سمیرا عمویی؛ محمدرضا طاطیان؛ قدرت اله حیدری
چکیده
این تحقیق به بررسی عوامل موثر در استفاده بهرهبرداران مرتعی از 4 گونه درختی شامل: Acer velutinum ، Quercus castaneifolia ، Carpinus betulus، Diospyrus lotus و 4 گونه درختچه‌ای شامل: Mespilus germanica ، Prunus cerasifera ، Celtis australis، ALbizia julibrissin جهت تغذیه دام و تعیین ارزش غذایی آنها در مرحله شروع رشد برگ‌ها در دامسراهای مناطق جنگلی اطراف روستای جواهرده در شهرستان رامسر استان مازندران ...
بیشتر
این تحقیق به بررسی عوامل موثر در استفاده بهرهبرداران مرتعی از 4 گونه درختی شامل: Acer velutinum ، Quercus castaneifolia ، Carpinus betulus، Diospyrus lotus و 4 گونه درختچه‌ای شامل: Mespilus germanica ، Prunus cerasifera ، Celtis australis، ALbizia julibrissin جهت تغذیه دام و تعیین ارزش غذایی آنها در مرحله شروع رشد برگ‌ها در دامسراهای مناطق جنگلی اطراف روستای جواهرده در شهرستان رامسر استان مازندران می‌پردازد. جهت انجام نمونهبرداری در مرحله رشد رویشی به صورت کاملا تصادفی اقدام به نمونه‌گیری شد. سپس برگ سبز پس از خشک‌شدن در هوای آزاد و سپس اندازهگیری وزن خشک جهت تعیین کیفیت علوفه شامل پارامترهای پروتئین خام ، فسفر ، ازت ، پتاسیم ، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی ، الیاف نامحلول در شوینده خنثی ، درصد ماده خشک ، انرژی متابولیسمی به آزمایشگاه منتقل گردید. این پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد و تجزیه و تحلیل داده‌های آزمایشگاهی با آنالیز واریانس و مقایسه میانگین‌ها و اطلاعات حاصل از پرسشنامه با استفاده از آزمون فریدمن در محیط نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد که گونه شب خسب به دلیل مقدار انرژی متابولیسمی (25/11)، درصد هضم‌پذیری ماده خشک (97/77)، پروتئین خام (77/22)، چربی خام (26/5)، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (44/52)، دارای کیفیت علوفه بالاتری نسبت به هفت گونه دیگر می‌باشد. همچنین یافته ها حاکی از آن است که ارزش غذایی گونه شب خسب بالاتر بوده و همچنین بهره برداری از آن توسط دامدارن بیشتر بوده است، لذا اهمیت دانش بومی را در این زمینه نشان می دهد.
روناک احمدی؛ قدرت اله حیدری؛ غلامرضا خوش فر
چکیده
هدف از این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت بهرهبرداران در عملیات اصلاح و احیای مرتع چقاکدو در شهرستان سرپل‌ذهاب- استان کرمانشاه است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق، علی- همبستگی است. برای داده‌پردازی علاوه بر آمار توصیفی و ضریب همبستگی، از آماره‌های استنباطی نظیر رگرسیون چندگانه و تکنیک تحلیل مسیر استفاده شده ...
بیشتر
هدف از این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت بهرهبرداران در عملیات اصلاح و احیای مرتع چقاکدو در شهرستان سرپل‌ذهاب- استان کرمانشاه است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق، علی- همبستگی است. برای داده‌پردازی علاوه بر آمار توصیفی و ضریب همبستگی، از آماره‌های استنباطی نظیر رگرسیون چندگانه و تکنیک تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج حاصل از ضریب همبستگی نشان داد که متغیرهای حضور در جلسات عمومی، روابط صمیمانه با همسایگان، تسلط مروجین بر مباحث فنی، ارئه خدمات ترویجی در زمینه اصلاح و احیای مرتع، واگذاری مسئولیت بخشی از برنامه‌ها به بهرهبرداران، عضویت در سازمان‌های محلی، آشنایی بهرهبرداران با برنامه‌ها و شرکت در دوره-های آموزشی و ترویجی دارای بیشترین همبستگی با میزان مشارکت بهرهبرداران در اصلاح و احیای مرتع هستند. نتایج رگرسیون چندگانه به شیوه Enterبر روی متغیرهای زمینه‌ای نشان‌دهنده آن است که متغیر سطح تحصیلات، بیشترین اثر مثبت و مستقیم (281/0) و بیشترین اثر مثبت و کل (357/0) را بر میزان مشارکت بهرهبرداران دارد، همچنین تعداد دام، تعداد افراد تحت تکفل و درآمد در اولویت‌های بعدی قرار دارند. در بین متغیرهای زمینه‌ای سن و سابقه بهرهبرداری دارای اثر منفی (482/0- و 468/0-) بر مشارکت بهرهبرداران در اصلاح و احیای مرتع هستند. بنابراین توجه خاص به عوامل مذکور میتواند در دستورکار مدیران و برنامه‌ریزان قرار گیرد و زمینه‌های مشارکت هر چه بیشتر بهرهبرداران را در اصلاح و احیای مراتع، در هر منطقه فراهم آورد.
رضا نامجویان؛ جمشید قربانی؛ قدرت اله حیدری؛ قربان وهاب زاده
چکیده
فعالیتهای مربوط به استخراج سنگهای معدنی از جمله عوامل تخریب پوشش گیاهی مراتع است. توالی پوشش گیاهی در باطلههای زغال سنگ در ارتباط با تشکیل بانک بذر است. بدین منظور در دو منطقۀ مهم برداشت زغال سنگ در استان مازندران اقدام به مطالعۀ بانک بذر خاک شد تا ترکیب و مقدار بذر گیاهان در باطله و خاک مراتع اطراف مورد شناسایی و مقایسه قرار ...
بیشتر
فعالیتهای مربوط به استخراج سنگهای معدنی از جمله عوامل تخریب پوشش گیاهی مراتع است. توالی پوشش گیاهی در باطلههای زغال سنگ در ارتباط با تشکیل بانک بذر است. بدین منظور در دو منطقۀ مهم برداشت زغال سنگ در استان مازندران اقدام به مطالعۀ بانک بذر خاک شد تا ترکیب و مقدار بذر گیاهان در باطله و خاک مراتع اطراف مورد شناسایی و مقایسه قرار گیرد. نمونههای خاک و باطله قبل از فصل رویش گیاهان از 140 پلات یک متر مربعی در کیاسر و 115 پلات یک متر مربعی در کارمزد سوادکوه برداشت و به مدت هشت ماه در گلخانه برای جوانهزنی نگهداری شدند. بذرهای جوانه زده شناسایی و شمارش شدند. نتایج این تحقیق نشان داد از بانک بذر خاک منطقۀ کیاسر 28 گونۀ گیاهی و منطقۀ کارمزد 23 گونۀ گیاهی جوانه زدند. تعداد 10 و 6 گونۀ گیاهی به ترتیب فقط در بانک بذر باطلههای کارمزد و کیاسر مشاهده شدند. غالبیت بانک بذر باطله در منطقۀ کیاسر با یکسالهها و در منطقۀ کارمزد با چندسالهها و غالبیت پهن برگان علفی بوده است. در منطقۀ کیاسر بانک بذر باطلهها نسبت به بانک بذر مراتع مشجر اطراف از تنوع و غنای کمتری برخوردار بودند اما در منطقۀ کارمزد تفاوت معنیداری بین باطلهها و پوشش گیاهی اطراف از نظر تنوع و غنا مشاهده نشد. با توجه به شرایط سخت جوانهزنی و استقرار گیاهچه در باطلهها و تراکم کم بذر در بانک بذر آن به نظر میرسد احیاء طبیعی پوشش گیاهی در باطلههای زغال سنگ فرآیند کندی باشد که نیاز به استفاده از تیمارهای اصلاح کننده و ورود دستی بذر گیاهان دارد.
فرزاد احمدی؛ قدرت الله حیدری؛ فاطمه شفیعی
چکیده
هدف این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر استفاده بهرهبرداران شهرستان دهگلان از منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی برای مشارکت در طرحهای اصلاحی و احیایی مرتع بود. جامعه آماری مورد نظر در این تحقیق به تعداد 80 نفر از مرتع‌داران شهرستان دهگلان بود. حجم نمونه این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان، 68 بهرهبردار ...
بیشتر
هدف این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر استفاده بهرهبرداران شهرستان دهگلان از منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی برای مشارکت در طرحهای اصلاحی و احیایی مرتع بود. جامعه آماری مورد نظر در این تحقیق به تعداد 80 نفر از مرتع‌داران شهرستان دهگلان بود. حجم نمونه این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان، 68 بهرهبردار تعیین شد. بهمنظور انتخاب نمونهها از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده شد. ابزار مورد استفاده در این روش برای گردآوری دادهها و اطلاعات، پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه را نظر متخصصان و پایایی آن را ضریب آلفای کرونباخ تأیید کرد (آلفا بزرگتر از 7/0). تجزیهوتحلیل دادهها بهوسیله نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام شد. نتایج آمار توصیفی نشان داد که بیشتر بهرهبرداران بیسواد بودند. بیشتر آنها از منابع اطلاعاتی و کانال‌های ارتباطی به میزان کم استفاده میکردند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که سه متغیر درآمد، سطح تحصیلات و بعد خانوار در حدود 54 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کردند.
عسگر حسین زاده؛ قدرت اله حیدری؛ حسین بارانی؛ حسن زالی؛ احسان زندی اصفهان
چکیده
کوچندگی از گذشته‌های دور یکی از شیوه‌های معیشت در سرزمین ایران بوده است. علیرغم اینکه این شیوۀ زندگی در دوره‌های مختلف تغییراتی کرده است، اما شدت و ضعف آن علاوه بر دام و مرتع، منشاء اجتماعی، سیاسی و امنیتی نیز داشته است. بنابراین بررسی انسجام اجتماعی و فرهنگی عشایر حائز اهمیت فراوانی است. جامعۀ آمـاری منطقۀ مورد نظر 70 نفر بوده ...
بیشتر
کوچندگی از گذشته‌های دور یکی از شیوه‌های معیشت در سرزمین ایران بوده است. علیرغم اینکه این شیوۀ زندگی در دوره‌های مختلف تغییراتی کرده است، اما شدت و ضعف آن علاوه بر دام و مرتع، منشاء اجتماعی، سیاسی و امنیتی نیز داشته است. بنابراین بررسی انسجام اجتماعی و فرهنگی عشایر حائز اهمیت فراوانی است. جامعۀ آمـاری منطقۀ مورد نظر 70 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 58 نمونه (نفر) انتخاب گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده و روش جمعآوری اطلاعات با استفاده از تکنیک‌های مشاهده، مصاحبه انجام گرفت. برای اندازهگیری انسجام اجتماعی از 5 گویه استفاده شده است که در داخل پرسشنامهها گنجانده شده بودند و شامل رعایت حقوق عرفی، اعتماد درونگروهی، اعتماد قومی و محلی، اعتماد و میزان آگاهی از طرحهای ارائه شده از طرف دولت، حمایت قانون است. میزان ضریب الفای کرونباخ برای انسجام اجتماعی 88/0 بدست آمده و با استفاده از نرم افزار SPSS میزان همبستگی انسجام اجتماعی از طریق آزمون پیرسون با فاکتورهایی مانند، سابقه بهرهبرداران، میزان درآمد سالانه از دامداری و تعداد دام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد بین میزان انسجام اجتماعی با میزان درآمد سالانه از دامداری و سابقۀ بهرهبرداران رابطه مستقیم معنیدار و با تعداد دام رابطه عکس معنیداری وجود دارد. که این نشان‌دهندۀ رابطۀ تنگاتنگ جامعۀ عشایری با انسجام اجتماعی آنهاست. پس نیازهای جامعه عشایری باید در قالب انسجام اجتماعی آنها تأمین‌شود. در آخر به نظام عشایری کشور باید بهصورت یک میراث فرهنگی نگریست و نباید آن را با شاخصهای‌توسعۀ امروزی سنجید.
ولی اله رئوفی راد؛ قدرت اله حیدری؛ حسین آزادی؛ جمشید قربانی
چکیده
مطالعۀ حاضر با هدف سنجش آسیبپذیری اجتماعی-اقتصادی بهرهبرداران مراتع قشلاقی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحبنظران، مهمترین شاخصهای اجتماعی-اقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهرهبرداران مراتع قشلاقی، مراتع قشلاقی و کارشناسان مراتع بودند ...
بیشتر
مطالعۀ حاضر با هدف سنجش آسیبپذیری اجتماعی-اقتصادی بهرهبرداران مراتع قشلاقی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحبنظران، مهمترین شاخصهای اجتماعی-اقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهرهبرداران مراتع قشلاقی، مراتع قشلاقی و کارشناسان مراتع بودند که حجم نمونه در هر کدام از این جوامع با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. با استفاده از پرسشنامه، نظرات کارشناسان و بهرهبرداران مرتعی در رابطه با شاخصهای اجتماعی-اقتصادی اخذ شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات طیفی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. در مرحله آخر، با استفاده از فرمول پیشنهادی میبار و والدز (2005) سنجش آسیبپذیری صورت گرفت. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که پارامترهای حضور کارشناسان در مراتع، مشکلات محلی و فروپاشی نظامهای بهرهبرداری گذشته و تعداد بهرهبردار بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری اجتماعی مراتع دارند. همچنین پارامترهای هزینههای زندگی، تعداد دام، وضع اقتصادی بهرهبرداران مرتعی، نوع دام و افزایش قیمتها به ترتیب بیشترین تأثیر را در آسیبپذیری اقتصادی مراتع دارند. از طرف دیگر، تلفیق شاخصهای اجتماعی-اقتصادی در سطح سامان عرفی، آسیبپذیری مراتع را بهتر میتواند نمایان سازد. بنابراین در برنامهریزیهای مدیریتی مراتع باید به شرایط اجتماعی- اقتصادی بهرهبرداران در سطحی پایینتر از ملی یا منطقهایی (در سطح سامان عرفی) توجه کافی داشت. نتایج چنین مطالعاتی میتواند در بردارنده دستاوردهای مثبت و مناسبی برای مسئولان مدیریت مراتع باشد، تا آنان را از این منظر، در مدیریت، حفظ و احیاء مراتع یاری رساند.
زهره سپهری؛ زینب جعفریان؛ عطا کاویان؛ قدرت اله حیدری
چکیده
از آنجاییکه آتش سبب تغییر خصوصیات خاک میشود؛ آگاهی از اثرات آتشسوزی بر روی خاک جهت مدیریت مراتع پس از آتشسوزی اهمیت دارد. مطالعهای برای بررسی تأثیر آتش بر روی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و هیدرولوژیکی خاک مرتع در منطقۀ چرات شهرستان سوادکوه انجام گرفت. نمونهبرداری در دو تیپ گیاهی Astragalus gossypinusو Artemisia aucheri انجام و تعداد 120 ...
بیشتر
از آنجاییکه آتش سبب تغییر خصوصیات خاک میشود؛ آگاهی از اثرات آتشسوزی بر روی خاک جهت مدیریت مراتع پس از آتشسوزی اهمیت دارد. مطالعهای برای بررسی تأثیر آتش بر روی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و هیدرولوژیکی خاک مرتع در منطقۀ چرات شهرستان سوادکوه انجام گرفت. نمونهبرداری در دو تیپ گیاهی Astragalus gossypinusو Artemisia aucheri انجام و تعداد 120 نمونه خاک برداشت شد. طرح آزمایش به صورت فاکتوریل با پایه کاملاً تصادفی با ۳ تکرار بود. پنج تیمار شامل خاک شاهد، خاک سوخته با مشعل و خاک سوخته در کوره با دمای ۱۰۰،۳۰۰ و ۵۰۰ درجه سانتیگراد برای آزمایش آماده گردید. در آزمایشگاه ویژگیهای بافت، رطوبت اشباع، pH، ماده آلی، ظرفیت زراعی، نقطه پژمردگی، رطوبت در دسترس و ظرفیت نگهداری اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که با افزایش دما درصد ذرات شن و pH خاک افزایش و درصد رس، سیلت و رطوبت اشباع کاهش یافت. در مجموع حرارت و آتش به‌طور قابل توجهی پتانسیل خاک برای نگهداری رطوبت و نفوذپذیری را کاهش داده است. در نتیجه با تغییر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خصوصاً هیدرولوژیکی خاک، محیط زندگی میکروارگانیسمها و ریشههای گیاهان تغییر کرده و میزان رواناب و فرسایش افزایش مییابد.
فاطمه سالاریان؛ جمشید قربانی؛ قدرت اله حیدری؛ نصرت اله صفاییان
چکیده
حفاظت و احیا تنوع زیستی در اکوسیستمهای مرتعی تخریب یافته اهمیت فراوانی دارد. در این زمینه نیاز است تا پتانسیل بانک بذر خاک به‌عنوان یکی از منابع مهم گونهای مورد شناسایی قرار گیرد. در این تحقیق ترکیب گونهای و مقدار بذر موجود در خاک در دو شرایط قرق و خارج قرق در بخشی از مراتع چهارباغ استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌گیری ...
بیشتر
حفاظت و احیا تنوع زیستی در اکوسیستمهای مرتعی تخریب یافته اهمیت فراوانی دارد. در این زمینه نیاز است تا پتانسیل بانک بذر خاک به‌عنوان یکی از منابع مهم گونهای مورد شناسایی قرار گیرد. در این تحقیق ترکیب گونهای و مقدار بذر موجود در خاک در دو شرایط قرق و خارج قرق در بخشی از مراتع چهارباغ استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌گیری بانک بذر خاک از دو منطقه قرق و خارج قرق در دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتیمتری خاک در 90 پلات یک مترمربعی انجام شد. ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانهزنی در گلخانه تعیین گردید. 28 گونه گیاهی از 15 تیره از نمونههای خاک دو منطقه جوانه زدند. تیره کاسنی، گندمیان و گل سرخ در دو منطقه قرق و خارج قرق جزو تیره-های غالب بانک بذر خاک منطقه بودند. همیکریپتوفیتها، پهن برگان علفی و چندسالهها از گروههای کارکردی غالب در بانک بذر خاک دو منطقه بودند. قرق به‌طور معنیداری باعث افزایش بانک بذر گونههای Digitaria sanguinalis، Potentilla canescens، Stellaria media، Sonchusoleraceus و Galium verum گردید. شاخصهای غنا و تنوع گونهای بانک بذر خاک دو منطقه تفاوت معنیداری نداشتند. در منطقه قرق این شاخصها به‌طور معنیداری در عمق سطحی خاک بیشتر بوده اما دو عمق خاک در خارج قرق از نظر این شاخصها تفاوت معنیداری نداشتند. نتایج این تحقیق نشان داد هر چند قرق موجب تغییراتی در بانک بذر گیاهان در خاک شده اما هنوز بهبود شاخصهای تنوع و غنا و افزایش معنیدار گندمیان را در پی نداشته است.
قدرت اله حیدری؛ حمید رضا سعیدی گراغانی
چکیده
ارزیابی تنوع و غنای گونهای به درک صحیحِ کارکرد اکوسیستم، حفظ و حراست ذخایر ژنی، بررسی و کنترل تغییرات محیطی، و موفقیت یا عدم موفقیت برنامههای مدیریت منابع طبیعی کمک میکند. چرای بی‌رویه و بدون برنامة دام یکی از شایعترین و شاید مهمترین عامل تخریب مراتع و کاهش تنوع و غنای گونهای است. با توجه به نقش و اهمیت چرای دام در تغییرات ...
بیشتر
ارزیابی تنوع و غنای گونهای به درک صحیحِ کارکرد اکوسیستم، حفظ و حراست ذخایر ژنی، بررسی و کنترل تغییرات محیطی، و موفقیت یا عدم موفقیت برنامههای مدیریت منابع طبیعی کمک میکند. چرای بی‌رویه و بدون برنامة دام یکی از شایعترین و شاید مهمترین عامل تخریب مراتع و کاهش تنوع و غنای گونهای است. با توجه به نقش و اهمیت چرای دام در تغییرات کمّی و کیفی پوشش گیاهی، تحقیق حاضر به مطالعة اثر شدت چرا در سه سایت مرجع (قرق)، کلید، و بحرانی بر روی تنوع و غنای گونهای با فرمهای رویشی مختلف در مراتع ییلاقی دامنة جنوبی قلة دماوند پرداختـه اسـت. در هر واحد (سایت) نمونهبرداری در طول 3 ترانسکت 150 متری انجام گرفت. در طول هر ترانسکت، 15 پلات با ابعاد یک متر مربع و در فاصلة 10 متری از هم قرار گرفت و در هر پلات نوع و تعداد گونههای گیاهی موجود و درصد و تعداد پایة آنها یادداشت شد. برای ارزیابی شاخصهای عددی تنوع و غنای گونهای از نرم‌افزار Past استفاده شد و شاخصهای تنوع سیمپسون، شانون- واینر و غنای منهنیک و مارگالف محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل دادهها در محیط نرم‌افزار SPSS18 انجام شد و مقایسة شاخصهای مختلف تنوع و غنا بین مناطق با شدتهای چرایی مختلف توسط آزمون چنددامنهای دانکن صورت پذیرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با افزایش فشار چرا از تنوع و غنای گونههای فورب و گراس کاسته شد و بوتهایها افزایش یافتند، به گونهای که در منطقة مرجع، فـوربها و گراسها دارای بیشترین و بوتهایها دارای کمترین تنوع و غنا بودند، این در حالی است که به دلیل مدت استفاده و تکرار چرا در منطقة بحرانی گونههای بوتهای دارای بیشترین تنوع و غنا بوده و از تنوع گونههای فورب و گراس بهشدت کاسته شده است. به طور کلی، در منطقة مورد بررسی، با افزایش فشار چرای دام شاهد کاهش تنوع و غنای گونهای هستیم که، به دلیل تأثیرات منفی آن در پایداری اکوسیستم، بهرهبرداران، مدیران، و کارشناسان مرتع باید بدان توجه کنند.
حمید رضا سعیدی گراغانی؛ قدرت اله حیدری؛ حسین بارانی؛ سید زکریا علوی
چکیده
مدیریت پایدار مراتع در اغلب حوزههای آبخیز یا محدودههای عرفی با ساختار نظامهای بهرهبرداری ارتباط دارد. در این تحقیق سعی شده است مشکلات مدیریت پایدار مراتع، از دیدگاه بهرهبرداران و حوزهنشینان، در منطقة ییلاقی دماوند شهرستان آمل ارزیابی شود. بدین منظور، پانزده محدودة عرفی با سه شیوة بهرهبرداری ـ مشاعی، شورایی، ...
بیشتر
مدیریت پایدار مراتع در اغلب حوزههای آبخیز یا محدودههای عرفی با ساختار نظامهای بهرهبرداری ارتباط دارد. در این تحقیق سعی شده است مشکلات مدیریت پایدار مراتع، از دیدگاه بهرهبرداران و حوزهنشینان، در منطقة ییلاقی دماوند شهرستان آمل ارزیابی شود. بدین منظور، پانزده محدودة عرفی با سه شیوة بهرهبرداری ـ مشاعی، شورایی، و افرازی ـ انتخاب شد و، با توجه به اهداف و فرضیات تحقیق، 88 پرسشنامه، از طریق مصاحبة مستقیم با بهرهبرداران منطقه، تکمیل شد. جهت بررسی و ارزیابی مشکلات مدیریت پایدار مراتع در حوزههای آبخیز، با محوریت تأثیر ساختار نظامهای بهرهبرداری، نُه شاخص انتخاب شد و با طیف پنجگزینهای لیکرت، از دیدگاه بهرهبرداران، سنجش شد. یافتـههای پژوهـش نشـان داد نوع حقوق عرفی بهرهبرداران بر مشکلات مدیریت پایدار مراتع اثر معنیداری در سطح اطمینان 99 درصد داشت. مقایسة میانگین‌ها نیز نشان داد در شیوة بهره‌برداریِ افرازی مشکلات مدیریت پایدار به طور معنیداری کمتر از شیوه‌های بهرهبرداری شورایی و مشاعی است. نتایج نشان میدهد با رتبهبندی شاخصهای مشکلات مدیریت پایدار حوزههای آبخیز، مدت توقف همراه با چرای مفرط دام با میانگین رتبهای 23/9 و تعداد دام بیش از حد با میانگین رتبهای 01/8، به‌ترتیب، تأثیر بیشتری، نسبت به سایر شاخصها، بر مدیریت پایدار حوزههای آبخیز دارند. همچنین، با استفاده از آزمون کروسکال والیس هر یک از شاخصهای محدودکنندة مدیریت پایدار مراتع در نظـامهای بهرهبرداری، جداگانه، مقایسه و ارزیابی شد. جهت کاهش مشکلات مدیریت پایدار در حوزههای آبخیز، توصیه مـیشود پیش از اجرای پروژه‌های اصلاحی و احیایی، مدیران و کارشناسانْ به شناخت دقیق نظام‌ها، حقوق عرفی، و مطالبات بهرهبرداران و حوزهنشینان همت گمارند.
