شاپور کریمی؛ بابک امین نژاد؛ امیرپویا صراف
چکیده
پایگاه‌های داده‌های جهانی، یک منبع کامل از اطلاعات مورد نیاز بارش را در اختیار کاربران قرار میدهد. هدف از این تحقیق، بررسی دقت پایگاه‌های داده-های جهانی بارش TRMM، NCEP و MERRA، در تخمین بارش روزانه و ماهانه حوزه آبریز بالخلوچای استان اردبیل می‌باشد. داده‌های بارش ایستگاه سینوپتیک نیر از سال 2002 تا 2018 از سازمان هواشناسی و سه پایگاه ذکر ...
بیشتر
پایگاه‌های داده‌های جهانی، یک منبع کامل از اطلاعات مورد نیاز بارش را در اختیار کاربران قرار میدهد. هدف از این تحقیق، بررسی دقت پایگاه‌های داده-های جهانی بارش TRMM، NCEP و MERRA، در تخمین بارش روزانه و ماهانه حوزه آبریز بالخلوچای استان اردبیل می‌باشد. داده‌های بارش ایستگاه سینوپتیک نیر از سال 2002 تا 2018 از سازمان هواشناسی و سه پایگاه ذکر شده اخذ گردید. برای بررسی روند و همگنی داده‌های بارش، از آزمون‌های من-کندال، من-ویتنی و نرمال استاندار استفاده شد. برای سه پایگاه داده جهانی بارش، شاخص‌های R2 ، RMSE، NSE ، RE و GMER تعیین شد. نتایج آزمون همگنی داده‌ها نشان داد که تمام P-Value های مورد نظر بالاتر از 05/0 بوده و داده‌های مربوط به بارش کاملا تصادفی و همگن می‌باشند. در دو پایگاه TRMM و NCEP ضریب R2 در حد خوب بوده و بالای 6/0 به دست آمده است. پایگاه MERRA در این مورد عملکرد ضعیف‌تری داشته است. برای دوره ماهانه، در دو پایگاه داده TRMM و NCEP، شاخص NSE بالاتر از 5/0 به دست آمد که بیانگر قابل استناد بودن داده‌های تولید شده بارش در این دو ایستگاه می‌باشد. در سطح روزانه و ماهانه، برای هر سه پایگاه داده جهانی پارامتر GMER کوچکتر از واحد به دست آمد که نشان میدهد هر سه پایگاه دارای بیش برآوردی می‌باشند. بیش تخمینگری برای پایگاه داده جهانی MERRA بسیار شدیدتر از دو پایگاه دیگر می‌باشد. پایگاه داده MERRA نسبت به پایگاه داده‌های NCEP و TRMM عملکرد ضعیف‌تری دارد. در کل پایگاه TRMM نسبت به پایگاه‌های دیگر کارایی بهتری دارد.
مریم عباسی کسبی؛ بختیار فتاحی؛ رضا عرفانزاده؛ آنا شر
چکیده
مطالعه بانک بذر خاک در یک منطقه با آشکار ساختن ترکیب گیاهی که در حال حاضر در پوشش رو-زمینی حضور ندارند، تصویر جامع‌تری از از تنوع زیستی آن منطقه ارائه میدهد. تحقیق حاضر به منظور بررسی پوشش رو-زمینی و بانک بذر نواحی کران رود رودخانه گیان در شهرستان نهاوند، استان همدان انجام شد. پنج سایت نمونه‌برداری در امتداد رودخانه مشخص شد. در هر ...
بیشتر
مطالعه بانک بذر خاک در یک منطقه با آشکار ساختن ترکیب گیاهی که در حال حاضر در پوشش رو-زمینی حضور ندارند، تصویر جامع‌تری از از تنوع زیستی آن منطقه ارائه میدهد. تحقیق حاضر به منظور بررسی پوشش رو-زمینی و بانک بذر نواحی کران رود رودخانه گیان در شهرستان نهاوند، استان همدان انجام شد. پنج سایت نمونه‌برداری در امتداد رودخانه مشخص شد. در هر سایت یک ترانسکت عمود بر جریان رودخانه و در طول هر ترانسکت حداقل 6 پلات 1 متر مربعی (در هر طرف رودخانه سه عدد) مستقر شد. نمونه‌برداری از خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی‌متر در10 نقطه به طور تصادفی از هر پلات انجام گرفت. نمونه خاک‌ها در گلخانه کشت شدند و به محض رویش شناسایی شدند. سپس شاخص های تنوع گونه‌ای برای پوشش رو-زمینی و بانک بذر خاک در هر پلات محاسبه شد. هر یک از فاکتورهای فوق در بازه‌های فاصله‌ای 10-0، 20-10 و 30-20 متری از مرکز رودخانه به روش آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) مورد مقایسه قرار گرفتند. برای بررسی تشابه ترکیب گونه‌ای پوشش رو-زمینی و بانک بذر خاک نواحی کران‌رود از شاخص سورنسون استفاده شد. نتایج نشان داد که بالاترین تنوع گونه‌ای مربوط به بانک بذر خاک در عمق 0-5 سانتی متر در فاصله 20-10 متری بوده است که دلیل آن غالب بودن گیاهان یکساله Cyperus difformis بود. درصد تشابه پوشش رو-زمینی نواحی کران‌رود و بانک بذر عمق اول و عمق دوم (7-20) درصد که تشابه خیلی پایینی بود که دلیل آن شستشوی بذور توسط جریانات رودخانه و جابه‌جایی بذور توسط چرای دام است. این مطالعه نشان داد احیاء پوشش گیاهی کران رود رودخانه با توجه به بانک بذر خاک امکان پذیر است.
مهدی قربانی؛ لیلا عوض پور؛ حسین آذرنیوند؛ حامد رفیعی
چکیده
هدف تحقیق حاضر اولویت‌بندی طرح‌های کسب و کار پایدار در راستای توسعۀ کارآفرینی روستایی با تأکید بر خدمات اکوسیستم‌های مرتعی می‌باشد. بدین منظور در مطالعۀ حاضر، 393 نفر بهره‌بردار مرتع از چهار روستا (ذو علیا، کشانک، درکش، چخماقلو) در شهرستان مانه و سملقان انتخاب گردیدند. ابتدا ارزش‌گذاری اقتصادی چهار کارکرد اصلی مرتع (تولید علوفه، ...
بیشتر
هدف تحقیق حاضر اولویت‌بندی طرح‌های کسب و کار پایدار در راستای توسعۀ کارآفرینی روستایی با تأکید بر خدمات اکوسیستم‌های مرتعی می‌باشد. بدین منظور در مطالعۀ حاضر، 393 نفر بهره‌بردار مرتع از چهار روستا (ذو علیا، کشانک، درکش، چخماقلو) در شهرستان مانه و سملقان انتخاب گردیدند. ابتدا ارزش‌گذاری اقتصادی چهار کارکرد اصلی مرتع (تولید علوفه، تولید عسل، تولید گیاهان دارویی و گردشگری) انجام شد که از پرسشنامه و روش نمونه-گیریِ تصادفیِ در دسترس، بهره گرفته شد، سپس پتانسیل جذب درآمد در هر کدام از این کارکردها به دست آمد. در مرحلۀ بعد، هزینه‌های هر کدام از این کسب و کارها، به کمک اطلاعات پیمایشی گردآوری شد. در مرحلۀ بعد، ارزیابی مالی طرح های کسب و کار به کمک شاخص‌های مالی، شامل NPV، B/C، ROI، و IRR انجام شد. نتایج نشان داد که سه کسب و کار دامداری، زنبورداری و تأسیس اقامتگاه بوم‌گردی، دارای توجیه اقتصادی و کسب و کارِ بسته‌بندی و فرآوری گیاهان دارویی، فاقد توجیه اقتصادی است. بازار محصولاتِ این کسب و کارها، از طریق بررسی شکاف عرضه و تقاضا، در منطقۀ مورد مطالعه، بررسی گردید و نتایج نشان داد که هر چهار کسب و کار پیشنهاد شده دارای شکاف عرضه و تقاضا بوده و بازار برای آنها وجود دارد. اولویت‌بندی این چهار کسب و کار، توسط شاخص‌های مراحل قبلی تحقیق (ارزش اقتصادی هر کارکرد مرتع، پتانسیل جذب درآمد، هزینه‌ها و درآمدها، شاخص‌های ارزیابی مالی و اقتصادی) با امتیازدهی به هر کدام از شاخص‌ها انجام شد. نتایج بیانگر آن بود که به ترتیب کسب و کارهای؛ 1-تاسیس اقامتگاه بوم‌گردی، 2-دامداری (پرورش بره‌پرواری)، 3-زنبورداری و 4-فرآوری گیاهان دارویی، دارای اولویت اول تا چهارم، جهت توانمندسازی بهره‌برداران، در روستاهای هدف می‌باشند.
فاطمه شیدایی؛ الهام اکبری؛ شهلا چوبچیان؛ محمد صادق الهیاری؛ عنایت عباسی
چکیده
به منظور دستیابی به مناسبات کارآمد سیاست‌گذاری؛ نخست اصلاح شبکه تصمیم‌گیری منابع آب، تعدیل قدرت نهادهای دولتی و درگیر نمودن تشکل-های ذینفعان، سازمان‌های مردم نهاد و دانشگاهیان و دلسوزان حوزه آب و محیط‌زیست، جهت احیای حکمرانی آب در کشور ضروری است. در این بین تصمیم‌گیری مشارکتی در حوزه مدیریت منابع آب می‌تواند به بهبود فرآیندهای ...
بیشتر
به منظور دستیابی به مناسبات کارآمد سیاست‌گذاری؛ نخست اصلاح شبکه تصمیم‌گیری منابع آب، تعدیل قدرت نهادهای دولتی و درگیر نمودن تشکل-های ذینفعان، سازمان‌های مردم نهاد و دانشگاهیان و دلسوزان حوزه آب و محیط‌زیست، جهت احیای حکمرانی آب در کشور ضروری است. در این بین تصمیم‌گیری مشارکتی در حوزه مدیریت منابع آب می‌تواند به بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و افزایش قابلیت اجرای تصمیمات مرتبط با مدیریت آب کمک کند. از اینرو هدف اصلی این پژوهش تبیین وضعیت موجود و مطلوب فرآیند تصمیم‌گیری مشارکتی مدیریت منابع آب قرار گرفته است. برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به نمونه تحقیق از پرسشنامه ارائه شده برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد استفاده شده است. نتایج نشان داد که در بعد نهادینه سازی بیشترین تفاوت بین وضعیت موجود و مطلوب مشاهده شده است. همچنین بطور کلی بررسی وضعیت موجود فرآیند تصمیم‌گیری مشارکتی (تحلیل عاملی تاییدی) نشان داد که بعد اجرا دارای بیشترین اهمیت نسبی در تبیین فرآیند تصمیم‌گیری مشارکتی بود؛ این امر نشان از اهمیت بعد انسانی در این رابطه است که کل فرآیند مدیریت تصمیم‌گیری راتحت الشعاع قرار میدهد و سودمندی نتایج بستگی به کیفیت ارتباطات و راهبردهای مشارکتی دارد. برنامه‌ریزی لازم در این خصوص باید بواسطه بررسی تنوع منابع اطلاعاتی و تعیین اولویت‌ها، با توجه به منابع اطلاعاتی و تعیین استراتژی‌ها، تدوین گردیده و با تاکید بر ظرفیت و تعهد جامعه و افراد هدف اجرا شود و در آخر ظرفیت ذینفعان و پیوندهای میان آنان برای مشارکت هر چه بیشترآنان جهت نهادینه‌سازی اقدامات صورت گرفته؛ مدنظر قرارگیرد.
محمد زرین تاب؛ شراره پورابراهیم؛ مظاهر معین الدینی
چکیده
با توجه به ارتباط تنگاتنگ منابع آب-انرژی-غذا، تحلیل همبست آب-انرژی-غذا، چهارچوبی مستحکم در مدیریت پایدار سرزمین است. پژوهش حاضر با تحلیل نظام حکمرانی آب-انرژی-غذا به تحلیل شبکه قانون برنامه هفتم پیشنهادی توسعه کشور پرداخته است و نکات کلیدی در اجرای برنامه هفتم توسعه کشور را نشان می دهد. جهت انجام این پژوهش 34 نهاد مکلف و 54 وظیفه قانونی ...
بیشتر
با توجه به ارتباط تنگاتنگ منابع آب-انرژی-غذا، تحلیل همبست آب-انرژی-غذا، چهارچوبی مستحکم در مدیریت پایدار سرزمین است. پژوهش حاضر با تحلیل نظام حکمرانی آب-انرژی-غذا به تحلیل شبکه قانون برنامه هفتم پیشنهادی توسعه کشور پرداخته است و نکات کلیدی در اجرای برنامه هفتم توسعه کشور را نشان می دهد. جهت انجام این پژوهش 34 نهاد مکلف و 54 وظیفه قانونی در برنامه هفتم توسعه کشور شناسایی شد. نهادها به عنوان نقاط، و وظایف قانونی مشترک میان آنها به‌عنوان ارتباطات که بیانگر همکاری‌های قانونی بین آنها است در نظر گرفته شدند. تحلیل شبکه همکاری بوسیله نرم افزارهای Ucinet و Netdraw انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترین میزان شاخص‌های مرکزیت درجه (60/0)، مرکزیت بینابینی (33/0) و مرکزیت مجاورت (159/0) متعلق به وزارت جهاد کشاورزی است. مقدار تراکم شبکه حدود 13% بود که نشان می دهد شبکه همکاری در برنامه هفتم توسعه کاملا از هم گسسته است. متوسط فاصله ژئودزیک 079/2 بود که تقویت همکارای در شبکه نیاز است. به طوری که با وجود اینکه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو دارای بالاترین قدرت هستند اما فاصله آنها زیاد بود و سازمان حفاظت محیط زیست در بین این دو نهاد قرار گرفته است. وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، نهاد اداری استخدامی و بخش خصوصی نقاط برشی شبکه همکاری بودند. در ساختار حکمرانی توزیع قدرت در شبکه همکاری متوازن نبوده و وزارت جهاد کشاورزی دارای بالاترین قدرت بود. نتایج نشان داد که در ساختار حکمرانی توجه به همبست آب-انرژی-غذا نادیده گرفته شده است. از اینرو در راستای سیاست‌های مدیریت پایدار سرزمین جایگاه قدرت دولت و نهاد حفاظت محیط زیست باید تقویت شود.
امید کاوسی؛ خالد احمدآلی؛ علی اکبر نظری سامانی
چکیده
فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن از قبیل تخریب خاک در منشاء، گل آلودگی رودخانه ها و پرشدن مخزن سد ها به عنوان یکی از مهمترین مخاطره های طبیعی در سطح حوزه های آبخیز می باشد که موجب کاهش دوام اکوسیستمی می گردد. یکی از مهمترین راهکارهای عملی برای کنترل رسوب و کاهش دبی اوج جریان، احداث بندهای اصلاحی می باشد. بنابراین تعیین متغیرهای کمّی ...
بیشتر
فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن از قبیل تخریب خاک در منشاء، گل آلودگی رودخانه ها و پرشدن مخزن سد ها به عنوان یکی از مهمترین مخاطره های طبیعی در سطح حوزه های آبخیز می باشد که موجب کاهش دوام اکوسیستمی می گردد. یکی از مهمترین راهکارهای عملی برای کنترل رسوب و کاهش دبی اوج جریان، احداث بندهای اصلاحی می باشد. بنابراین تعیین متغیرهای کمّی مؤثر بر حجم سازه، عاملی مهم برمیزان هزینه های احداث و اثربخشی آنها است. پژوهش حاضر، برای مدل سازی احجام بندهای اصلاحی (سنگی ملاتی) در سطح 100 زیرحوضه در استانهای مختلف کشور (البرز، آذربایجان شرقی، ایلام، اصفهان، بوشهر، تهران، قزوین، فارس، مازندران، همدان) انجام شد. پایگاه اطلاعاتی مورد استفاده برای مدل سازی، شامل 27 ویژگی محیطی استخراج شده در هریک از 100 زیرحوضه بوده و مدل سازی با استفاده از الگوریتم بیان ژن (GEP) انجام گرفت. نتایج حاصل از مدل سازی نشان داد که مهمترین ویژگی های موثر در برآورد حجم سازه ها از بین 27 ویژگی عبارتند از: بارش، دما، شاخص TWI، ضریب شکل، اختلاف ارتفاع، زمان تمرکز، شیب، تراکم زهکشی و شاخص NDVI. نتایج برآورد حجم سازه‌ها با استفاده از نُه متغیر انتخاب شده، نشان داد که مقادیر R^2 ، RRMSE و NSE برای مرحله آموزش به ترتیب برابر 0.88 ، 0.35 و 0.92 همچنین برای مرحله آزمون به ترتیب برابر 0.91 ، 0.29 و 0.91 می باشد. همچنین بر اساس نتایج حاصله، ویژگی های زودیافت محیطی می‌تواند با دقت زیادی برای برآورد حجم سازه های کنترل رسوب در زمان کوتاه مورد استفاده قرار گیرد و بنابراین قبل از اجرای آنها از هزینه‌های مربوطه در راستای اولویت بندی مناطق، آگاهی یافت.
محسن امانی شلمزاری؛ علی اصغر نقی پور؛ عطاالله ابراهیمی؛ زهرا حیدری قهفرخی؛ محمدرضا اشرف زاده
چکیده
ذخیره‌سازی کربن در اکوسیستم‌های زمینی بخش مهمی از ذخیره‌سازی جهانی کربن است و نقشی حیاتی در کاهش تغییرات اقلیمی ایفا می‌کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات انواع کاربری/پوشش زمین بر میزان ترسیب کربن خاک و زیتوده گیاهی به عنوان یک خدمت اکوسیستمی مهم در حوزه آبخیز سفیددشت واقع در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. نمونه‌برداری از ...
بیشتر
ذخیره‌سازی کربن در اکوسیستم‌های زمینی بخش مهمی از ذخیره‌سازی جهانی کربن است و نقشی حیاتی در کاهش تغییرات اقلیمی ایفا می‌کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات انواع کاربری/پوشش زمین بر میزان ترسیب کربن خاک و زیتوده گیاهی به عنوان یک خدمت اکوسیستمی مهم در حوزه آبخیز سفیددشت واقع در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. نمونه‌برداری از خاک و پوشش‌گیاهی به صورت تصادفی- سیستماتیک انجام شد. بدین منظور در هر کاربری، از 60 پلات 4 مترمربعی جهت جمع‌آوری خاک، زیتوده گیاهی و لاشبرگ استفاده شد. زیتوده گیاهی به روش اندازه‌گیری مستقیم نمونه‌برداری شد. نمونه‌های خاک نیز از عمق 0-30 سانتی‌متری و به تعداد 20 نمونه در هر منطقه جمع‌آوری شد. مقایسه بین مناطق با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام گرفت. نتایج نشان داد در مجموع از منظر ذخیره کربن کل بین مناطق مورد بررسی اختلاف معنی‌داری وجود دارد. ذخیره کربن کل از بیشترین به کمترین به ترتیب شامل مرتع متراکم (42/46 تن بر هکتار)، مرتع نیمه‌متراکم (49/38 تن بر هکتار)، اراضی کشاورزی (62/31 تن بر هکتار)، مرتع کم‌تراکم (12/26 تن بر هکتار) و اراضی بایر (21/17 تن بر هکتار) می‌باشد. ارزش اقتصادی کل ذخیره کربن در هر هکتار از کاربری‌های بررسی شده شامل مراتع متراکم، مراتع نیمه‌متراکم، اراضی کشاورزی، مراتع کم‌تراکم و اراضی بایر به ترتیب 5446، 4516، 3710 ، 3065 و 2019 دلار تعیین شد. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری نمود که اجرای سیاست‌های مناسب برای جلوگیری و یا به حداقل رساندن تبدیل کاربری‌های زمینی با ظرفیت ذخیره‌سازی کربن بالاتر به کاربری‌هایی که ظرفیت ذخیره‌سازی کربن کمتری دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نگین خاتونی؛ مهدی کلاهی
چکیده
هدف پژوهش حاضر، شناخت عمیق و تحلیل رفتارهای پیچیده، پویا و غیرخطی عوامل مؤثر در فرایند اجرای پروژه‌های احیاء اکوسیستم است. یافتن ارتباطات مختلف و تعیین مهمترین عوامل در هر حوضه‌ای، جهت دستیابی به نتایجی چون چگونگی اثرگذاری عوامل بر یکدیگر، رویکرد توسعه پایدار در احیاء اکوسیستم، ایجاد انگیزه مشارکتی در گروداران به‌ویژه مردم ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، شناخت عمیق و تحلیل رفتارهای پیچیده، پویا و غیرخطی عوامل مؤثر در فرایند اجرای پروژه‌های احیاء اکوسیستم است. یافتن ارتباطات مختلف و تعیین مهمترین عوامل در هر حوضه‌ای، جهت دستیابی به نتایجی چون چگونگی اثرگذاری عوامل بر یکدیگر، رویکرد توسعه پایدار در احیاء اکوسیستم، ایجاد انگیزه مشارکتی در گروداران به‌ویژه مردم محلی و نیز شناخت پیوندهای ارتباطی با حداکثر خیر جمعی، ضروری است. از اینرو، مجموعه‌ای از متغیرها و مرزهای سیستمی مرتبط تعیین شدند. سپس با جمع‌بندی نظرات خبرگان و مردم محلی هفت روستای حوضه آبخیز ارغوان‌دره مشهد، به کمک مصاحبه، پرسشنامه و پیمایش میدانی، داده‌ها بعد از جمع‌آوری، با روش‌های SWOT و QSPM تحلیل شدند . در مجموع 33 پرسشنامه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در ادامه، از ابزار Vensim و روش پویایی‌شناسی سیستمی، جهت مدل‌سازی بهره گرفته شد و روابط علی و معلولی، جریان و انباشت، و حلقه‌های کاهنده، افزاینده و تعادلی در قالب یک مدل جامع، طراحی و ساخته شدند. نتایج پژوهش نشان داد مدل احیاء اکوسیستم، علاوه بر توانمندسازی جوامع محلی و سایر گروداران وابسته، موجب ایجاد انگیزه مشارکت جمعی آنها خواهد شد. یافته‌ها بر رویکرد تفکر سیستمی کل‌نگرانه تاکید دارند. از آنجایی که یکی از نقاط قوت این منطقه و درآمد مردم محلی به خصوص خانم‌ها از طریق گیاهان دارویی و طب سنتی است، این مدل، از طریق مدیریت کل‌نگرانه، به جلب یاریگری و مشارکت مردم در راستای احیاء اکوسیستم منطقه با رویکرد حفاظت گیاهان دارویی در جهت رشد اقتصاد محلی، حفظ و پایداری خاک، احیاء و اصلاح اکوسیستم جنگلی و نیز افزایش روابط تعاملی و مدیریت تعارض میان کلیه گروداران می‌رسد.
