته است، می‌باشد. هر چند اثرات مثبت تاغ‌کاری‌های موجود در رابطه با کاهش خسارات طوفان‌های گرد و غبار و ریزگردها در مقابل مصرف این حجم آبی را نباید نادیده گرفت.
مریم صفاریها؛ حسین آذرنیوند؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ علی طویلی؛ صمد نژادابراهیمی؛ دنیل پاتر
چکیده
گیاه مریم گلی (Salvia limbata) گیاهیعلفی و پایا و متعلق به خانوادۀ نعناع و بومی ایران است. در این تحقیق اندام هوایی گیاه Salvia limbata در مرحلۀ گلدهی در تیرماه در مناطق ارتفاعی مختلف در مراتع طالقان از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبات شیمیایی موجود در آنها مطالعه شد. برای بررسی مواد مؤثرۀ گیاه در رویشگاههای مورد مطالعه در مرحلۀ گلدهی ۹ نمونۀ ...
بیشتر
گیاه مریم گلی (Salvia limbata) گیاهیعلفی و پایا و متعلق به خانوادۀ نعناع و بومی ایران است. در این تحقیق اندام هوایی گیاه Salvia limbata در مرحلۀ گلدهی در تیرماه در مناطق ارتفاعی مختلف در مراتع طالقان از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبات شیمیایی موجود در آنها مطالعه شد. برای بررسی مواد مؤثرۀ گیاه در رویشگاههای مورد مطالعه در مرحلۀ گلدهی ۹ نمونۀ گیاهی برای آنالیز فیتوشیمی بررسی شد. شناسایی ترکیبات تشکیل دهندۀ اساسی (کمیت و کیفیت) با دستگاه GC/MS و GC-FID (کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی) صورت گرفت. بازده اسانس در مرحلۀ گلدهی به ترتیب در پایین طالقان (m۱۷۰۶) برابر ۳۴/۰در میان طالقان (m۱۹۱۴) برابر ۳۴/۰و در بالا طالقان (m۲۴۷۳) ۴۶/۰ درصد (وزنی به وزنی) دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده، تغییرات ارتفاع در سه رویشگاه مورد مطالعه اختلاف معنیداری را در بین درصد ترکیبات به دست آمده نشان میدهد. همچنین عمدهترین ترکیبات تشکیل دهندۀ اسانس شامل: آلفاپینن، بتاپینن، آلوآرومادندرن واسپاتولونول هستند.
مهدیه صالحی؛ حسین ارزانی؛ علی طویلی؛ مهدی قربانی
چکیده
در سالهای اخیر استفادۀ چندمنظوره از مراتع به عنوان یکی از راه حلهای اصلی در کاهش فشار ناشی از چرای دام و در عین حال افزایش رفاه و درآمد سرانۀ بهرهبرداران و رسیدن به توسعه و مدیریت پایدار مطرح شده است. زنبورداری در مراتع راهکاری سودآور و به عنوان یکی از جنبههای استفاده چندمنظوره در حوزه بالاطالقان و در سامانهای عرفی ناریان، ...
بیشتر
در سالهای اخیر استفادۀ چندمنظوره از مراتع به عنوان یکی از راه حلهای اصلی در کاهش فشار ناشی از چرای دام و در عین حال افزایش رفاه و درآمد سرانۀ بهرهبرداران و رسیدن به توسعه و مدیریت پایدار مطرح شده است. زنبورداری در مراتع راهکاری سودآور و به عنوان یکی از جنبههای استفاده چندمنظوره در حوزه بالاطالقان و در سامانهای عرفی ناریان، دیزان و مهران هدف این مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه تلاش گردید تا در تعیین شایستگی زنبورداری علاوه بر مسائل بومشناختی به مسائل اجتماعی نیز پرداخته شود. جهت تعیین شایستگی این سامانهای عرفی چهار معیار پوشش گیاهی، عوامل محیطی، عوامل فیزیکی و مسائل اجتماعی در نظر گرفته شد که این معیارها به طور کلی چهارده شاخص را شامل میشوند، لذا به علت پیچیدگی مسأله از روش تصمیمگیری چندمعیاره (AHP) استفاده شده است. سلسله مراتب تصمیمگیری در چهار سطح هدف، معیارها، شاخصها و گزینهها تشکیل شد. یکی از معیارها کیفی بود که جهت دستیابی به نتایج منطقی در مورد معیار کیفی (مسائل اجتماعی) از همکاری متخصصین استفاده شد. نتایج حاصل از قضاوت متخصصین، معیار مسائل اجتماعی را نسبت به سایر معیارها در اولویت نشان داد. همچنین نتایج حاکی از آن است که در روش تحلیل سلسله مراتبی سامانهای عرفی ناریان، دیزان و مهران در اولویت اول تا سوم شایستگی قرار گرفته است. به طور کلی جهت دستیابی به کاربری زنبورداری در مراتع علاوه بر تقویت بخش فنی میبایست میان نهادهای دولتی و غیردولتی و بهرهبرداران هماهنگی ایجاد شود.
محمد جعفری؛ علی طویلی؛ یحیی اسماعیل‌پور؛ حسین آذرنیوند؛ محمد زارع چاهوکی؛ حمید رضا اصغری
چکیده
در این پژوهش تأثیر و هزینة کاربرد دو نوع هیدروژل به نامهای تجاری آکوازورب و هربوزورب بر افزایش استقرار نهالها در دو نوع خاک با شوری 5/4 و 8 دسیزیمنس/ متر) مطالعه شد. فراجاذبها در دو سطح 5/0 و 1 درصد وزنی در هنگام کاشت نهالها به صورت هیدراته با خاک مخلوط شد. کاشت نهالها در عرصة طبیعی با استانداردهای دستورالعمل فنی کاشت نهال ...
بیشتر
در این پژوهش تأثیر و هزینة کاربرد دو نوع هیدروژل به نامهای تجاری آکوازورب و هربوزورب بر افزایش استقرار نهالها در دو نوع خاک با شوری 5/4 و 8 دسیزیمنس/ متر) مطالعه شد. فراجاذبها در دو سطح 5/0 و 1 درصد وزنی در هنگام کاشت نهالها به صورت هیدراته با خاک مخلوط شد. کاشت نهالها در عرصة طبیعی با استانداردهای دستورالعمل فنی کاشت نهال منابع طبیعی انجام گرفت. در پایان نتایج نشان داد میزان استقرار نهالها در تیمار شاهد حدود 40 درصد است و درصد استقرار نهالها در بستر غنیشده با هیدروژل به طور معنیدار و تا حد مطلوب (۸۰ درصد) افزایش یافته است. شوری خاک تفاوت معنیداری در استقرار نهالها ایجاد نکرد. با مقایسة نتایج با طرحی اجراشده در زمان و شرایط مشابه، مقدار افزایش هزینه و صرفهجویی در مصرف آب تعیین شد. مقایسة مذکور نشان داد مصرف آب در هر دور 30 درصد و تعداد دورة آبیاری 33 تا 50 درصد کاهش یافته است. میزان افزایش هزینه نسبت به طرح شاخص از 2- تا 29 درصد به‌ترتیب برای هربوزورب با سطح 5/0 درصد و آکوازورب با سطح 1 درصد اندازهگیری شد. با توجه به این نتایج کاربرد فراجاذب هربوزورب با سطح 5/0 درصد و آکوازورب 5/0 با حدود 5/2 درصد افزایش استقرار به ازای هر یک درصد افزایش هزینه بهترین تیمار بودند. کاربرد فراجاذب به میزان 1 درصد در مقدار استقرار نسبت به تیمار 5/0 درصد افزایش معنیداری نداشت، بنابراین، موجب اتلاف منابع می‌شود و در این شرایط پیشنهاد نمیشود.
رضا سیاه منصور؛ حسین ارزانی؛ محمد جعفری؛ سید اکبر جوادی؛ علی طویلی
چکیده
آتشسوزی می‌تواند به عنوان ابزاری مهم و مدیریتی در سطح وسیعی از مرتع به منظور اصلاح ترکیب و تنوع زیستیِ اکوسیستمهایِ مرتعی بهکار گرفته شود. به منظور بررسی اثر آتشسوزی در محدودة ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی زاغه در 35 کیلومتری شمال شرقی خرمآباد شرقی با ارتفاع متوسط 1960 متر از سطح دریا این مطالعه انجام شد. مقایسة میانگین ...
بیشتر
آتشسوزی می‌تواند به عنوان ابزاری مهم و مدیریتی در سطح وسیعی از مرتع به منظور اصلاح ترکیب و تنوع زیستیِ اکوسیستمهایِ مرتعی بهکار گرفته شود. به منظور بررسی اثر آتشسوزی در محدودة ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی زاغه در 35 کیلومتری شمال شرقی خرمآباد شرقی با ارتفاع متوسط 1960 متر از سطح دریا این مطالعه انجام شد. مقایسة میانگین و تجزیة آماری نشان داد که فوربهای علفی مورد تعلیف دام از نظر تراکم و میانگین تاج پوشش در سطح یک درصد اختلاف معنیداری بین عرصة شاهد و آتشسوزی دارند. همچنین، فرم رویشی گراس در عرصه‌های آتشسوزی و شاهد از نظر تولید و تاج پوشش دارای اختلاف میانگین در سطح یک درصد است. این آمار نشان میدهد که گیاهان کلاس I و III از نظر تولید و تاج پوشش با یکدیگر اختلاف میانگین معنیدار در عرصه‌های آتشسوزی و شاهد دارند (01/0< P). فرمهای رویشی بیانگر شماتیک ترکیب نباتی یک تیپ‌اند و در این تحقیق مشاهده شد که تیپ غالب گراسهای چندساله، شاملFestuca ovina، Bromus tomentellus و Agropyron trichophorum، با گراسهای یکساله، شامل Taeniatherum crinitum،Heteranthelium piliferum و Br. tectorum، در کوتاهمدت جایگزین شد. با تغییرات انجام‌شده میتوان چنین گفت که آتشسوزی عاملی مهم و تأثیرگذار است و می‌تواند گراسهای پایا را کاهش و گراسهای یکساله را در کوتاهمدت افزایش دهد.
معصومه عباسی خالکی؛ محمد جعفری؛ علی طویلی؛ مهدی معمری
چکیده
در این مطالعه، به منظور بررسی تغییرات خاک‌شناختی منطقة حسینآباد حپشلو در اثر کشت آتریپلکس، پس از بازدید عرصة مورد مطالعه، دو سایت نزدیک به هم هر یک به مساحت یک هکتار انتخاب شد، که در یک سایت بوتهکاری با گونة آتریپلکس کانسنس انجام شده بود، و سایت مجاور، که شاهد درنظر گرفته شد، فاقد بوته بود. با روش تصادفی- سیستماتیک و با استقرار ...
بیشتر
در این مطالعه، به منظور بررسی تغییرات خاک‌شناختی منطقة حسینآباد حپشلو در اثر کشت آتریپلکس، پس از بازدید عرصة مورد مطالعه، دو سایت نزدیک به هم هر یک به مساحت یک هکتار انتخاب شد، که در یک سایت بوتهکاری با گونة آتریپلکس کانسنس انجام شده بود، و سایت مجاور، که شاهد درنظر گرفته شد، فاقد بوته بود. با روش تصادفی- سیستماتیک و با استقرار 3 ترانسکت به طول 100 متر در هر سایت نمونهبرداری انجام شد. در سایت بوتهکاریشده ترانسکت‌ها بر روی ردیف‌های کشت‌شده و عمود بر فاروها، و در سایت شاهد موازی یکدیگر و عمود بر خطوط تراز قرار گرفتند. در ابتدا، وسط، و انتهای هر ترانسکت پروفیل خاک حفر شد و در هر پروفیل مقدار کافی نمونة خاک از دو عمق ۰ ـ ۳۰ سانتی‌متر (خاک سطحی) و بیش از 30 سانتی‌متر (عمق ریشهدوانی بوته) برداشت شد. سپس، خصوصیات خاک از قبیل بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، آهک، سدیم قابل تبادل، مادة آلی، و عناصر سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، و نیتروژن اندازهگیری شد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که مقدار pH و منیزیم کاهش معنیداری در سایت بوتهکاریشده نسبت به سایت شاهد داشت. همچنین، سدیم، منیزیم، آهک، و کلسیم افزایش معنیداری در منطقة بوتهکاری نسبت به منطقة شاهد داشت. به طور کلی، نتایج نشان میدهد که تأثیر کشت این گونه بر روی خاک منطقة مورد مطالعه پس از گذشت هفت سال منفی بوده و باعث افزایش املاح در خاک شده است، که
